یک قدمی قطعنامه
به گزارش جهان صنعت نیوز: موضوع از این قرار است که طبق گزارش رویترز که مدعی است گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در اختیار دارد، آژانس ادعا کرده که ایران همچنان به سوالات در خصوص منشا ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه سایت هسته‌ای اعلام‌نشده پاسخ نداده است.
در این گزارش آمده است: مشکلات پادمانی درخصوص این سه مکان همچنان برجسته است. در این گزارش همچنین ادعا شده که ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰ درصد ایران با رشد تقریبی ۹/۹ کیلوگرم به میزان ۱/۴۳ کیلوگرم رسیده است.ناگفته نماند که عرب‌نیوز نیز گزارش داده میزان ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران به ۱۸ برابر حدود تعیین‌شده در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ رسیده است.
همزمان با این گزارش که به نظر می‌رسد، وضعیت را برای ایران پیچیده‌تر از حال، خواهد کرد، خبرنگار پولیتیکو در توئیتر خود به نقل از یک منبع دیپلماتیک نوشته: «احتمالا در هفته آینده درباره یک قطعنامه علیه ایران بحث خواهد شد؛ اینکه آیا چنین قطعنامه‌ای تصویب می‌شود یا خیر سوال دیگری است.»
طبیعتا ایران در مقابل این وضعیت و مشخصا گزارش آژانس ساکت نمانده و مراتب اعتراض خود را اعلام کرده است. مثلا محمدرضا غائبی سرپرست نمایندگی دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین گفته که این گزارش با کنار گذاشتن استدلالات ایران و نامعتبر خواندن غیرمنصفانه آنها، همچنان بر مفروضات از پیش تعیین شده آژانس تکیه کرده و جمع‌بندی یک‌طرفه خود را ارائه می‌دهد.
او ادامه داده: بار‌ها درباره ضرورت پرهیز از درج اطلاعات جزئی فعالیت‌های هسته‌ای خود به مسوولان آژانس هشدار داده‌ایم.سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه کشورمان نیز دیروز در نشست خبری خود با خبرنگاران تاکید کرد که «گزارش اخیر آژانس منصفانه و متوازن نیست.»
این واکنش‌ها، گلایه‌ها و انتقادات اما تاثیری در واقعیت امر نداشته و نه موجب تغییر گزارش آژانس می‌شود و نه بر تصمیمی که اعضای شورای حکام و شاید هم شورای امنیت خواهند گرفت، اثری خواهد داشت. از این رو است که کارشناسان و تحلیلگران داخلی باور دارند، وضعیت پیش آمده اصلا به نفع احیای برجام و به تبع آن منافع ملی ایران نیست.
یک تصمیم سیاسی تا قطعنامه
حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین‌المللی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اظهار داشت: «سه ماه قبل ایران با آژانس توافقی کرد که بر مبنای آن باید به سوالات جواب می‌داد. این گزارش اخیر نشان می‌داد که یا ایران پاسخ نداده و یا پاسخ‌هایی که داده، برای آژانس قانع‌کننده نبوده است.»
وی درباره آثار این گزارش توضیح داد: «این گزارش حتما در شورای حکام که جلسه آن طی روزهای آینده برگزار می‌شود، بررسی شده و نتیجه آن مشخص می‌شود. قطعا صدور قطعنامه به زیان ایران است.»
تحلیلگر مسائل بین‌المللی درباره میزان جدی بودن احتمال صدور قطعنامه علیه ایران نیز گفت: «طبق اساسنامه این قطعنامه باید به اتفاق آرا یعنی با رای همه ۳۵ کشوری که عضو هستند، صادر شود اما از وقتی که در سال ۸۵ پرونده ایران را به صورت ناحق و ناروا به شورای امنیت ارجاع دادند، به صورت اکثریتی عمل کردند. یعنی الان هم ممکن است که قطعنامه را با اکثریت آرا تصویب کنند، اگرچه که طبق اساسنامه باید با اتفاق آرا باشد. اما به هرحال این رویه‌ای است که چند سالی ادامه یافته است.»
