اهمیت سوت‌زنی در بازار سرمایه
سیاوش وکیلی *
فساد، تقلب و کج‌رفتاری پدیده‌هایی هستند که به کرات در سازمان‌های مختلف دیده می‌شوند و وجود آن انکارناپذیر است. پیامدهای این ناهنجاری‌ها در تقابل با منافع عمومی بوده و باعث اتلاف منابع، کاهش رشد اقتصادی کشورها و نیز کاهش اثربخشی اقتصاد کشورها شده و از همین رو امروزه توجه روز‌افزونی به اهمیت پدیده تقلب و فساد در جوامع مختلف شده است. قوانین بسیار زیادی هم در کشف و مقابله با تقلب و فساد در همه جای دنیا تصویب شده است. لیکن یکی از تجارب بسیار موثر در این زمینه طراحی و اجرای سامانه‌های ویژه اعلام این‌گونه موارد توسط عموم و حتی خود کارکنان سازمان‌ها موسوم به سامانه‌های سوت‌زنی است که پیشینه آن در سایر کشورها نیز وجود دارد. سوت‌زن (whistle-blower) اصطلاحا به کسی گفته می‌شود که افکار عمومی یا مقامات صلاحیت‌دار را از وجود فرد یا افراد نادرست کار یا فعالیت‌های شبهه‌ناک و خلاف در بخش دولتی، عمومی یا خصوصی آگاه می‌کند. این‌گونه فعالیت‌های غیرمجاز طیف گسترده‌ای از اقدامات غیرقانونی، زیر پا گذاشتن مقررات و تهدید منافع عمومی یا خصوصی مثل تقلب و فساد مالی را در بر می‌گیرد. هر چند با گسترش رسانه‌های نوین و افزایش ضریب نفوذ شبکه‌های اجتماعی به طور مکرر اخبار این‌گونه اقدامات خلاف افشا می‌شود اما اقدام سازمان‌یافته در تحقق این فعالیت کار بسیار ارزشمند و درخور تقدیری است که سازمان بورس از سال‌ها قبل با ایجاد اداره دیده‌بان سلامت و راه‌اندازی سایت مربوطه موفق شده است گام درخور توجهی را در این زمینه بردارد.
ناگفته پیداست که تقویت این سامانه و اطلاع‌رسانی گسترده در خصوص نحوه ساز‌و‌کار آن می‌تواند کمک شایانی به افزایش شفافیت و برخورد با اقدامات غیرقانونی برخی از افراد و مدیران نالایق را در پی داشته باشد. اخیرا متولیان سازمان بورس با هدف گسترش اعلام گزارشات موید انجام تخلف در شرکت‌ها اقدام به پرداخت جایزه نقدی به گزارشگران موارد خلاف کرده‌اند که در جای خود بسیار موثر و مفید است. اما متاسفانه آن‌طور که لازم است اکثریت سرمایه‌گذاران و سهامداران آشنایی کافی با ساز‌و‌کارهای اعلام موارد تخلف به ناظرین ندارند و لازم است برنامه‌ریزی لازم و کافی در جهت معرفی نحوه کارکرد این سامانه به عموم به عمل آورند. در این‌صورت با افزایش گزارشگری موارد تخلف هزینه‌های انجام خلاف افزایش پیدا کرده و با تداوم آن می‌توان به کاهش بیش از پیش تخلفات در بازار سرمایه و آسیب به اعتماد عمومی امیدوار بود. با بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران و حمایت دستگاه قضایی از دست‌اندرکاران شاهد رونق بازار سرمایه خواهیم بود. در هر صورت اقدام اخیر سازمان بورس در تقویت این نهاد نوپا را باید به فال نیک گرفت و ضرورت دارد تلاش بیشتری در حوزه اطلاع‌رسانی ساز‌و‌کار این سامانه توسط مسوولان ذی‌ربط به عمل آید.
* کارشناس ارشد بازار سرمایه
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :