واگرایی بورس کالا و بازار سهام
به گزارش جهان صنعت نیوز: کارشناسان عنوان می‌کنند تورم جهانی و رشد قیمت کامودیتی‌ها در کنار تورم فزاینده داخلی یکی از مهم‌ترین دلایل داغ شدن قیمت‌ها در بورس کالا ست. در همین حال آغاز فصل قطعی برق صنایع نیز بر نگرانی خریداران محصولات صنعتی و معدنی افزوده و آنها را در سمت خرید فعال کرده است. از سوی دیگر از آنجا که بورس کالا عموما زودتر از سایر بازارها تحولات ارزی را در خود نمایان می‌کند، نمی‌توان از اثر افزایش نرخ دلار بر دو سمت عرضه و تقاضا در این بازار غافل شد. در سمت دیگر اما بازار سهام این روزها شرایط مناسبی را سپری نمی‌کند و طی روزهای اخیر با افت چشمگیر ارزش معاملات خرد مواجه شده است. به نحوی که رقم معاملات خرد مجددا به سطح سه هزار میلیارد تومان در روز رسیده است که سیگنال مناسبی برای اهالی بازار ارسال نمی‌کند. در این روند نیز همچنان نمی‌توان اثر تحولات ارزی یا به عبارت دیگر افزایش فاصله دلار نیمایی و آزاد را نادیده انگاشت. در همین حال نگرانی‌ها نسبت به صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام و افزایش ابهامات نسبت به دورنمای برجام، سرمایه‌گذاران خرد و کلان را برای ورود به بورس با تردید مواجه کرده است.
صاحب‌نظران بر این باورند که تحولات اقتصادی پایدار پیش از سایر بازارها در بازار سرمایه نمایان می‌شود. در این میان نیز بورس کالا قبل از دیگر ارکان بازار سرمایه این تغییرات را در خود نشان می‌دهد که ناشی از حساسیت بالای معامله‌گران آن به رویکرد دولت و تحولات جهانی است. طی ماه‌های اخیر جهان و ایران با تحولات سیاسی و اقتصادی زیادی روبه‌رو بوده‌اند که اثر آن در تورم جهانی کالاها و نیز افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی ایران نمایان است. در همین حال طی هفته‌های اخیر بازار ارز ایران هم دستخوش تغییرات جدی شده است. نتیجه این تغییرات گسترده چند هفته‌ای است به خوبی در رشد حجمی و قیمتی معاملات بورس کالا بروز یافته است. به نحوی که بسیاری از محصولات از جمله سیمان، مواد معدنی، فولاد، مس و سایر محصولات قابل عرضه در بورس کالا مورد توجه معامله‌گران قرار گرفته و رشد قیمت را تجربه کرده‌اند. با این حال اما روند معاملات سهام همین شرکت‌ها در بورس و فرابورس حاکی از آن است که معامله‌گران بازار سهام عموما در سمت فروش ایستاده و بر همین اساس قیمت سهام آنها با کاهش روبه‌رو بوده است. صاحب‌نظران از این روند به عنوان واگرایی یاد می‌کنند؛ روندی که بر اثر بی‌اعتنایی معامله‌گران بازار سهام به میزان فروش و قیمت محصولات شرکت‌ها در بورس کالا رخ می‌دهد. این بی‌اعتنایی البته خود به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. یک گزینه آن است که بخشی از معامله‌گران خرد بازار عموما در خرید سهام به گزارش‌های تحلیلی شرکت‌ها و میزان فروش آنها در بازارهای داخلی و خارجی و از جمله بورس کالا توجهی نمی‌کنند. گزینه دیگری که توسط کارشناسان مطرح می‌شود اثر رویکردهای دولت و قوانین خلق‌الساعه‌ای است که طی ماه‌های اخیر با عناوین مختلف مطرح شده و درآمدها و سودآوری شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. این رویکرد سبب شده است که فعالان بازار سهام نسبت به چشم‌انداز شرکت‌ها چندان خوش‌بین نباشند و عملکرد آنها را از منظر بی‌ثباتی مورد ارزیابی قرار دهند.
بی‌اعتنایی بازار سهام به معاملات بورس کالا
بهنام صمدی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» عنوان می‌کند: «یکی از عواملی که باعث جهش بازار سرمایه در سال ۹۷ شد، بورس کالا بود. هر قدر بورس کالا بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت، در بازار سهام نیز نمود داشت. در آن زمان دلار در حال رشد بود و با یک گپ در بورس کالا اثر می‌گذاشت. در آن مقطع همچنین بحث حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از قیمت پایه محصولات بورس کالا مطرح بود. این عوامل معاملات بورس کالا را داغ کرد و نوسانات آن به بازار سهام نیز کشیده شد، زیرا طبعا هر چه فروش محصولات در بورس کالا بیشتر باشد، در سوددهی شرکت‌ها هم اثر مثبت می‌گذارد.» او تصریح می‌کند: «با این حال اما اکنون می‌بینیم که یک واگرایی میان این دو حوزه ایجاد شده است. به عبارت دیگر هر چه در بورس کالا فروش و رشد قیمت‌ها بیشتر می‌شود، در بازار سهام اعتنایی به این موضوع و اثر آن در سوددهی شرکت‌ها نمی‌شود.» صمدی بیان می‌کند: «شاهد آن بودیم که سیمان تا ۸۵ و حتی صد درصد هم در بورس کالا رقابت شد. روز گذشته شمش فولاد خوزستان ۱۶ درصد رقابت شده است، مس هم تا شش درصد رقابت شد. در حال حاضر به دلیل آنکه چین اندک‌اندک تقاضا را افزایش می‌دهد، قیمت‌های جهانی عموما با رشد مواجه بوده‌اند.»
تاثیر رفتار دولت بر واگرایی بازار سهام و بورس کالا
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه دلایل بی‌اعتنایی بازار سهام به تحولات بورس کالا را مورد بررسی قرار داده و عنوان می‌کند: «یکی از دلایلی که بازار سهام به این روند بی‌توجهی می‌کند، رفتارهای عجیب دولت است. به عنوان مثال بحث عوارض صادراتی که در فروردین ماه مطرح شده بود، اثر منفی زیادی در بازار سهام داشت.» صمدی بیان می‌کند: «اینکه به یکباره دولت بخشنامه‌ای ابلاغ کند با عنوان عوارض صادراتی، باعث می‌شود بازار نسبت به این مساله گارد بگیرد و به رشد قیمت‌های جهانی بی‌توجه شود.» او توضیح می‌دهد: «بازار مشاهده می‌کند که هر چه قیمت‌های جهانی رشد کند به جای آنکه به جیب سهامدار برود، به عنوان عوارض به جیب دولت خواهد رفت و در واقع همین مساله دلیل واگرایی بازار سهام و بورس کالاست.» صمدی اظهار می‌کند: «این در حالی است که اگر این سودها خود را در صورت‌های مالی و گزارش‌های ماهانه نشان بدهند، دل سهامدار قرص می‌شود و اندک‌اندک در سمت خرید فعال می‌شود.» این کارشناس بازار سرمایه تاکید می‌کند: «دولت چاره‌ای ندارد غیر از اینکه اجازه دهد شرکت‌ها صادرات انجام دهند، به ویژه در صورتی که صادرات نفت محدود شود! در واقع شرکت‌های صادرات‌محور درآمد ارزی مناسبی وارد کشور می‌کنند. روندی که اکنون در قیمت دلار مشاهده می‌شود نتیجه التهابات ارزی است که بعضا به دلیل همین عوارض صادراتی ایجاد شده است.»
عوامل داغ شدن معاملات بورس کالا
این کارشناس بازار سرمایه در بررسی عوامل داغ شدن معاملات بورس کالا عنوان می‌کند: «اکنون مساله قطعی برق صنایع نیز مطرح است و خریداران نگران کاهش تولید به دلیل قطعی برق صنایع هستند. در کنار این موضوع رشد نرخ دلار هم مطرح است و در نتیجه خریدها افزایش یافته و رقابت بالا گرفته است.
سال قبل هم این اتفاق برای سیمان رخ داد.» صمدی در ادامه بیان می‌کند: «با این حال اما این واگرایی نمی‌تواند ادامه‌دار باشد. یعنی رفتار این دو بازار نمی‌تواند به این شکل ادامه یابد که بورس کالا بسیار پرتقاضا باشد اما سهام همچنان نزولی باشد. این دو در جایی به هم می‌رسند و بازار سهام روند رشد را از سر خواهد گرفت. این اتفاق زمانی رخ خواهد داد که شرکت‌ها گزارش‌های تولید و فروش خود را منتشر کنند و صورت‌های مالی فصلی ارائه دهند.
آن زمان است که سهامدار این فروش‌ها را در صورت‌های مالی مشاهده می‌کند و اندک‌اندک اعتماد وی جلب و به سمت خرید جذب می‌شود.» او می‌افزاید: «البته یکی از عواملی که بازار به این موضوع حساسیت نشان نمی‌دهد، مقاومت روانی ۶/۱ میلیون واحدی شاخص کل است که متاسفانه همچنان بازار سهام را تحت تاثیر منفی قرار داده است. از سال ۱۳۹۹ تاکنون تقریبا سه تا چهار دفعه شاخص کل این سطح را هدف قرار داده اما موفق نبوده است؛ از همین‌رو در صورتی که این مقاومت با قدرت شکسته شود، بازار می‌تواند برای خریدهای قوی‌تر قوت قلب پیدا کند.»
اثر واگرایی نرخ نیمایی و آزاد دلار بر روند معاملات
صمدی در ادامه با بیان اینکه اختلاف نرخ نیمایی و آزاد دلار در حال حاضر به حدود ۳۰ درصد رسیده است، می‌گوید: «به عبارت دیگر عملا یک رانت از جیب سهامدار و شرکت به واردکنندگان داده می‌شود که رویکرد بسیار غلطی است.
جالب این است که واگرایی عجیبی میان این دو نرخ ایجاد شده است در حالی که همواره زمانی که دلار آزاد رشد می‌کرد، دلار نیمایی هم رشد می‌کرد. اما متاسفانه اکنون مشابه همان نرخ ۴۲۰۰ تومانی دلار با همان آسیب‌ها در نرخ نیمایی شکل گرفته است که بعدها وبال گردن دولت خواهد شد.» این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: «دولت باید اجازه دهد که نرخ نیمایی به صورت رقابتی کشف شود. نمی‌شود شرکت‌های صادرکننده از یک سمت ۱۰ تا ۱۵ درصد هزینه دور زدن تحریم‌ها را بدهند و از سمت دیگر هم به دلیل اختلاف ۳۰ درصدی نرخ نیمایی و آزاد زیان ببینند.
این جفا در حق سهامداران و شرکت‌های صادرکننده است.» او عنوان می‌کند: «انتظار این نیست که نرخ نیمایی دقیقا همپای نرخ آزاد حرکت کند اما این میزان اختلاف هم بسیار زیاد است و دولت باید اجازه دهد نرخ دلار و سایر ارزها در سامانه نیما مورد رقابت قرار گیرند. در غیر این صورت پس از مدتی شاهد خلق نرخی مانند ۴۲۰۰ تومان خواهیم بود که حذف آن هم نوسانات بسیار زیادی در قیمت کالاها ایجاد خواهد کرد.»
لینک کوتاه :