وی تاکید کرد: «مساله مهم این است که صدور این نوع قطعنامه‌ها شروع یک نوع پرونده‌سازی جدید علیه ایران است. بنابر این باید سال‌های ۸۲ به بعد که قطعنامه‌های شورای حکام شروع شد را به یاد آوریم. درست است که ما اعتراض کرده و اینها را ناحق می‌دانیم یا معتقد هستیم که آژانس سیاسی‌کاری می‌کند، اما واقعیت این است که هر برگ از این قطعنامه‌ها مستندسازی و پرونده‌سازی علیه ایران است و اگر به آن توجه نشود، ممکن است به شورای امنیت برود و یک روند جدیدی در آنجا علیه ایران شکل بگیرد.»بهشتی‌پور همچنین گفت: «البته ایران امیدوار است که به دلیل سیاست‌هایی که اتخاذ کرده، چین و روسیه در شورای حکام و شورای امنیت رای منفی بدهند. اما واقعیت این است که با وجود رای منفی آنها، اصل صدور قطعنامه علیه ایران یک فضاسازی منفی علیه ما است و حتما تاثیراتی بر روند مذاکرات وین که خودش الان در کما است، خواهد داشت.»وی درباره تاثیرات قطعنامه احتمالی توضیح داد: «برای شرح تاثیرات صدور قطعنامه باید دید که موضوع را از چه زاویه‌ای می‌نگریم. اگر نگاه حقوق بینالملل باشد و فرد تصمیم‌گیرنده اهمیت صدور چنین قطعنامه‌هایی را به خوبی درک کند، حتما صدور قطعنامه را خیلی مهم می‌داند و با تمام توان خود برای جلوگیری از صدور آن تلاش می‌کند اما اگر نگاه اقتصادی داشته باشند، قطعا به این نتیجه می‌رسند که وضعیت از اینکه الان هست، بدتر نخواهد شد. به هر حال ریسک سرمایه‌گذاری در ایران عدد هفت است و دیگر بالاتر از این نداریم، لذا از این جهت اتفاق خاصی نمی‌افتد و همین الان هم از بابت اینکه ریسک سرمایه‌گذاری بالا است، هزینه‌های گزافی را می‌دهیم. بر این اساس اگر دید صرفا اقتصادی داشته باشیم، باید گفت که اوضاع بدتر از این نخواهد شد اما اگر دید حقوقی بین‌المللی داشته باشیم باید گفت که لازم است با تمام امکانات کشور مانع صدور چنین قطعنامه‌هایی شویم. دلیلش هم ساده است و آن اینکه برگ به برگ این قطعنامه‌ها مستندسازی علیه ایران است. بنابراین آنهایی که اهمیت این موضوع در حقوق بینالملل را می‌دانند حتما تلاش خواهند کرد که مانع این کار شوند.»
زیان منافع ملی
قاسم محبعلی مدیرکل پیشین وزارت خارجه نیز از جمله افرادی است که اوضاع را اصلا به نفع احیای برجام و به تبع آن به نفع منافع ایران نمی‌داند. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در این باره گفت: «یکی از مسائل قابل پیش‌بینی همین بود که گزارش آژانس درباره سایت‌هایی که ادعا می‌کنند ممکن است آلوده باشد، همچنین بازدید از سایر سایت‌ها و یا ادعای آماده‌سازی یک مرکز دیگر در ایران و… به زیان ایران است. این موضوع با توجه به توقف برجام، ممکن است که موجب یک تصمیم سیاسی از سوی آمریکا و اروپا شود تا شورای حکام قطعنامه‌ای صادر کرده و پرونده ایران را به شورای امنیت بفرستد.»وی درباره اینکه احتمال صدور قطعنامه چقدر است؟ گفت: «این احتمال وجود دارد اما این یک تصمیم سیاسی است. دقت کنید که گزارش آژانس می‌تواند یک فنی تلقی شود اما اینکه شورای حکام چه تصمیم میگیرد، یک بحث سیاسی است. کمااینکه دفعات قبلی هم چنین گزارش‌هایی وجود داشت اما تصمیم اروپایی‌ها و ۱+۵ این بود که موضوع را در همین سطح نگه داشته و به شورای امنیت نکشانند.
اکنون اما اگر تصمیم سیاسی از سوی آمریکایی و اروپایی‌ها اتخاذ شود، بسته به اینکه نقش چین و روسیه چقدر باشد، ممکن است که پرونده ایران به شورای امنیت برود و در این صورت طبیعی است که امکان دارد برجام کلا متوقف شده و احیای آن از دستور کار خارج شود.»
محبعلی در پیش‌بینی اینکه تصمیم اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها چه خواهد بود و اینکه روسیه و چین چقدر از ایران حمایت می‌کنند، گفت: «در آژانس که رای اکثریت مطرح است و وتو در شورای حکامی نقشی ندارد لذا نتیجه بستگی به این دارد که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها تا چه اندازه اعضا را جذب کنند و بتوانند اکثریت را به دست آورند. اما اگر به شورای امنیت برود هم چین و روسیه تاثیری نخواهند گذاشت، چراکه احیای برجام نیازمند یک قطعنامه جدید است. روس‌ها که نشان داده‌اند مخالف احیای برجام هستند لذا به نظر می‌رسد که تنها موافق احیای برجام در شورای امنیت چینی‌ها باشند.»
وی افزود: «اینکه وضعیت احتمالی به نفع است یا زیان ما است البته بستگی به این دارد که چه نگاهی داریم. شاید برخی در داخل اعتقادی به برجام نداشته باشند و این موضع و گزارش آژانس را نفع ایران بدانند. لذا باید گفت که این وضعیت به نفع احیای برجام نیست. البته طبیعی است که از نظر حرفه‌ای و کارشناسی احیای برجام به نفع منافع ملی ایران، اقتصاد ایران و مردم ایران است اما در ایران هستند افراد صاحب‌نفوذی که اعتقادی به احیای برجام ندارند.»
اسمی غیر از شکست
علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین‌المللی پیش‌تر به «جهان‌صنعت» گفته بود که احتمالا وضعیت راکد مذاکرات همین طور ادامه خواهد یافت و طرفیت شکست مذاکرات را اعلام نخواهند کرد تا پنجره دیپلماسی بسته نشود. اکنون اما به نظر می‌رسد که واقعا در یک‌قدمی اعلام شکست مذاکرات قرار داریم، چرا که صدور قطعنامه شورای حکام اگر به ارسال پرونده ایران به شورای امنیت و صدور قطعنامه‌ای در آنجا انجامد، عملا فرآیند تلاش برای احیای برجام متوقف خواهد شد و سخت است که برای چنین وضعیتی اسمی غیر از شکست مذاکرت پیدا کنیم.
لینک کوتاه :