سیاهچاله گرانی/رونمایی دولت از قیمتهای جدید
به گزارش جهان صنعت نیوز: پس از واریز یارانههای کمکمعیشتی نامهای در فضای مجازی دست به دست میشود که حاکی از آن است حدود ۲۳ قلم کالا و مشتقاتشان مربوط به چهار گروه کالای کشاورزی افزایش قیمت دارند. این کالاها، همان کالاهایی هستند که قرار است یارانه آنها اصلاح شود. این در حالی است که انتشار این فهرست قیمتها نگرانیهایی را بین مردم ایجاد کرده است. مردم میگویند هنوز یارانه ما قابل برداشت نشده، اما قیمتهای جدید اعمال شده به طوری که تصور میکنند از این پس باید مرغ و تخممرغ و روغن و لبنیات را به این قیمتها بخرند. آنها همچنین میگویند چرا قیمتهای جدید قبل از اعلام رسمی اجرا توسط مسوولان دولتی منتشر شده است؟ مگر قرار نبود یارانه ماه اول پیش از اجرای طرح «اصلاح یارانه» قابل برداشت شود؟
علاوه بر این سوالات، برخی این قیمتها را گرانتر از برنامه دولت میدانند و معتقدند که این افزایش قیمتها به حدی است که یارانهها قادر به پوشش آنها نخواهد بود. در مقابل البته هستند کارشناسانی که این قیمتها را به نسبت یارانهای که پرداخت میشود یعنی ۴۰۰ هزار تومان برای دهک اول تا سوم و ۳۰۰ هزار تومان برای دهک چهارم تا نهم، منصفانه میدانند اما میگویند تورم انتظاری باید کنترل شود. در این خصوص همچنین برخی از فعالان بخش خصوصی اعلام میکنند که برداشتن دفعی یارانه سیاهچاله اقتصادی ایجاد میکند.
قیمت هر شانه تخممرغ ۹۸ هزار تومان
بر اساس این فهرست که هنوز تایید نشده است، قیمت هر شانه تخممرغ ۳۰ عددی ۹۸ هزار تومان، مرغ کیلویی ۶۴ هزار تومان، روغن سویا یک لیتر ۵۲ هزار تومان و شیر پاستوریزه ۵/۱ درصد چربی ۱۹ هزار تومان پیشنهاد شده است. در این باره یک منبع آگاه به فارس گفت: قرارگاه امنیت غذایی وزارت جهاد کشاورزی ۱۹ اردیبهشت با انجمنها و اتحادیههای تولید، درباره قیمت کالاها مذاکره کرده و درباره این قیمتها به توافق رسیده است اما این قیمتها نهایی نیست و باید در ستاد تنظیم بازار تصویب شود.
این منبع آگاه افزود: قیمتهایی که در فضای مجازی میچرخد در حقیقت پیشنهاد وزارت جهاد طی هماهنگی با انجمنها خواهد بود و قیمت نهایی پس از تصویب در ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت، توسط ستاد هدفمندی یارانهها اعلام میشود. وی تاکید کرد: احتمال اینکه در قیمتهایی که در فضای مجازی میچرخد، تغییراتی ایجاد شود بسیار است، ضمن اینکه دولت قرار است قبل از اعمال قیمتهای جدید، امکان برداشت یارانه را برای مردم فراهم کند.
کمبود شکر و روغن در کارخانههای صنعتی
در این میان دبیر فدراسیون صنایع غذایی و کشاورزی از کمبود شکر و روغن در کارخانههای صنعتی خبر میدهد و میگوید: حدود ۴۰ کارخانه تولید غذاهای آماده مانند ساندویج و پیتزا در کشور فعالند که وابسته به نان صنعتی هستند. بدون تردید افزایش نرخ آرد و به تبع آن نان در تولید و قیمت این محصولات تاثیر میگذارد. محسن نقاشی با اشاره به تاثیر آزادسازی نرخ آرد صنف و صنعت در قیمت نانهای صنعتی گفت: قیمت آرد صنف و صنعت از سوی سازمان حمایت اعلام شد؛ آرد ۲۷ درصد کیلویی ۱۶هزار و ۹۰۰ تومان و آرد ۱۲ درصد کیلویی ۱۵ هزار تومان تعیین شده است پس با افزایش شش تا هفت برابری قیمت مواد اولیه کارخانههای تولیدی، افزایش نرخ محصولات نهایی اجتنابناپذیر است.
