معضل طوفان‌های گرد و غبار پاسکاری می‌شود
مهدیه بهارمست *
انگار آلودگی هوا دست از سر پایتخت برنمی‌دارد. دیروز باز هم شاخص آلودگی هوا بر اساس اعلام شرکت کنترل آلودگی هوا روی عدد ۱۶۰ قرار گرفته و هوای تهران به وضعیت قرمز رسید. بنابراین تنفس در این هوا برای همه افراد جامعه خطرناک بود. این در حالی است که سازمان هواشناسی هشدار داده تا پنج روز آینده گردوخاک از غرب کشور به تهران وارد می‌شود.
از ابتدای سال دو روز هوای پاک و ۴۲ روز هوای قابل قبول و ۱۳ روز هوای آلوده برای گروه‌های حساس جامعه، سه روز ناسالم برای همه افراد و یک روز هوای خطرناک داشته‌ایم.
منابع آلودگی در حالی برای مسوولان شناخته شده، که بعد از سال‌ها درگیری هنوز راهکاری برای رفع آن در نظر نگرفته‌اند. اگرچه برخی مسوولان ریشه اصلی گرد و غبار را دجله و فرات عنوان می‌کنند اما براساس گزارش‌های سازمان محیط‌زیست، مسوولان امر آدرس اشتباهی به مردم می‌دهند. بیشترین منشاء اتفاق‌های اخیر تهران کانون‌های گردوغبار داخلی است زیرا در اطراف تهران چشمه‌های ریزگرد بالفعل و بالقوه فراوانی از جمله تالاب بندعلیخان ورامین وجود دارد که تاکنون سازمان‌های مربوطه در این زمینه برنامه خاصی برای مدیریت این کانون‌ها ارائه نداده‌اند. از طرفی در حوزه‌های شرق، جنوب و حتی در حوزه‌هایی از غرب تهران نیز چشمه‌های بالفعل و بالقوه ریزگرد داریم. اگر کمی از تهران دور شویم وضعیت تالاب‌ها هم بسیار وخیم عنوان شده است.
یکی دیگر از علل ایجاد طوفان‌های گرد و غبار در کشور چرای بی‌رویه دام در ایران است. در حال حاضر این چرای سه برابر ظرفیت مراتع کشور است. کاهش منابع آب، کاهش پوشش گیاهی، استفاده بیش از حد از خاک، کشاورزی ناپایدار و نادرست، رعایت نشدن حق‌آبه‌های زیست‌محیطی، نبود مدیریت سرزمینی، تغییر اقلیم و کسری مخازن سدهای کشور از جمله دلایل بروز طوفان‌های گرد و غبار است. مطابق مطالعات انجام‌شده در وزارت نیرو، در گذشته سهم منشاء گرد و غباری که در ایران به وجود می‌آید ۶۵ درصد متعلق به عراق، ۱۶درصد به سوریه، ۹ درصد به عربستان، هشت درصد به ایران و ۲ درصد به ترکیه بود، این درحالی است که اکنون سهم تولید گرد و غبار داخلی افزایش یافته و یکی از عوامل مهم آن کاهش منابع آبی است. همچنین براساس گزارش‌های وزارت نیرو دوره برگشت خشکسالی‌ها بین هفت تا ۱۰ سال است، در حالی که دوره تر سالی دو سال است به این معنا که ممکن است یک یا دو سال «تر» داشته باشیم و مجدد خشکسالی تداوم یابد. چه‌بسا در حال حاضر از ۶۰۹ دشت ایران بیش از ۴۲۰ دشت بحرانی است و بیش از چندین دشت هم از ظرفیت آبی قابل‌توجهی برخوردار نیستند. همین امر منجر به بروز طوفان‌های گرد و غبار در کشور می‌شود.
با این حال سال‌های گذشته سازمان محیط‌زیست که متولی مالچ‌پاشی روی کانون ریزگردها بود، هر سال برای جلوگیری از همین طوفان‌ها روی برخی از اراضی و کانون‌های گردوغبار مالچ‌های نفتی می‌پاشید که البته از لحاظ محیط‌زیستی نیز توصیه نمی‌شود. اما همین امر منجر به تثبیت خاک و عدم بروز طوفان گردوغبار در ایران می‌شد. چندین سال است که به دلیل هزینه‌های گزاف مالچ‌پاشی، این عمل توسط این سازمان صورت نمی‌گیرد. در هر صورت بنا بر گزارش‌ها این روزها سازمان محیط‌زیست همانند سال‌های گذشته به معضل آلودگی هوا کمترین توجهی نمی‌کند. حتی اگر از مسوولی راهکار اجرایی آن را بپرسیم، به سازمان دیگر پاس می‌دهد. بنابراین پاسکاری مسوولان در امر خطیر رفع بحران آلودگی هوا بیش از همیشه به چشم می‌آید. این در حالی است که تنفس در این هوا برای تمامی شهروندان خطرناک است. از قضا طی روزهای آلوده میزان مراجعه‌کنندگان با علائم تنگی‌نفس و سرفه به مراکز درمانی سه برابر می‌شود. بنابراین اگر دولت درخصوص رفع آلودگی هوا برنامه مدونی نداشته باشد، وضعیت سلامت مردم نگران‌کننده می‌شود.
* روزنامه‌نگار
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :