بازیابی اعتماد
به گزارش جهان صنعت نیوز: نارضایتی‌ها و اعتراضاتی که از آن حرف می‌زنیم شاید به قول برخی مسوولان طبیعی باشد یا به نسبت کل جمعیت، قابل اعتنا به حساب نیاید اما قابل انکار و چشم‌پوشی هم نیست. درست است که دوربین رسانه ملی آنهایی را می‌یابد که خواهان افزایش بیشتر قیمت ماکارونی و… هستند اما حتما آنهایی که دغدغه نان شب دارند را هم باید دید، چراکه در غیر این صورت احتمال دارد اتفاقات بدی بیفتد که از قضا پیش‌تر نیز تجربه کرده‌ایم.
از اعتراضات و واقعه ناگوار سال ۱۳۹۸ هنوز آنقدر نگذشته که ضرورت درس گرفتن از آن را فراموش کرده باشیم، پس وقتی قیمت‌ها بالا رفته و مردم در شماری از شهرها معترض شده‌اند و در پایتخت نیز شاهد فضای غیرعادی و برخی نشانه‌های اعتراض هستیم نمی‌توانیم و نباید خودمان را به ندیدن بزنیم یا به عادی‌انگاری وضعیت بپردازیم. حرف از دقت در صورت‌مساله به جای پاک کردن آن و پیدا کردن راه‌حل مناسب در بهترین و به موقع‌ترین وقت است. کاری که هم به عهده رسانه‌ها و جامعه نخبگانی است و هم مسوولان در دولت و حاکمیت. نگاهی به فضای مجازی و رویکرد سلبریتی‌ها اعم از هنرمند و ورزشکار یا اهالی رسانه نشان می‌دهد در سطح اجتماعی همه متوجه نقش، وظیفه و جایگاه خود هستند لذا انتظار می‌رود دولتمردان هم به همین نسبت هوشمند و واقع‌نگر باشند. لازم است که هشدارها و اندرزهای سیاسیون و اهل فن را بشنوند و به آن بیندیشند چرا که این حرف‌ها نیز صرفا از سر خیرخواهی و در راستای کمک به دولت مستقر برای ساماندهی هرچه سریع‌تر وضعیت بیان می‌شود. ما نیز در همین چارچوب طی گفت‌وگوهایی از دلایل اعتراضات فعلی و راهکارهای مواجهه با آن و چگونگی اقناع افکار عمومی در شرایط فعلی پرسیده‌ایم.
خویشتندارتر از آبان ۹۸
صادق زیباکلام استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در این باره اظهار داشت: «به نظر من در مجموع و شاید با توجه به تجربه دولتمردان در آبان ۹۸ و مسائلی که به همراه داشت، سعه‌صدر و خویشتنداری بیشتری به خرج داده می‌شود.
بنابراین ظرف یک هفته گذشته به نظر می‌رسد با رویکردی متفاوت از سال ۱۳۹۸ با اعتراضات عمومی برخورد می‌شود. گویا مدیران در خلوت خود به این نتیجه رسیده‌اند که آن نحوه مواجهه با مردم خیلی درست نبود. امیدواریم این سعه‌صدر ادامه یابد و همچون جوامع پیشرفته به جای برخوردهای خشن با ابزارهایی مثل ماشین آب‌پاش جلوی اعتراضات را بگیرند.»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ادامه با ابراز تاسف از اینکه «اعتماد و باور مردم نسبت به دولت کم شده و تقریبا می‌توان گفت در خیلی از اقشار و لایه‌های تحصیلکرده جامعه از بین رفته است» گفت: «به همین خاطر است که اگر تصمیمات دولت، درست هم باشد، با واکنش مواجه می‌شود.»
وی که با اقدامات اقتصادی اخیر دولت موافق است، گفت: «من به شخصه معتقدم پرداخت یارانه‌های پنهان فله‌ای به اقشار ثروتمند جامعه بزرگ‌ترین ظلم و بی‌عدالتی در حق اقشار محروم جامعه است. وقتی شما شیر، نان، آب و برق و گاز را به کسی که درآمد کمی دارد به اندازه کسی که درآمدش زیاد است به‌طور یکسان پرداخت کنید، وقتی خانواری با درآمد ماهانه ۳۰ میلیون تومانی نان دو هزارتومانی بخرد و خانوار با درآمد ۵/۴ میلیون تومان هم به همین قیمت نان بخرد حتما به لایه‌های کمدرآمد جامعه ظلم می‌شود. در کشورها و اقتصادهای دیگر هم دولت‌ها قیمت واقعی کالا و خدمات را می‌گیرند و حتی سود هم می‌گیرد اما به اقشار کمدرآمد کمک کرده و خرج آموزش و پرورش یا بهداشت و درمان و… می‌کنند. در واقع یارانه‌ها باید هدفمند باشد و به کسانی که نیازمندتر هستند یارانه داده شود اما چون سیستم ما پیشرفته نیست، نتیجه این شده که ما یارانه فله‌ای می‌پردازیم و فرقی بین کمدرآمد و پردرآمد نیست.»
وی تاکید کرد: «به نظر من دولت باید تلاش کند که مقداری از اعتمادی که از بین رفته را برگرداند. مردم باید اعتماد کنند که کاری که دولت انجام می‌دهد اقدام درستی است حتی اگر سختی داشته باشد. مثلا مردم به پزشک خود اعتماد دارند و با وجود اینکه آمپول و دارویی که می‌دهد، اذیت‌شان می‌کند به او اعتماد کرده و می‌دانند که این داروها به نفع بیمار است. بدبختانه اعتماد جامعه به مسوولان از بین رفته است. مسوولان باید بر بازیابی این اعتماد تلاش کنند. طبیعتا این امر هم یک‌شبه محقق نمی‌شود و به این سادگی‌ها نیست و سال‌ها طول می‌کشد، البته به فرض اینکه تصمیمات درستی گرفته شود.
برخورد امنیتی یا اقناع افکار عمومی
محمد مهاجری فعال رسانه‌ای اصولگرا از دیگر موافقان اقدامات اقتصادی اخیر دولت است که نسبت به نوع مواجهه با اعتراضات ناشی از آن هشدار داده و نکاتی را یادآوری می‌کند. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» ضمن اشاره به اعتراضاتی که در روزهای اخیر شاهد هستیم، گفت: «به نظر من بخشی از این اعتراضات و اتفاقات کاملا طبیعی است. به هرحال آستانه تحمل بخشی افراد تحریک شده و منافع کوتاه‌مدت خود را در خطر می‌بینند و به دلیل دیگر شرایط اجتماعی و فرهنگی که در جامعه وجود دارد، تحریک می‌شوند. یعنی آن عوامل اجتماعی و فرهنگی نقش کاتالیزور را بازی کرده و به صورت اعتراض و شعار دادن و… خودش را نشان می‌دهد. از طرف دیگر در خارج از ایران هم رقبای سیاسی ایران دوست دارند که داخل کشور ما ناامنی باشد و این نبودن ثبات در ایران به نفع آنها است. با این موضوع به اشکال مختلف می‌توان برخورد کرد. یکی اینکه کل موضوع را امنیتی دیده و تدارک امنیتی ببینیم. مثلا در سال ۷۱ که دولت آقای هاشمی روی کار بود، موارد اینچنینی بروز کرد و آن را امنیتی دیده و با آن برخورد امنیتی کردند. بعدها هم در همان سال‌های دور در مشهد و طی سال‌های ۹۶ و ۹۸ هم اتفاقات اینچنینی رخ داد. بنابراین حافظه مسوولان سیاسی، انتظامی و امنیتی کشور ما این مسائل را به خاطر دارد و تجربه‌هایی هم اندوخته است.»
وی تجربه گرانی بنزین و آبان ۹۸ را مثال زد و گفت: «در دولت آقای روحانی و در جریان گران شدن بنزین اشتباهی رخ داد و آن هم عدم اقناع افکار عمومی بود. شاید اگر دولت روحانی هم سالی ۱۰، ۱۵ درصد به قیمت بنزین اضافه می‌کرد، جامعه بهتر اقناع و کمتر تحریک می‌شد. در دولت آقای رییسی اما معتقدم که اصل اقدام یعنی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی کاملا موجه است چون به معنی حذف رانت‌های بزرگ است و حتما باید اتفاق می‌افتاد. اما این کار دو پیش‌نیاز داشت که باید حتما رعایت می‌شد. اول، حل کردن مساله تحریم بود که البته دولت آقای رییسی معتقد است ما بدون اینکه نیازی به احیای برجام داشته باشیم توانسته‌ایم بخش قابل ملاحظه‌ای از تحریم‌ها را از طریق تجارت با همسایگان و چین و روسیه حل کنیم. اگر واقعا این اتفاق افتاده باشد و درست بگویند، این پیش‌نیاز فراهم شده است.»
مهاجری ادامه داد: «پیش‌نیاز دوم هم، اقناع افکار عمومی بود. متاسفانه در این قسمت رسانه‌ها خصوصا رسانه‌های دولت و به طور اخص رسانه‌های حامی دولت دارای توانایی اقناع افکار عمومی نبودند چون اولا پایگاه اجتماعی ضعیفی دارند و دوم اینکه افرادی که در آن کار می‌کنند آبشخور سیاسی خاص دارند. اگر دولت آقای رییسی می‌خواست افکار عمومی اقناع شود می‌توانست از طریق فراخوانی همه افراد رسانه‌ای و اساتید ارتباطات و افرادی که توانمند در این زمینه‌ها بوده‌اند را دعوت و درخواست کمک کند تا فضای آرامش روانی برای مردم ایجاد شود.»
راه‌های جلب اعتماد عمومی
مهاجری گفت: «نکته دیگر اینکه متاسفانه برخی از کارگزاران دولت آقای رییسی در حد و اندازه اداره این تحول اقتصادی نیستند و به گمانم که آقای رییسی هم از این قضیه اطلاع داشت و حتی از سه، چهار ماه قبل در جامعه در این باره به طرف رییسی سیگنال‌هایی ارسال می‌شد. برخی افراد به خصوص وزیر رفاه و وزیر اقتصاد ناتوانمندی خود را در این زمینه اثبات کردند. به نظرم آقای رییسی برای اینکه بتواند افکار عمومی را اقناع کند هنوز فرصت دارد و باید دو کار اساسی انجام دهد. اول اینکه اعتماد مردم را جلب کند. این هم فقط با حضور در میدان تره‌بار انجام نمی‌شود بلکه باید از موضعی عمل کند که وعده‌های او بلافاصله اجرا شود، دوم واقعا از رسانه‌ای‌ها و منتقدان دولت دعوت کند. منتقدان دولت باید در فضای کاملا آزاد در صداوسیما، سایت‌ها و رسانه‌ها با هم بحث کنند چون این فشار افکار عمومی را کنترل می‌کند. وقتی مردم ببینند بخشی از دیدگاه‌هایی که می‌خواهند در خیابان داد بزنند در رسانه‌های رسمی کشور بیان می‌شود، می‌فهمند که صدای‌شان شنیده شده و نیازی به حضور در خیابان و داد و فریاد نیست.»
وی خاطرنشان کرد: «نکته آخر هم اینکه تصور می‌کنم آقای رییسی ناگزیر است برای این تحول اقتصادی که می‌خواهد انجام دهد، آدم‌های هم‌تراز با این کار انتخاب کند. لذا اولین اقدامی که می‌تواند انجام دهد تا آرامش به افکار عمومی جامعه برگردد، ترمیم کابینه است.»
مهاجری از پاسخ به اینکه آیا دولت رییسی هوشمندی و سرعت عمل لازم را برای انجام اقدامات پیش‌گفته دارد یا خیر؟ طفره رفت اما درباره اینکه آن مطالبات اجتماعی و سیاسی انباشت‌شده روی نارضایتی‌های اقتصادی اخیر به این سادگی‌ها پاسخ خواهد گرفت و حل خواهد شد؟ گفت: «مطالبات اجتماعی و سیاسی که گفتم باعث این نارضایتی‌ها شده است به صورت روشن به این معنا است که بخش کوچک بداخلاق سیاسی، خیمه زده روی دولت رییسی و دولت اگر بخواهد خود را از شر آنها نجات دهد، خود به خود بسیاری از اعتماد از‌دست‌رفته به کشور برمی‌گردد. وقتی عمده تصمیمات دولت تحت نظر یک گروه تندرو اتخاذ شود طبیعی است که مردم، کارشناسان، کارگزاران، دانشگاهیان و… حاضر نمی‌شوند زیر بلیت یک خرده جناح سیاسی بروند اما اگر احساس کنند که به آنها شخصیت داده شده خودشان در جهت آرامش فضای سیاسی کشور حرکت خواهند کرد.»
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه ادامه این رویه فعلی و این نوع مواجهه با اعتراضات چه نتیجه‌ای خواهد داشت؟ گفت: «فکر نمی‌کنم که به اندازه سال ۱۳۹۸ شرایط بحرانی شود، حتما برای کنترل بحران راه‌های آرامش‌بخش‌تر دیگری هم وجود دارد به خاطر اینکه الان شرایط اقتصادی آنطور که دولت می‌گوید از سال یادشده بهتر است و دور زدن تحریم‌ها آسان‌تر است. از این جهت فکر می‌کنم که دولت بتواند بر این مشکلات فائق آید.»
او همچنین در واکنش به اینکه آیا آنچه در سطح شهر شاهدیم به معنی برخورد امنیتی با اعتراضات است؟ گفت: «نگاه امنیتی خارج از نگاه سیاسی و اجتماعی و یا لزوما به معنی یک نگاه خشن نیست. نگاه امنیتی یعنی نگاهی که اجازه ندهد خشونت در جامعه گسترش پیدا کند.
وقتی در جایی تعداد زیادی پلیس می‌بینیم لزوما به معنی این نیست که اتفاق بدی رخ داده، بلکه ممکن است به این معنی باشد که پلیس برای قوت قلب مردم و اینکه اتفاق بدی نخواهد افتاد، حضور دارد لذا نگاه امنیتی نباید کلمه منفی باشد اما از نگاه برخی نگاه امنیتی یعنی درگیر شدن با مردم اما من معتقدم که نگاه امنیتی می‌تواند معطوف به امن بودن جامعه باشد.»
توصیه به دولت
اینکه انتخاب دولت سیزدهم چیست و چطور قرار است با اعتراضات موجود برخورد کند، اینکه مثل چند روز گذشته به نادیده گرفتن اعتراضات و استقرار ماموران انتظامی در سطح شهر و پخش همزمان گزارش‌هایی مبنی بر رضایتمندی مردم در صداوسیما ادامه می‌دهد یا آنطور که مهاجری و زیباکلام توصیه می‌کنند به فکر اقناع افکار عمومی افتاده و برای بازیابی اعتماد عمومی می‌کوشد، بعدا معلوم خواهد شد. آنچه ما در این گزارش گفتیم و نوشتیم صرفا توصیه بود به دولت و در مقام رسانه که چشم بینای جامعه است و عادت به ندیدن و نادیده گرفتن ندارد.
لینک کوتاه :