سینماهای تاریخی را ویران نکنید

به گزارش جهان صنعت نیوز:  عصر جدید اما تنها سینمای تاریخی نبوده که تقاضای انحلال داشته است بلکه سینماهای صحرا، پایتخت، پردیس کیان، ماندانا، ایران، پارس، حافظ، میلاد و کارون نیز این تقاضا را مطرح کرده‌اند.

داوود قهردار نویسنده کتاب سینماهای تاریخی تهران در خصوص این خبر به «جهان صنعت» می‌گوید: خبر تغییر کاربری و انحلال سینماهای تهران خیلی برای من شوک‌برانگیز بود چرا که سینماهایی نظیر کارون، میلاد و حافظ همگی از جمله سینماهای تاریخی شهر تهران هستند که پیشینه آنها به حدود ۷۰ سال قبل برمی‌گردد.

وی خاطرنشان می‌کند: «به شخصه به عنوان کسی که تک‌تک این سینماها را از نزدیک دیده‌ام، به نظرم جدای از آنکه این سینماها به لحاظ معماری آثار بسیار شاخصی هستند، تاریخچه بسیار پراهمیتی برای شهر تهران دارند. درواقع یکسری از این سینماها جزو میراث شهر تهران محسوب می‌شوند و نباید آنها را صرفا به عنوان یک بنا قلمداد کنیم.»

در این گزارش سعی می‌کنیم تاریخچه و معماری سینماهای تاریخی تهران را که تقاضای انحلال داشته‌اند بررسی کنیم و راهکاری جهت حفظ آنها ارائه دهیم. لازم به توجه است که باوجود تماس با روابط‌عمومی معاونت میراث فرهنگی، وی پاسخی به پرسش مطرح‌شده از سوی «جهان‌صنعت» در خصوص برنامه‌های وزارتخانه برای حفظ این سینماهای تاریخی نداد.

خداحافظی با سینمای روشنفکری

سینما عصر جدید بخشی از حافظه جمعی ایران است که در سال‌های نه چندان دور به سبب نمایش فیلم‌های روشنفکری مورد توجه جامعه روشنفکری ایران قرار داشته است. به تازگی معاون توسعه و فناوری سازمان سینمایی اعلام کرده این سازمان با انحلال و خاتمه فعالیت سینما عصر جدید موافقت کرده است.

داوود قهردار نویسنده کتاب سینماهای تهران در خصوص اهمیت و تاریخچه سینما عصر جدید به «جهان‌صنعت» می‌گوید: در خصوص سینما عصر جدید اگرچه بنای سینما جدید است اما از ۶۰ سال پیش آنجا نمایش فیلم داشته‌ایم. این سینما در گذشته با نام سینما تخت‌جمشید شناخته می‌شد. تاریخچه آن نیز به زمان اشغال ایران توسط روس‌ها برمی‌گردد.

نویسنده کتاب سینماهای تهران در خصوص تاریخچه سینما عصر جدید به «جهان‌صنعت» می‌گوید: پس از اشغال ایران توسط روس‌ها و در اختیار گرفتن سینماها برای نمایش فیلم‌های خبری‌شان، انگلیسی‌ها نیز این زمین را از علی اتحادیه اجاره کردند. در بهار ۱۳۲۱ یکی از سالن‌های سینما برای نمایش تئاتر و کنسرت جهت استفاده نیروهای انگلیسی، کارکنان سفارت و دوستداران فرهنگ انگلستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین فیلم‌های خبری جنگی نیز با زبان فارسی در این سینما به نمایش در آمده است.

وی می‌افزاید: اسماعیل کوشان در سال ۱۳۲۹ این سینما را به «پارس فیلم» تبدیل می‌کند و بسیاری از فیلم‌های شاخص سینمای ایران را در سینما عصر جدید می‌سازد. در سال ۱۳۳۶ سینما عصر جدید فعلی توسط آلبرت خریداری شده و تبدیل به سینما تخت‌جمشید می‌شود. این مکان تا اواسط دهه ۱۳۵۰سینما تخت‌جمشید بوده است تا اینکه هوشنگ کاوه که یکی از مشهورترین مدیران سینما در ایران است با همکاری مستر موریس این سینما را در اختیار می‌گیرد و سینمای قدیمی را تخریب کرده و سینما عصر جدید را تاسیس می‌کند. در سال ۱۳۵۸ این سینمای جدید افتتاح می‌شود. هوشنگ کاوه در دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ سینما عصر جدید را به قطب سینماهای روشنفکری کشور تبدیل می‌کند. در این مقطع بسیاری از فیلم‌های کیارستمی و مخملباف در این سینما به نمایش در می‌آید. سینما عصر جدید برای بسیاری از مردم خاطره‌انگیز است و شنیدن خبر تخریب (احتمالی) آن برای مردم مثل یک پتک می‌ماند.

قهردار ضمن تاکید بر لزوم حفظ این سینمای خاطره‌انگیز ابراز داشت: به نظرم سینما عصر جدید می‌بایست مورد توجه وزارت میراث فرهنگی قرار گرفته و حفظ شود. سینما عصر جدید نباید تخریب شود و می‌بایست با یک کاربری فرهنگی حفظ شود چراکه بخشی از خاطره جمعی مردم و میراث تهران است.

خداحافظی با سینمای عاشقان بالیوود

سینما حافظ زمانی در کنار سینما سعدی به عنوان سینماهای دوقلو شناخته می‌شدند. این سینما با نمایش فیلم‌های هندی بخش مهمی از خاطرات عاشقان سینمای بالیوود در ایران را شکل داده است. نویسنده کتاب سینماهای تهران در خصوص تاریخچه و اهمیت سینما حافظ به «جهان صنعت» گفت: سینما حافظ سال ۱۳۳۷ تاسیس شده است و حدود ۶۴ سال قدمت دارد. سینما حافظ و سینما سعدی دو سینمای دوقلو بودند که در کنار یکدیگر قرار داشتند اما متاسفانه سینما سعدی در سال ۱۳۴۷ بر اثر آتش‌سوزی از بین رفت.

شاید نسل جوان امروز ندانند اما این سینما مخصوص نمایش فیلم‌های هندی بود. در دهه‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ این سینما با نمایش فیلم‌های هندی تبدیل به یکی از پرطرفدارترین سینماهای تهران شد. در زمان نمایش فیلم سنگام صف ورودی این سینما تا میدان مخبرالدوله ادامه داشت. قهردار ضمن تاکید بر لزوم حفظ سینما حافظ می‌افزاید: این سینما جزو خاطره‌انگیزترین سینماهای تهران بوده است، معماری این سینما بسیار فاخر است. در اطراف سینما یک بنای قاجاری قرار گرفته و سینما در مرکز آن قرار دارد. لذا اگر این سینما تخریب شود بناهای اطراف آن نیز تخریب می‌شوند. صاحب سینما که این سینما را از پدرش به ارث برده خیلی تلاش کرد که آن را حفظ کند اما متاسفانه وضعیت سینماها مساعد نیست.

تقاضای انحلال سینما کارون

یکی دیگر از سینماهایی که درخواست انحلال خود را مطرح کرده است سینما کارون است.

قهردار در خصوص این سینمای تاریخی به «جهان صنعت» گفت: سینما کارون یکی از سینماهای قدیمی مرکز و غرب تهران است که در خیابان رودکی واقع شده است. این سینما در نوروز ۱۳۳۷ با نمایش یک فیلم هندی افتتاح شد. سینما کارون توسط چند زرتشتی از جمله خسرو زرتشتی تاسیس شد. سینمای مذکور یکی از اولین سینماهایی بوده که در غرب تهران تاسیس شده است و بیشتر کسانی که برای تماشای فیلم به آن مراجعه می‌کردند مردم محلی بودند. توجه داشته باشید که محله‌های غرب تهران محله‌های جدیدی بودند که در دهه ۱۳۳۰ ایجاد شدند و فاقد سینما بوده‌اند. به نظرم نمی‌بایست سینمایی که متعلق به یک محله و بخش بزرگی از شهر تهران است را تخریب کنیم. اگر سینماهایی همچون کارون را از بین ببریم وقتی در مورد تهران صحبت می‌کنیم شاخص‌ها و هویت‌های تاریخی آن وجود ندارد که بخواهیم به آنها اشاره کنیم. باید پذیرفت که بخشی از هویت تهران همین سینماهاست. این عکاس و فعال میراث فرهنگی افزود: جالب است بدانید زمانی که برای عکاسی به سینما کارون مراجعه کردم این سینما را یکی از شلوغ‌ترین سینماهای تهران یافتم که بیشتر از سایر سینماهای شهر بازدیدکننده داشت. لذا این امر نشان می‌دهد که مردم به سینما می‌روند اما فیلم مناسبی برای نمایش وجود ندارد. تداوم این شرایط و نبود فیلم خوب برای نمایش می‌تواند باعث شود که سایر سینماها از جمله پردیس‌های سینمایی نیز تعطیل شوند.

