گردشگری نامتوازن
به گزارش جهان صنعت نیوز: در این گزارش سعی کرده‌ایم ضمن گفت‌و‌گو با مهسا فراهانی کارشناس مدیریت جهانگردی و فعال حوزه گردشگری مهم‌ترین چالش‌ها و معضلات صنعت گردشگری کشور را بررسی و ریشه‌یابی کنیم.
*بهبود وضعیت صنعت گردشگری
مهسا فراهانی کارشناس مدیریت جهانگردی در خصوص شرایط و وضعیت صنعت گردشگری کشور ضمن تاکید بر این نکته که با فروکش کردن همه‌گیری کرونا بهبود وضعیت حاصل شده گفت: قطعا این بهبود حاصل شده است اما میزان چشمگیر بودن آن را می‌بایست بررسی کنیم. از این جهت این موضوع را مطرح می‌کنم که با شروع کرونا رکود چشمگیری در صنعت گردشگری و هتلداری اتفاق افتاد که در همه دنیا این مساله وجود داشت؛ طبیعتا برخی از کشورها بیشتر و برخی کشورها کمتر دچار این رکود شدند. کشورهایی که تک‌محصولی بوده و فعالیت اصلی آنها در حوزه گردشگری بود آسیب جدی‌تری دیدند. کشور ما از این منظر مقداری وضعیت بهتری داشت چرا که قبل از دوران کرونا نیز ایران مانند خیلی از کشورها مثل اسپانیا و ترکیه درآمد وابسته به گردشگری نداشت و پایه درآمد ایران بر پایه نفت بود. به هر حال اما کرونا تاثیرات منفی خود را بر گردشگری ایران نیز گذاشت.
وی ضمن تاکید بر این نکته که کشور ما قبل از کرونا نیز در یک رکود نسبی در حوزه گردشگری قرار داشت گفت: علت این امر تصویرسازی‌های منفی جهانی بوده که نسبت به کشور ما وجود داشته است. همچنین اتفاقاتی که به لحاظ اجتماعی و خبری در کشورمان اتفاق افتاد؛ همچون حادثه پیش‌آمده برای هواپیمای اوکراینی دید (منفی) را نسبت به کشور ما حتی قبل از کرونا ایجاد کرده بود و در یک رکود نسبی قرار داشتیم. با این وجود می‌توانیم بگوییم کرونا در حکم تیر خلاصی بر بدنه گردشگری کشور ما بود.
*افزایش خروج ارز به واسطه گردشگری
باوجود آنکه در ماه‌های اخیر به واسطه فروکش نسبی همه‌گیری کرونا وضعیت این صنعت در کشور تا حدودی بهبود یافته است اما بیشتر بودن گردشگران خروجی در قیاس با گردشگران ورودی باعث شده که این صنعت به جای ارزآوری، نقش بیشتری در خروج ارز از کشور داشته باشد.
فراهانی کارشناس جهانگردی در این خصوص به «جهان‌صنعت» می‌گوید: با فروکش کردن همه‌گیری کرونا موج گسترده‌ای از گردشگری در سراسر دنیا به راه افتاده که تبعات آن نصیب کشور ما نیز می‌شود. در حوزه گردشگری اما خیلی مسائل دیگر نیز دخیل است و نمی‌توانیم بگوییم چون کرونا فروکش کرده لزوما سیل عظیمی از گردشگران ورودی را خواهیم داشت. توجه داشته باشید که با وجود افزایش عوارض خروج از کشور همچنان میزان تورهای خروجی ما بیش از تورهای ورودی است. این مساله خروج ارز برای کشور ما خوب نیست و باید سعی کنیم در حوزه تورهای ورودی فعالیت کنیم تا ارزآوری نیز برای کشور ایجاد شود.
فراهانی افزود: اگرچه براساس آمار اعلامی مسوولان در نوروز ۱۴۰۱ با یک سونامی سفر در حوزه گردشگری داخلی مواجه شدیم اما مساله مهم در این میان گردشگری مسوولانه است. توجه داشته باشید که در حوزه گردشگری تمرکز می‌بایست از بحث کمیت به کیفیت منتقل شود. فعالان حوزه گردشگری و دغدغه‌مندان به دنبال آن هستند که کمیت به همراه کیفیت باشد یعنی ترجیح فعالان گردشگری این است که گردشگری در کشور کم اما با کیفیت انجام شود. این خیلی خوب است که سرعت و مقدار گردشگری پربار باشد اما موضوع مهم‌تر گردشگری پایدار، آگاهانه و مسوولانه است.
*ضعف‌های آموزش گردشگری
ضعف‌های موجود در بحث آموزش گردشگری به گردشگران و جامعه میزبان از جمله مسائل مغفول‌مانده در صنعت گردشگری کشور است.
فراهانی کارشناس مدیریت جهانگردی در این خصوص به «جهان‌صنعت» گفت: گردشگری یک رشته میان‌رشته‌ای و شناور است که افراد با تخصص‌ها، تحصیلات و سطح سواد متفاوتی می‌توانند در آن فعالیت داشته باشند. آنچه که وجود دارد این است که به نظر من آموزش گردشگری در کشور ما بسیار ضعیف انجام می‌شود. یعنی آموزش‌های گردشگری در سطح یکسری مسائل تئوریک باقی مانده است. از سوی دیگر در بعضی موارد همان مسائل تئوریک و آکادمیک نیز خیلی ضعیف ارائه می‌شود. بنابراین صرفا نظر به اینکه یک فرد مدرکی از یک موسسه دارد بدون کوچک‌ترین تجربه عملی و میدانی وارد حوزه (تور لیدری) شده و کار می‌کند. این مساله باعث آسیب می‌شود و به توسعه گردشگری پایدار آسیب می‌رساند. به نظر من وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می‌بایست در حوزه آموزش یک مقدار با کیفیت و نظارت بیشتری عمل کند. این نظارت به خصوص می‌بایست در حوزه موسسات گردشگری که اقدام به آموزش و پرورش تور‌لیدرهای کشور می‌کنند با جدیت بیشتری دنبال شود.
