نبض تولید کند می‌زند
به گزارش جهان صنعت نیوز: البته شاخص موجودی انبار در این ماه افزایش داشته که منعکس‌کننده این نکته است که کاهش فروش محصولات صنعتی کمتر از کاهش تولیدات آن بوده است. با این حال، تداوم رشد منفی تولید در صنعت محصولات شیمیایی و کاهش قابل توجه ۶/۲۶ درصدی شاخص تولید صنعت خودروسازی و قطعات در این ماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته از مهم‌ترین عوامل تشدید‌کننده رشد منفی شاخص تولید صنعتی در این دوره بوده است. به علاوه رشد مثبت حدود ۱۰ درصدی در صنعت فلزات اساسی و رشد مثبت شاخص تولید صنایع محصولات دارویی، لاستیک و پلاستیک و ماشین‌آلات و تجهیزات بر روی شاخص تولید صنعتی اثر مثبت داشتند.
در این رابطه دو نکته مهم وجود دارد. نخست اینکه مطابق گزارش ماهانه تولید که از سوی پژوهشکده پولی و بانکی هر ماه منتشر می‌شود، میزان رشد تولید صنایع بورسی در اسفند ماه سال گذشته منفی ۴/۱ درصد بوده که آمار فروردین ماه حاکی از افت بیشتر تولید است. از سوی دیگر در حالی که از تابستان سال گذشته، روند رشد تولید صنایع بورسی در بازه صفر تا منفی یک بوده است، مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران، شاخص مدیران خرید (PMI) در فروردین ماه امسال عدد قابل توجه ۴۹/۳۷ برای کل اقتصاد و ۰۲/۳۷ برای صنعت را به ثبت رسانده است. در این خصوص هر چند به دلیل تعطیلات نوروز، انتظار کاهش تولید در صنایع وجود دارد، اما نکته مهم این است که شاخص مدیران خرید اقتصاد و صنعت به کمترین میزان خود در طول دو سال گذشته در فروردین ماه امسال رسیده است.
کمترین رشد تولید در طول ۲ سال
مطابق برآوردهای صورت‌گرفته روند افزایشی رشد شاخص تولید در تابستان سال گذشته متوقف و رشد شاخص تولید در تیر و مردادماه به ترتیب به ۱/۳ و صفر درصد رسید. اما در پاییز مجددا روند رشد شاخص تولید صنعتی نزولی شد و رشد شاخص در ماه‌های پاییز نسبت سال ۱۳۹۹ به بازه منفی یک تا صفر درصد رسید. در دی و بهمن‌ماه نیز رشد شاخص تولید صنعتی نسبت به سال گذشته به ترتیب منفی ۱/۰ و منفی ۷/۰ درصد شد. در ادامه روند نزولی ملایم شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی، این شاخص در اسفندماه نسبت به سال گذشته حدود منفی ۲/۱ درصد کاهش داشته و در فروردین ماه نیز به منفی ۵/۶ درصد رسید که در طول ۲۴ ماه گذشته بی‌سابقه بوده است.
در این خصوص لازم به ذکر است که شاخص تولید محصولات شیمیایی برای پنجمین ماه متوالی رشد منفی داشته است. علاوه بر این شاخص تولید صنعت خودروسازی و قطعات در فروردین نسبت به سال قبل ۶/۲۶ درصد کاهش داشته که منفی شدن رشد این صنایع در کنار تداوم رشد منفی محصولات شیمیایی، مهم‌ترین دلایل رشد منفی قابل توجه تولید صنعتی در این ماه بوده است. از سوی دیگر رشد بالای ۱۰ درصد شاخص تولید صنعت فلزات اساسی از اتفاقاتی بود که بیشترین اثر مثبت را بر شاخص تولید صنعتی داشته است. همچنین محصولات دارویی، لاستیک و پلاستیک و ماشین‌الات و تجهیزات صنایعی بودند که رشد مثبت تولید را در این ماه ثبت کردند.
تحلیل موجودی انبار
در فروردین و اردیبهشت ماه سال گذشته تغییر در موجودی انبار شرکت‌های صنعتی تحت تاثیر تغییر قابل توجه استراتژی فروش شرکت‌های خودروساز قرار گرفت و شاخص کل موجودی انبار صنعت کاهش در موجودی انبار را نشان داد. این مساله از خرداد تا آذر ماه ۱۴۰۰ (به غیراز شهریور ماه) مثبت بوده است که نشان‌دهنده افزایش در موجودی انبار صنایع بوده است. در سه ماهه زمستان نیز تولید صنایع به طور متوسط ۵/۱ درصد بالاتر از فروش آنها بوده و موجودی انبار افزایشی شده است.
اما در فروردین ۱۴۰۱ بعد از حدود شش ماه شاخص موجودی انبار صنعت کاهش موجودی انبار را نشان داد؛ به گونه‌ای که معادل چهار درصد تولید فروردین ماه از موجودی انبار صنعت کاسته شده است. در همین رابطه لازم به ذکر است که صنعت محصولات شیمیایی در ماه‌های اخیر رشد تولید منفی و افزایش در موجودی انبار را داشته است که نشان از محدودیت تقاضا برای این صنعت دارد. اما صنعت فلزات اساسی در فروردین ماه برخلاف ماه‌های گذشته هم شاخص تولید مثبت داشته و هم موجودی انبار در این صنعت بعد از چند ماه در این دوره کاهش را نشان می‌دهد. صنعت خودروسازی نیز که در فروردین کاهش تولید قابل توجهی داشته است، کاهش در موجودی انبار را نشان می‌دهد.
به عبارت دیگر رشد فروش در این صنعت در فروردین نسبت به سال گذشته کاهش داشته ولی این کاهش کمتر از کاهش تولید بوده است. علاوه بر این در ۵ ماهه انتهایی سال گذشته یعنی از آبان تا اسفند ماه ۱۴۰۰ رشد منفی شاخص تولید صنعت دارویی با کاهش موجودی انبار در این صنعت همراه بوده است. این مساله نشان‌دهنده این است که کاهش تولید در این صنعت به محدودیت بخش عرضه برمی‌گردد. محدودیت دسترسی به ماده اولیه وارداتی در صنعت دارویی یکی از عمده‌ترین مشکلات این صنعت بوده و در فروردین ماه با وجود مثبت شدن رشد تولید، کماکان موجودی انبار در این صنعت در حال کاهش است.
صادرات و رشد صنعت
از ابتدای سال ۱۳۹۸ که روند افزایش رشد تولید صنعتی آغاز شد تا مهرماه ۱۳۹۹ همواره رشد شرکت‌های صادراتی از شرکت‌های غیرصادراتی بیشتر بوده است. در واقع به نوعی محرک افزایش رشد در این بازه زمانی را می‌توان صادرات و شرکت‌های صادرات‌محور دانست.
اما از آبان ماه سال گذشته برخلاف دوره قبلی، رشد تولید صنایع صادرات‌محور از رشد تولید سایر صنایع پایین‌تر بوده است. این اختلاف در ماه‌های اخیر به مرور افزایش پیدا کرد؛ به گونه‌ای که رشد گروه شرکت‌های صادرات‌محور در مهر تا دی ماه ۱۴۰۰ به طور متوسط حدود هشت واحد درصد کمتر از رشد گروه دیگر بوده است. در این راستا، در سه ماهه اخیر اگرچه این اختلاف کاهش پیدا کرده است اما کماکان رشد صنایع صادرات‌محور کمتر گزارش شده است.
واردات و رشد صنعت
بررسی وضعیت شرکت‌های واردات‌محور و غیرواردات‌محور نشان می‌دهد، از آبان تا اسفندماه سال گذشته در حالی رشد شرکت‌های با درجه واردات‌محوری بالا در بازه مثبت ۶/۲ تا ۴ بوده که رشد سایر شرکت‌ها در بازه منفی ۸/۱ تا منفی ۸/۳ درصد بوده و روند نزولی داشته است. همچنین در فروردین ماه امسال در حالی که رشد شرکت‌های کمتر وابسته به واردات در همان محدوده منفی ۳ تا منفی چهار باقی مانده، اما رشد تولید شرکت‌های واردات‌محور کاهش قابل توجهی داشت و به منفی ۷/۷ درصدی رسید.
کالاهای واسطه، مصرفی و سرمایه‌گذاری
در خصوص این سه قلم کالای تولیدی لازم به ذکر است که رشد تولید کالاهای مصرفی که در یک سال اخیر همواره مثبت بوده در اسفندماه سال گذشته به محدوده صفر رسید و در فروردین با کاهش منفی ۷/۲۲ درصدی نسبت به سال گذشته مواجه شد. همچنین رشد تولید کالاهای واسطه‌ای در نیمه دوم سال قبل بین منفی ۳ و منفی ۵/۱ درصد بوده و شاخص تولید این محصولات در فروردین بعد از ۱۰ ماه به رشد مثبت چهار درصد رسید.
علاوه بر این رشد کالاهای سرمایه‌ای در ماه‌های اخیر نوسانات قابل‌توجهی داشته است. زمستان سال گذشته با توجه به مثبت بودن رشد تولید در صنعت ماشین‌آلات و تجهیزات، رشد تولید کالاهای سرمایه‌ای نیز مثبت و قابل توجه بوده، اما در فروردین رشد تولید این محصولات منفی شده است.
وضعیت نامناسب سودآوری
بنابر اطلاعاتی که پژوهشکده پولی و بانکی منتشر کرده است، در حالی که رشد اسمی سود شرکت‌ها در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ بیش از ۱۳۳ درصد بوده، در شش ماهه و نه ماهه ۱۴۰۰ رشد اسمی سود نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب ۱۰۸ و ۶۴ درصد شده است. این روند نشان می‌دهد که اثر جهش‌های قیمتی بر سود اسمی که در سال ۱۳۹۹ نمایان شده و در نیمه اول سال ۱۴۰۰ نیز ادامه داشته، در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ با فروکش کردن نوسانات ارزی کمتر شده است.
بر این اساس در حالی که در سال ۱۳۹۹ از ۲۶۷ شرکت تنها ۳۴ شرکت زیان‌ده بوده‌اند، در شش ماهه و نه ماهه سال گذشته تعداد شرکت‌های زیان‌ده به ترتیب ۸ و ۱۰ شرکت بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است. در این رابطه لازم به ذکر است که افزایش تعداد شرکت‌های زیان‌ده در کنار رشد اسمی بالای ۵۰ درصد سودآوری شرکت‌ها، نشان‌دهنده درجه بالای ناهمگنی در سودسازی در صنایع مختلف دارد.
لازم به ذکر است در بین صنایع مهم مانند سنوات اخیر، شرکت‌های خودروسازی و ساخت قطعات بدترین وضعیت را از نظر سودآوری دارند؛ به صورتی که تنها صنایعی هستند که جمع سود خالص شرکت‌های آن منفی می‌شود. هر چند در ۹ ماهه سال گذشته، تعداد شرکت‌های زیان‌ده در این صنعت کمتر از سال قبل شده، اما زیان تولیدشده در این صنعت در ۹ ماهه ۱۴۰۰ تقریبا برابر با ۹ ماهه ۱۳۹۹ است که نشانه‌ای ناامید‌کننده از وضعیت سودآوری این صنعت است.
از سوی دیگر در میان صنایع، صنعت فلزات اساسی و فرآورده‌های نفتی به ترتیب با ۹۷ و ۶۶ درصد رشد سود اسمی ۹ ماهه نسبت به سال قبل بیشترین رشد در سودآوری میان صنایع را کسب کرده و دیگر تولیدکنندگان محصولات ضروری و مصرفی مانند صنایع دارویی و غذایی رشد سود اسمی کمتر از رشد تورم داشته‌اند، به گونه‌ای که رشد سودآوری صنعت محصولات غذایی در شش ماهه و نه ماهه ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن حدود صفر درصد و این نرخ رشدها برای صنعت دارویی نیز به ترتیب ۲۲ و ۳۰ درصد بوده است. این بدان معنی است که ارزش حقیقی سودآوری این صنایع کاهش داشته است.
به علاوه تعداد شرکت‌های زیان‌ده در این صنایع نیز در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. کاهش ارزش حقیقی سود این صنایع و افزایش تعداد شرکت‌های زیان‌ده می‌تواند ریشه در قیمت‌گذاری دستوری این صنایع داشته باشد که حاشیه سود این صنایع را تحت تاثیر منفی قرار داده است. از سوی دیگر تعداد شرکت‌های زیان‌ده در صنعت غذایی و دارویی در ۹ ماهه به ترتیب ۳ و ۴ شرکت بیشتر از سال گذشته است که نشان‌دهنده وضعیت نامناسب سودآوری در این صنایع است.
لینک کوتاه :