بزرگداشت بزرگ‌ترین شاعر پارسی‌زبان
دکتر محمدرضا عزیزی *
۲۵ اردیبهشت، روز پاسداشت زبان پارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی است. فردوسی در سال ۳۲۹ هجری قمری در روستای باژ از توابع طوس خراسان متولد شد و طی سال‌ها تلاش شبانه‌روزی با خلق بزرگ‌ترین شاهکار ادبیات حماسی جهان «شاهنامه» زبان پارسی را زنده و متجلی کرد.
«ای زبان فارسی، ای در دریای دری/ ای تو میراث نیاکان، ای زبان مادری/ جاودان زی، ای زبان دانش و فرزانگی/ تا به گیتی نور بخشی آفتاب خاوری»
فردوسی بزرگ‌ترین حماسه‌سرای تاریخ ادب پارسی در شاهنامه اوج دانش پزشکی ایرانیان را به نظم در آورده است و به زیباترین وجه شکوه، قله و قدمت تاریخ پزشکی ایران باستان را به تصویر کشیده است. اشعار حکیم طوس نشان از پرمایگی، چیره‌دستی و احاطه همه‌جانبه این حکیم پرآوازه بر دانش و علم پزشکی دارد که در داستان‌های حماسی و اشعار بی‌بدیل شاهنامه قوت و قدرت دانش پزشکی ایرانیان را حکیمانه متجلی کرده است.
در داستان تولد رستم از رودابه دستور سزارین رودابه را به سیمرغ می‌دهد و چون طبیبی حاذق طی بیش از ۵۰ بیت از شعر تمام مراحل تولد، زایمان و نقاهت مادر را شرح می‌دهد: «بیاور یکی خنجر آبگون/ یکی مرد بینا دل پر‌فسون/ چنان بی‌گزندش برون آورید/ که کس در جهان این شگفتی ندید».
نام حکیم بر قامت ابوالقاسم فردوسی نشان از احاطه تام و تمام وی بر پزشکی و دارویی و حکمت و طبابت دارد. همچون بسیاری از حکمای پرآوازه پارسی‌زبان مانند حکیم عمر خیام، حکیم سنایی غزنوی، حکیم خاقانی که از طبیبان شهره عصر و دوره خویش بوده‌اند و اینکه آگاهی، احاطه و تسلط حکیم سخن بر امورات پزشکی در خلال بسیاری از اشعار و داستان‌های وی مشهود و عیان است.
از تک‌بیتی‌های مشهور فردوسی در باب اهمیت تندرستی: «ز نیرو بود مرد را راستی/ ز سستی کژی آید و کاستی».
از اشعار معروف حکیم سخن در باب پرخوری: «نباشد فراوان خورش تندرست/ بزرگ آن که او تندرستی بجست».
حکیم طوس در قصه تولد رستم و تهیه مرهم برای نقاط زخمی رودابه، مادر رستم می‌گوید: «گیاهی گویمت با شیر و مشک/ بکوب و بکن هر سه در سایه خشک/ بر آن مال از پس، یکی بر من/ خجسته بود سایه فر من».
و حکیم سخن در بیان شأن و منزلت پزشک، در شرح دوران پادشاهی انوشیروان و رفتن «روزبه» پزشک به کشور هندوستان می‌آورد: «برفتند هرکس که دانا بدند/ به کار پزشکی توانا بدند».
سیمرغ درمانگر نماد پزشکی ایران است که با الهام از اساطیر ایران باستان و مستندات شاهنامه فردوسی طراحی شده است و در آبان‌ماه ۱۳۹۲ در شورای عالی سازمان نظام پزشکی تصویب و به عنوان نشان فرهنگی جامعه صنفی پزشکی ایران معرفی شده است.
سیمرغ در شاهنامه نماد دانایی و خردمندی است و به رازهای نهان آگاهی دارد؛ زال را می‌پروراند و همواره او را به زیر بال خویش پشتیبانی می‌کند. به رستم در نبرد با اسفندیار روئین‌تن یاری می‌رساند و…
آثار حکیم طوس جدای از جنبه شعری و حماسی، دانشورانه است؛ فردوسی افسانه ننوشت، او خرد را سرچشمه و سرمایه تمام خوبی‌ها می‌داند و بر این باور است که آدمی با خرد، نیک و بد را از یکدیگر باز‌می‌شناسد و از این راه به نیک‌بختی این جهان و رستگاری آن جهان می‌رسد.
فردوسی در سال ۴۱۱ هجری قمری از دنیا رفت. پس از مرگ وی از دفن او در قبرستان طوس ممانعت شد زیرا آن زمان دفن مسلمانان شیعه را در این قبرستان ممنوع کرده بودند. سرانجام فردوسی را در حیاط منزل خودش دفن کردند و یکی از حاکمان محلی غزنویان بنایی در محل مقبره فردوسی ساخت .
* متخصص مغز و اعصاب و مدیر آموزشی سازمان نظام‌پزشکی
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :