آسیب‌پذیری اقتصاد ترکیه در برابر شوک‌های خارجی
دکتر سیدجلال ابراهیمی *
خط تجاری ایران و ترکیه از خلیج پیچیلی در چین آغاز می‌شود و در ادامه «جاده ابریشم»(راهی که ادامه آن را مارکوپولو طی کرد) به اروپا پیوند می‌خورد.ایران و ترکیه در یک موقعیت ویژه سوق‌الجیشی و در اقتصاد پیوسته به هم در شریان‌های اقتصادی شوسه، آبی حتی هوایی قرار دارند.
هم‌اکنون ترکیه و ایران در شرایط تورم افسارگیسخته بالاخص در حوزه کالاهای اساسی و به‌طور کلی کمبود کالاهای اساسی و ارزاق عمومی قرار دارند که بعد از آغاز جنگ اوکراین و روسیه در سطح کشورهای حوزه دریای سیاه و دریای مدیترانه و اروپا تا آلمان محسوس است.
ترکیه برای جلوگیری از فشار تورم برای ارزاق عمومی تفاوت هزینه به کارکنان و کارگران پرداخت می‌کند.
ترکیه یک کشور وارد‌کننده و صادرکننده است به این مفهوم که کالا و مواد اولیه از جمله محصولات کشاورزی، شیمیایی، معدنی و… را از کشورهای تولیدکننده وارد و بعد از تکمیل یا تبدیل و بسته‌بندی آن را به کشورهای حوزه اروپا و حتی تا جنوب شرق آسیا صادر می‌کند.
ترکیه به رشد درازمدت دائمی فکر می‌کند و اخیرا رییس انجمن صنعتگران و بازرگانان ترکیه اعلام کرد که رشد کوتاه‌مدت در سرمایه و تولید نوسان ایجاد می‌کند و این امر عامل عدم توزیع درآمد به صورت متناسب در بین آحاد و اعشار مردم می‌شود.
رشد سریع مانع اشتغالزایی است ولی در رشد کوتاه‌مدت بر اساس نیاز مصرفی جامعه صنایع و تولید رشد می‌کنند و بر حسب آن جلب و جذب و اشتغال در واحدهای تولیدی صورت می‌گیرد.
رییس ملی انجمن بازرگانان و صنعتگران اعلام کرده که ترکیه در شرایط افزایش تورم است و در چهار تا پنج ماه آینده روزهای حساسی در پیش رو است و ترکیه به ثبات اقتصادی نیاز دارد.
رییس ملی انجمن بازرگانان و صنعتگران می‌گوید باید صبور باشیم تا به ثبات درآمد و اقتصاد برسیم و صدالبته در شرایط رشد کوتاه‌مدت شهروند نمی‌تواند رشد را در جیب خود حس کند.
به گفته وی سیاست پولی جهانی در حال تغییر است و با تورم بالای ۱۹ درصدی وارد دوره پرنوسان می‌شود و این امر کشور ترکیه را در برابر شوک‌های اقتصادی خارجی آسیب‌پذیر می‌کند.
ترکیه اگر خواهان کاهش دائمی بهره است باید اول تورم به صورت ساختاری کاهش یابد ولی در ایران متاسفانه در کنترل تورم قیمت‌ها نابسامانی وجود دارد و هماهنگی لازم در واردات کالاهای اساسی و سرعت‌بخشی در ترخیص آن از گمرک و کنترل انبارها و نظارت بر آنها بسیار ضعیف است و افزایش قیمت‌ها با موجودی اجناس در انبارها قابل قبول نیست. موضوع کالاهای ترخیص‌نشده که بعضی کالاها در حال فاسد شدن هستند و عدم ورود آن به شبکه توزیع و در نهایت افزایش قیمت‌ها و تورم را افزونی بخشیده است. در این میان ضرورت نظارت و بازرسی بر انبار‌های عمومی و خصوصی برای شکستن قیمت‌ها و جلوگیری از احتکار به خصوص در مایحتاج عمومی حیاتی است.
باید در نظر بگیریم که زنجیره تامین نیازها و مایحتاج عمومی بعد از همه‌گیری در کل جهان و دنیا به نظم جدید اقتصادی توجه کرده است و در شرایط حاضر لزوما باید نظارت شدید و مستمر و کنترل و تنظیم بازار و توزیع ارزاق صورت گیرد.
در ایران مشکل تغییرات آب و هوایی نیز مزید علت است. کشور ما در حال تبدیل شدن به مناطق خشک است، منابع آبی ما با مصارف بی‌رویه و عدم بارش‌ها به سرعت در حال کم شدن است، سطح دریاچه‌ها پایین آمده و تالاب‌ها رو به خشکی می‌رود و دبی آب رودها کم شده است.
در یک نگاه وسیع هم‌اکنون اتحادیه اروپا با بحران انرژی روبه‌رو است و با برنامه‌ریزی می‌خواهد واردات نفت و گاز را از روسیه متوقف کند که البته این امر آسان نخواهد بود. هم‌اکنون اروپا در چارچوب توافقنامه نقشه راه اقتصادی بدون کربن را پیش رو دارد. ترکیه ناگزیر است در نقشه تعادل اقتصادی جهان به خصوص برنامه‌ریزان اتحادیه اروپا خود را هماهنگ و منطبق کند.
ترکیه برای رسیدن به توسعه پایدار راه را برای مشارکت زنان توانمند اقتصادی باز می‌کند تا بتواند از این نیروی عظیم اقتصادی استفاده کند.
به طور کلی اقتصاد جهان دوره سختی را می‌گذراند و با جنگ اوکراین بسیاری از معادلات در عرضه و تقاضا به هم خورده و دگرگون شده و در نابسامانی در حمل‌ونقل و عرضه مواجه است و تورم در تمامی کشورها وجود دارد و نسبت آن با کنترل و استفاده از دکترین‌های اقتصادی متفاوت است.
* مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه
لینک کوتاه :