این کارشناس مدیریت جهانگردی افزود: در این حوزه اما کمیت جایگزین کیفیت شده است و تعداد مراکز آموزش گردشگری بدون در نظر گرفتن کیفیت زیاد شده است، در نتیجه این امر باعث شده راهنمایان گردشگری ما تا حدودی دچار ضعف باشند و متاسفانه این امر موجب می‌شود که چرخه توسعه ناپایدار گردشگری در کشور تداوم یابد.
وی افزود: به نظرم در حال حاضر در بخش راهنمایان گردشگری محلی بسیار سهل‌انگاری می‌شود. یعنی چون احساس می‌کنند راهنمایان محلی از درجه اهمیت کمتری برخوردار هستند لذا آموزش و آزمون‌ها را به یک موسسه سطح علمی پایین‌تری واگذار می‌کنند و بعد از گرفتن آزمون‌های فرمایشی لوحی با عنوان راهنمای محلی اعطا می‌شود. به نظرم این روال موجود در کشور کاملا اشتباه است چرا که اتفاقا این راهنمایان محلی هستند که باید سفت و سخت‌تر آموزش دیده و آزمون دهند. توجه داشته باشید که راهنمایان محلی کاملا وابسته به فرهنگ و پیشینه جامعه میزبان هستند. لذا اگر راهنمایان محلی از آموزش لازم برخوردار نباشند اولین آسیبی که وارد می‌کنند به جامعه میزبان خواهد بود. فراموش نکنیم که حفظ فرهنگ و اصالت و پیشینه جامعه میزبان بسیار مهم است.
*توسعه گردشگری غیرمسوولانه
دغدغه اصلی کسانی که در حوزه گردشگری حداقل به صورت پژوهشی فعالیت می‌کنند بحث توسعه گردشگری نا‌آگاهانه و غیرمسوولانه است که این موضوع نیز با مساله آموزش در ارتباط تنگاتنگ است.
فراهانی در این خصوص به «جهان‌صنعت» گفت: در بحث آموزش گردشگری موضوع آموزش به جامعه میزبان برای مواجهه با گردشگر امری حیاتی است. جامعه میزبان می‌بایست آماده پذیرش گردشگر باشد و بتواند خود و شرایط زندگی‌اش را با گردشگران وفق دهد. در کشور ما ادارات میراث فرهنگی در مناطق مختلف و ارگان‌هایی که به نوعی با گردشگری در ارتباط هستند اقدام به آموزش جامعه میزبان می‌کنند اما سوال اینجا است که برای آموزش گردشگر در کشورمان چه کاری انجام داده‌ایم؟ یکی از انتقاداتی که شخصا به این موضوع دارم این است که ما اگر واقعا به اهمیت درآمد گردشگری پی برده‌ایم چرا جای خالی آموزش گردشگر و گردشگری در رسانه ملی ما به شدت حس می‌شود.
این کارشناس مدیریت جهانگردی افزود: این که تورهای علمی و آموزنده جای خود را به تورهای صرفا شاد و مفرح داده‌اند که در آنها اصول گردشگری، اخلاقی و اجتماعی به کمترین میزان رعایت می‌شود که دلیلش نبود آموزش صحیح در حوزه گردشگری به خصوص نبود ارائه آموزش به گردشگران است.
فراهانی ادامه داد: در کشور ما متاسفانه خلاء‌هایی در زندگی افراد برای تخلیه هیجان وجود دارد که به تورهای گردشگری منتقل شده است و برخی فکر می‌کنند وقتی به تور می‌روند مجاز هستند هر رفتار ممنوعه‌ای را انجام دهند. متاسفانه در تورهای ما فرهنگ جامعه میزبان در نظر گرفته نمی‌شود، توجه داشته باشید وقتی یک گردشگر آلمانی از معابد بودایی‌ها بازدید می‌کند حتی اگر به او بگویند می‌بایست پوشش خاصی را در معبد داشته باشد، آن پوشش را می‌پوشد اما در کشور ما اینطور نیست.
این کارشناس مدیریت جهانگردی خاطرنشان ساخت: دست‌اندرکاران گردشگری می‌بایست بدانند که چه گردشگری را به چه منطقه‌ای ببرند. در گردشگری مساله روانشناسی رفتار و شخصیت وجود دارد. شاد بودن خوب است و همه باید شاد باشیم اما هنجارشکنی در تور کار درستی نیست.
وی در خاتمه با ذکر مثالی ابراز داشت: مساله قطع شدن درخت ساحل درک را به یاد بیاورید، منهای نگاه به این موضوع که چه ارگان، شخص یا قشری این کار را انجام داد، اصل موضوع نشان می‌داد که ما خارج از ظرفیت تحمل جامعه میزبان کار کرده‌ایم. این مساله نشان می‌دهد که ما در گردشگری ظرفیت تحمل جامعه میزبان و مقصد را در نظر نمی‌گیریم و هنجارشکنی در بحث گردشگری کشور بسیار زیاد است.
اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهخواندنیلینک کوتاه :