سینماهای دیگر متقاضی انحلال

یکی دیگر از سینماهایی که تقاضای انحلال داشته سینما صحرا است.

نویسنده کتاب سینماهای تهران در خصوص گذشته و اهمیت سینما صحرا می‌گوید: در زمان افتتاح سینما صحرا، این سینما یکی از پنج سینمای برتر تهران شمرده می‌شد و تا دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ نیز این وضعیت را حفظ کرد. در آن دوره این سینما جزو گران‌قیمت‌ترین سینماهای تهران نیز محسوب می‌شد. حتی در دهه ۱۳۸۰ بسیاری از چهره‌های شناخته‌شده سیاست در این سینما حاضر می‌شدند. معماری و سالن انتظار زیبایی که سینما صحرا دارد بسیار منحصر به فرد است، پرده بزرگ این سینما نیز بسیار منحصر‌به‌فرد است.

یکی دیگر از سینماهای متقاضی انحلال سینما میلاد است. قهردار در خصوص اهمیت این سینما به «جهان‌صنعت» می‌گوید: سینما میلاد در گذشته با نام سینما ژاله شناخته می‌شد. این سینما یکی از سینماهای بسیار قدیمی تهران است که در میدان ژاله واقع شده است. سینما ژاله در سال ۱۳۳۳ ساخته شده و یک سال بعد افتتاح می‌شود. این سینما برای ساکنان خیابان پیروزی و شرق تهران بسیار خاطره‌انگیز است. افرادی زیادی در شرق تهران از سمت میدان خراسان تا خیابان پیروزی برای تماشای فیلم به این سینما می‌آمدند. لذا اگر از مردم شرق تهران بپرسید خیلی از آنها خاطرات زیادی از سینما ژاله دارند. قدمت سینما نیز حدود ۶۷ سال است. این فعال حوزه میراث فرهنگی معتقد است که دولت می‌بایست سینماهای تاریخی شهر تهران را از خطر تخریب برهاند و می‌افزاید: به نظرم دولت می‌بایست همت کرده و کاری کند که این سینماها زنده شوند. برای مثال می‌توان آنها را چندمنظوره کرد و سالن همایش در کنار سالن‌های سینما ایجاد کرد.

از انحلال تا تخریب

آنچه که در خصوص سینماهای تهران مطرح شده مساله انحلال و تغییر کاربری بوده است اما برخی از فعالان حوزه میراث فرهنگی و سینمادوستان معتقدند که این آغاز راه است و در صورت موافقت با انحلال آنها، بسیاری از سینماهای تاریخی تهران تخریب خواهند شد.

قهردار در این خصوص می‌گوید: عمر زیادی از بیشتر سینماهایی که تقاضای انحلال داشته‌اند گذشته و بازسازی خوبی نیز روی آنها انجام نشده است، لذا صاحبان این سینماها در شرایط فعلی ترجیح می‌دهند بنای سینما را تخریب کنند و در زمین آن مراکز تجاری بسازند. توجه داشته باشید که در صورت تغییر کاربری امکان استفاده برای کار دیگری در سالن‌های بزرگ سینما وجود ندارد. تنها راه حل این است که همچون سینما دنیا چند بخش مجزا در سالن سینما ایجاد کنند و آن را تبدیل به خیاط‌خانه یا چیزی نظیر آن کنند.

به نظر من اما باتوجه به نرخ بالای زمین سینماها، تنها قصد از تغییر کاربری تخریب و ساخت مراکز تجاری است. وی در خصوص اینکه اگر فیلم‌های خارجی به نمایش درآید می‌تواند به اقتصاد سینماداران در کشور کمک کند گفت: این تقاضای سینماداران از ابتدای شکل‌گیری انقلاب بوده است. وزارت ارشاد با ذکر سیاست حمایت از فیلم‌های داخلی و هر دلیل دیگری که دارند این اجازه را نمی‌دهد اما اگر این امر محقق شود می‌توان امیدوار بود که این سینماهای تاریخی و سایر سینماهای کشور زنده بمانند.