دبیر فدراسیون صنایع غذایی و کشاورزی تصریح کرد: مسوولان برای تولیدکنندگان این ذهنیت را ایجاد کردهاند که کشور در شرایط جنگی است. این در حالی است که آنها باید به تولیدکنندگان این اطمینان را بدهند که نگرانیهای آنها در روزهای آینده از بین خواهد رفت. ما از مسوولان تقاضا داریم که در تصمیمگیریها و عمل وقفه چندانی ایجاد نکنند و تکلیف تولیدکنندگان را در کمترین زمان روشن کنند.
وی با اشاره به تعطیلی واحدهای تولیدکننده شیرینی و شکلات گفت: یک برند معروف به دلیل تامین نبودن مواد اولیه تعداد قابل توجهی از نیروهای خود را تعدیل کرد و از هزار و ۵۰۰ نفر به ۵۰۰ نفر تقلیل داد. در گذشته واحدهای تولیدی برای بیان مشکلات خود به دولت اشتیاق داشتند اما این اشتیاق در حال حاضر کم شده و آنها ناامید شدهاند. نقاشی با بیان اینکه صادرات صنایع غذایی نیز با چالشهای جدی مواجه شده است، افزود: کمبود شکر و روغن در صنعت به یک معضل بزرگ تبدیل شده است.
افزایش مجدد ۵ تا ۱۰ درصدی نرخ برنج
رییس اتحادیه برنجفروشان بابل از افزایش مجدد ۵ تا ۱۰ درصدی نرخ برنج خبر میدهد و اعلام میکند که موجودی برنجهای کشت دوم هاشمی، طارم، بینام و امراللهی به کمتر از ۱۰ درصد رسیده است. در حال حاضر بحث احتکار برنج مطرح نیست و این وضعیت تا رسیدن به فصل برداشت جدید این محصول ادامه خواهد داشت.
تقی حسنزاده با اشاره به افزایش ۵ تا ۱۰ درصدی نرخ برنج در هفته اخیر گفت: نرخ مصوب برای فروش برنج، بعد از نوروز تعیین و اجرا شد اما به دلیل افزایش تقاضا و کاهش عرضه برنج شاهد بالا رفتن نرخ این محصول در بنکداریها هستیم.
وی با بیان اینکه نرخ برنجهای پرمحصول ۱۰ درصد افزایش نرخ را تجربه کردند، افزود: برنج فجر کیلویی ۶۲ تا ۶۵ هزار تومان، برنج شیرودی کیلویی ۵۰ هزار تومان و برنج شکسته خرده کیلویی ۸۶ هزار تومان در بنکداری به فروش میرسد؛ همچنین نرخ برنج کشت دوم به کیلویی ۹۵ هزار تومان رسیده است.
به گفته وی میزان تقاضا برای خرید برنج افزایش پیدا کرده و تقاضا برای خرید برنج روند صعودی به خود گرفته است. این فعال اقتصادی با اشاره به راههای دور زدن قیمت مصوب برنج تصریح کرد: برخی فعالان در این حوزه برای دور زدن قیمت مصوب فاکتورسازی میکنند و متاسفانه راههای دور زدن قوانین وجود دارد.
افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت شیر خام
عضو انجمن صنایع فرآوردههای لبنی نیز گفت: با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات نهاده پیشبینی میشود قیمت شیر خام حدود ۱۰۰ درصد افزایش نرخ را تجربه کند و این افزایش نرخ به این معناست که قدرت خرید مردم کاهش پیدا میکند.
اسماعیل خاتمی با بیان اینکه افزایش نرخ لبنیات به صورت رسمی اعلام نشده است، گفت: به نظر میرسد باید منتظر افزایش نرخ جدی در محصولات لبنی باشیم. در سال جدید و با افزایش هزینههای جانبی کارخانههای تولیدی، با افزایش ۵ تا ۱۰ درصدی نرخ برخی محصولات که مشمول قیمتگذاری دستوری نمیشوند تلاش کردند فشارهای وارده بر صنعت را جبران کنند.
عضو انجمن صنایع فرآوردههای لبنی عدم تخصیص ارز ترجیحی برای واردات نهاده را چالش اصلی تولیدکنندگان محصولات لبنی دانست و افزود: با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات نهاده پیشبینی میشود قیمت شیر خام حدود ۱۰۰ درصد افزایش نرخ را تجربه کند و این افزایش نرخ به این معناست که قدرت خرید مردم کاهش پیدا میکند.
به گفته خاتمی شیر کمچرب، شیر بطری، ماست و پنیر یو اف، مشمول قیمتگذاری دستوری هستند. سبد معیشتی که دولت هدف قرار داده بخشی از محصولات لبنی را شامل میشود. وی با بیان اینکه نسبتی بین افزایش نرخها با گرانفروشی تولیدکنندگان وجود ندارد، افزود: تورم باعث افزایش محصولات لبنی شده است و کارخانهها تمایلی برای افزایش قیمتها ندارند چراکه با افزایش نرخ میزان تقاضا برای خرید کاهش پیدا میکند.
از خرید هیجانی پرهیز کنید!
در این میان اما وزیر صنعت، معدن و تجارت با اعلام اینکه ذخایر کالایی مناسبی در کشور داریم، گفت: مردم در روزهای نخست اجرای این طرح از خریدهای هیجانی که سبب التهاب در بازار میشود، بپرهیزند. سیدرضا فاطمیامین در حاشیه نشست مشترک وزرای صمت، جهاد کشاورزی و دادگستری در مورد اصلاح روند تخصیص یارانهها در جمع خبرنگاران اصلاح پرداخت یارانهها را به نفع مردم دانست و اظهار کرد: یارانهها بهجای اینکه به ابتدای زنجیره (واردکنندگان) داده شود به انتهای زنجیره و مردم داده میشود که این موضوع در کارآمدی و بهینهسازی تولید موثر خواهد بود.
وی با اشاره به انجام مطالعات و جلسات تخصصی در اجرای طرح تصریح کرد: خوشبختانه از نظر تامین مواد اولیه و محصولات نهایی هیچگونه نگرانی نداریم و بهاندازه کافی ذخایر کالایی (شامل لبنیات و کالاهایی مانند مرغ و تخممرغ و روغن…) وجود دارد، اما مهم این است که در روزهای اجرای طرح، التهاب و نگرانی در بازار رخ ندهد.
وزیر صمت آرامش مصرفکنندگان و مردم را بسیار مهم دانست و گفت: نظام توزیع (شرکتهای پخش، بنکداران و فروشگاهها و…) نیز در این طرح ما را کمک کنند تا مشکلی پیش نیاید. فاطمیامین با اشاره به همکاریهای بینبخشی در سطح دولت در اجرای طرح، توضیح داد: با همراهی مردم و کاهش خریدهای هیجانی، التهابات روزهای نخست اجرای طرح نیز مدیریت و کنترل خواهد شد.
وی به رفع مشکل کمبود ماکارونی در تهران و بسیاری از شهرها بهعنوان نمونهای از مدیریت این روزها اشاره کرد و ادامه داد: همانگونه که گفته شد در تامین مواد اولیه و تولید مشکلی نداریم، ممکن است کالارسانی و توزیع دچار اشکال شود که آن هم با همراهی مردم حل میشود.
رسما اعلام کنید مردم سفرهها را جمع کنند
در واکنش به تبعاتی که حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در بازار کالاها به دنبال داشته است البته کارشناسان نظرات متفاوتی دارند. در این خصوص بسیاری از نمایندگان مجلس نیز در رابطه با وضعیت وخیم معیشتی همواره به دولت هشدار میدهند. در همین خصوص نماینده مردم سقز و بانه در مجلس با اشاره به گرانیهای اخیر کالاهای اساسی خطاب به مسوولان کشور گفت: قبلا سفرهها کوچکتر شده بود، شما هم تعارف نکنید و رسما اعلام کنید مردم سفرهها را جمع کنند و ایستاده نان خشکی بخورند، البته اگر یارانهاش حذف نشود.
بهزاد رحیمی در جلسه علنی دیروز مجلس خطاب به مسوولان کشور بیان کرد: دردآور است، بعد از حذف گوشت، برنج، میوه، آجیل و نان فانتزی چگونه پاسخگوی افزایش چند صد درصدی ماکارونی به موکلانمان باشیم؟
دبیر دوم کمیسیون صنایع و معادن مجلس اظهار کرد: توجیه این افزایش قیمتها قاچاق کالا و محصولات ایرانی به کشورهای همسایه است، اما واقعیت این است که آنچه موجب قاچاق کالای ایرانی میشود، ارزان بودن آن نیست بلکه بیارزش بودن پول ملی است که بدون توجه به توصیههای رهبر معظم انقلاب تاکنون اقدامی برای ارتقای ارزش پول ملی نشده است.
دبیر دوم کمیسیون صنایع و معادن مجلس در ادامه خطاب به رییس جمهور گفت: چرا در اثر سوءمدیریت هر کجا کم آورید به جای تلاش و جبران خطاها یارانه جدید خلق میکنید؟ وی افزود: از اشتباهات گذشته درس بگیرید مگر یارانه اصلی با یارانه معیشتی دردی از مردم دوا کرد؟ توانست جبران قبوض سنگین آب و برق مردم را بکند؟ یارانه پانسمان موقتی بر زخمهای باز است. باید به فکر درمان اساسی باشید.
کاهش همزمان قاچاق و قدرت خرید مردم هنر نیست
نماینده مردم کرج در مجلس نیز با اشاره به افزایش قیمت بنزین در دورههای گذشته و عدم کاهش قاچاق بنزین گفت: آیا نباید از طریق سامانه هوشمند و جامع تجارت قاچاق را کنترل کنیم؟ اینکه هم جلوی قاچاق را بگیریم و قدرت خرید مردم هم کم شود، هنر نیست. مهدی عسگری با بیان اینکه به مسائل کشور نباید نگاه تکبعدی داشت، اصلاح نظام پرداخت یارانه را دارای تبعات اجتماعی گسترده دانست و گفت: دولت باید پاسخ دهد که آیا تاثیر آزادسازی قیمتها، تورم انتظاری و قیمت سایر کالاها را محاسبه کرده است؟ آیا راههای تنظیم بازار پیشبینی شده است؟ آیا دولت میخواهد همه چیز را با دستور و دستورالعمل کنترل کند؟
این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با اشاره به گرانی آرد و تاثیرات این افزایش قیمت روی سایر محصولات مرتبط گفت: رهبری تاکید کردند که هیچ تصمیمی نباید منجر به کوچک شدن سفره مردم شود.
عسگری درباره سخنان دولتمردان مبنی بر نزدیک کردن قیمتها به قیمت جهانی برای جلوگیری از قاچاق کالا گفت: آیا قاچاقهای دیگری نداریم؟ آیا فقط با افزایش قیمت میشود قاچاق را کنترل کرد؟ مگر امروز قاچاق بنزین کم شده است؟ آیا نباید از طریق سامانه هوشمند و جامع تجارت قاچاق را کنترل کنیم؟
ایجاد سیاهچاله در اقتصاد
در این باره همچنین برخی از فعالان بخش خصوصی معتقدند که برداشتن دفعی یارانه سیاهچاله اقتصادی ایجاد میکند. در همین خصوص عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: کارگری که با این دستمزد در کارخانه کار میکند از یارانه پنهان استفاده میکند، بنابراین دستمزدش شامل یارانه پنهان است که اگر بخواهیم همه آنها را شفاف کنیم و برداریم همه اینها سیاهچالهای ایجاد میکند که همه چیز در آن حفره فرو میریزد.
مسعود دانشمند درباره تخصیص یارانه کالا به مردم و آزادسازی قیمتها به ایلنا گفت: برداشتن یارانهها از کل کالاها اصولا کار خوبی است که نتیجه آن باعث میشود، کالاها ارزش واقعی خود را در بازار پیدا کنند. با این کار، رقابتپذیری بالا میرود و تولیدکنندگان کالا به دلیل قرابتی که اتفاق میافتد به سمتی میروند که بتوانند قیمتهای خود را واقعیتر کنند. در واقع اینکه کلا بخواهیم یارانهها را برداریم و قیمتها آزاد باشد، حرف درستی است اما کشوری که حداقل در صد سال گذشته از دوره پهلوی اول تاکنون عادت کرده همیشه با یارانه زندگی کند، حجم این یارانهها همیشه اضافه شده و با همه زندگی مردم عجین شده است، حال اگر بخواهیم یارانه را یک دفعه برداریم، یک حفره یا سیاهچاله در اقتصاد ایجاد میکنیم.
دانشمند تصریح کرد: برای مثال یارانه نان را برمیداریم و نان را آزاد میکنیم. وقتی این اتفاق میافتد، همه کالاها به تناسب آن آزاد میشود چون قیمت نان در قیمت همهچیز اثر میگذارد از جمله دستمزد کارگر، خدمات و غیره. این کار نوعی سیاهچاله ایجاد میکند که همه را در خودش میبلعد. در مورد حاملهای انرژی هم همین طور است. برای مثال وقتی یک مرتبه قیمت بنزین شش یا هفت هزار تومان شود آن وقت اثر عمیقی روی قیمت کالاهای دیگر میگذارد.
دانشمند در ادامه تاکید کرد: برای جلوگیری از این فروریزش باید برای آن برنامهریزی کنیم؛ باید بگوییم اقتصاد را برای مثال در طول پنج سال، میخواهیم آزاد و رقابتی کنیم. در این پنج سال حذف یارانهها را باید از کالاهایی شروع کنیم که در زندگی مردم کمتر اثر دارند، باید کمکم جلو برویم و این یعنی آخرین کالایی که باید یارانه آن را برداریم، نان است؛ آن هم در شرایطی که بستر مناسب آن را مهیا کرده و همه چیز درست است.
وی افزود: در این بستر مناسب باید تولید و شرایط اشتغال را افزایش دهیم نه دستمزد را. چون افزایش دستمزد با افزایش هزینهها مصادف میشود. کارگر و کارمند حق دارند که دستمزدشان افزایش یابد اما این فرمول یا راهحل نیست که قیمتها بالا برود ما هم دستمزد را بالا ببریم.
وی افزود: باید تعادلی بین هزینه و درآمد طبقه کارگر و حقوقبگیر و مزدبگیر ایجاد کنیم چون آنها که کارگر نیستند، خودشان درآمد خود را افزایش میدهند اما کارمندی که حقوق ثابت دارد هرچه هزینهها بالاتر رود، ناچار است به زندگی خودش فشار بیاورد. بنابراین باید کاری کرد که طبقهای که دستمزدبگیر هستند، بتوانند اول با درآمد خود زندگی کنند. بنابراین هر چه میتوانیم باید اول یارانه اساسی بدهیم تا این طبقه بتواند زندگی کند و نباید یارانه را برداریم، باید حتی یارانه را توسعه دهیم تا این طبقه بتواند زندگی کند.
وی افزود: قدم دوم این است که برای حذف این یارانهها جداگانه برنامهریزی کنیم و اول از کالاهایی شروع کنیم که در زندگی مردم کمتر اثر دارند و در آخرین قدم برسیم به حذف یارانه نان، یک قدم مانده به نان میشود بنزین، یک قدم مانده به بنزین میشود برق و آب و غیره.
حذف یارانه نان، آخرین قدم است
کارشناس اقتصادی در ادامه تاکید کرد: حذف یارانه نان، آخرین قدم است چون قوت اکثر جامعه است و دهکهای جامعه از یک تا شش، عمدتا مصرف غذایی آنها با نان است. وقتی طبق آمار مصرف سرانه گوشت قرمز کشور، شش کیلو در سال شده است، یعنی چیزی حدود ۱۶ گرم در روز و این یعنی یک خانواده چهارنفره نمیتوانند یک آبگوشت بخورند. یعنی به همین سادگی این کالاهای اساسی از دسترس خارج شده است.
وی افزود: بنابراین هرچه برنج گران شود، فشار تغذیه روی نان میآید، لبنیات گران شود، فشار تغذیه روی نان میآید و اگر همین نان را هم بخواهیم گران کنیم یک مرتبه آن حفره سیاهچاله در اقتصاد که به وجود میآید، خیلی بزرگ میشود و همه چیز را میبلعد. بنابراین باید برنامهریزی برای آن کرد چون در اقتصاد هیچ کاری را بدون برنامهریزی نمیتوان انجام داد.
رشد قابل توجه تورم
در این رابطه همچنین عضو هیاترییسه اتاق تهران گفت: در شرایط فعلی دولت حتی به این نتیجه رسیده که باید سوبسیدی یا مبالغی برای کمک به خانوارهای کمبرخوردار در نظر بگیرد، اما باز هم نه زمانبندی درستی دارد و نه نحوه اجرای آن آنطور که باید و شاید انجام میشود. سیدهفاطمه مقیمی افزود: اولین موضوعی که در برخورد با پرداخت یارانه به این مبلغ به ذهن میرسد، رشد تورم است. این در حالی است که ما از قبل امواج تورم را داشتهایم، نه اینکه تازه بخواهیم به تورم برسیم. در حال حاضر، تورم روزبهروز و به صورت پلکانی بالا میرود. بنابراین رشد سرسامآور تورم از پیش شکل گرفته و چیزی نیست که تازه قرار باشد انتظارش را بکشیم.
وی افزود: معمولا در همه کشورها شاهد هستیم که ابتدا زیرساختها آماده و مهیا میشود، اطلاعرسانی کامل و شفاف بیان میشود، بعد تغییر یا حذف و اضافه شدن یارانه صورت میگیرد. اما در اینجا وضعیت برعکس است. ابتدا موج فورانی از تورم و بیبرنامگی رخ میدهد، بعد مسوولان به فکر تامین منابع و حل مشکلات میافتند.
مقیمی ادامه داد: حتی در نهایت زمانی که دولت تصمیم میگیرد، یارانهای به حساب سرپرستهای خانوار واریز کند، قابلیت برداشت را برمیدارد و مردم نمیتوانند به آن دسترسی داشته باشند. بنابراین وقتی این پول در حسابهای بانکی باقی مانده است، چطور میتواند درمان یک درد باشد؟
به گفته عضو هیاترییسه اتاق تهران، به نظر میرسد در این شرایط فشار مضاعف روی مردم وارد میشود. آنها باید مالیات کار نکرده را پرداخت کنند. اینها همه معضلاتی است که جامعه را به حالت ناآرامی میرساند.
مزیت پرداخت مستقیم یارانهها
در این باره اما رییس انجمن غلات نظر دیگری دارد. کاوه زرگران میگوید: دولت حدود ۱۳ میلیارد دلار ارز ترجیحی به عنوان یارانه به واردات کالاهای اساسی میپردازد که با پرداخت مستقیم آن به خود مصرفکننده میتواند رفاه عمومی بیشتری را ایجاد کند.
رییس انجمن غلات ایران با اشاره به اینکه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی سیاست درستی است، تاکید کرد: بخش عمدهای از این یارانه در قالب قاچاق کالا از کشور خارج میشود. در واقع این یارانه با قاچاق کالا نصیب مصرفکنندگان خارجی میشود.
زرگران در واکنش به این مساله که عنوان میشود قاچاق این کالاها به میزانی نیست که بازار داخل را تحت تاثیر قرار دهد، گفت: میزان تولید روغن در کشور حدود ۵/۱ میلیون تن بوده اما در سالهای اخیر به ۲/۲ میلیون تن رسیده است. افزایش تولید روغن بستهبندی و تصفیه شده نشان از این دارد که مصرف این کالا به دلیل ارزانی افزایش قابلتوجهی داشته و این درحالی است که جمعیت ما افزایشی نداشته بنابراین میتوان گفت که مصرف سرانه به طور جزئی افزایشی داشته اما بخش عمده آن قاچاق شده است.
زرگران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به حذف یارانه آرد اضافه کرد: زمان انجام این کار مناسب نبود. دولت باید در این شرایط ابتدا ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف میکرد یا اینکه حداقل این دو کار با هم انجام میشد. وی با بیان اینکه حدود ۲۵ درصد مصرف آرد در بخش صنف و صنعت است، گفت: ۲۵ درصد رقمی نیست که چنین واکنشهای تندی نسبت به آن صورت بگیرد ضمن اینکه در تمام جهان قیمت گندم، نان و روغن افزایش یافته بنابراین تورم جهانی است و ربطی به نحوه حکمرانی ندارد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :