حذف بنگاه‌های کوچک از چرخه تولید

به گزارش جهان صنعت نیوز:  همچنین طبق این آمار اعلام شده که سرمایه پیش‌بینی شده در این مدت برای جوازهای تاسیس معادل ۱۲۰۳ میلیارد تومان بوده که نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۷/۷۱ درصد افزایش داشته است.علاوه بر این پیش‌بینی شده با اجرای طرح‌های جواز تاسیس برای ۹۶۰ هزار نفر ایجاد شغل شود و در بخش پروانه‌های بهره‌برداری نیز برای ۱۶۱ هزار نفر امکان ایجاد اشتغال فراهم خواهد شد.

امکان قضاوت دقیقی وجود ندارد

در این رابطه، آرمان خالقی، قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» توضیح می‌دهد: در مورد آمارهای صنعتی، نهادهایی متولی ارائه هستند که تنها آنها دسترسی به آمارها داشته و سایرین در خصوص برخی از اطلاعات، امکان سنجش و راستی‌آزمایی دقیقی ندارند. در مورد جواز تاسیس صادر شده از سوی وزارت صمت نیز بخشی از اطلاعات رشد و کاهش برای ما در خانه صنعت، معدن و تجارت وجود دارد، ولی اینکه چه میزان از این جوازهای تاسیسی تبدیل به پروانه بهره‌برداری می‌شوند، به صورت انحصاری در اختیار وزارت صمت است؛ زیرا صدور پروانه بهره‌برداری از سوی وزارت صمت صورت می‌گیرد و به همین نسبت نیز اعلام می‌شود که چه میزان از جوازهای تاسیس صادرشده در گذشته به تولید ختم شده است. در واقع جواز تاسیس در کل مربوط به سنوات گذشته بوده و طرح‌ها به نسبت پیشرفت فیزیکی تبدیل به پروانه بهره‌برداری می‌شوند؛ به عنوان مثال ممکن است شخصی جواز تاسیس خود را پنج سال قبل گرفته باشد، اما پروانه بهره‌برداری وی یک سال قبل صادر شده باشد. در این رابطه وزارت صمت عملکرد کل را در نظر می‌گیرد؛ یعنی اگر آمارهای وزارت صمت تفکیک نشود، حتی برای پروانه توسعه که به بهره‌برداری می‌رسند نیز، افزایش اشتغال و ظرفیت تولید محاسبه می‌شود. بنابراین در مورد این آمارها و نیز آمارهایی که در مورد بازگشت واحدهای راکد به چرخه تولید و سرمایه‌گذاری مطرح می‌شوند، هم‌اکنون برای ما امکان قضاوت دقیق وجود ندارد. از سوی دیگر لازم به ذکر است که از سال گذشته تاکنون، روند سرمایه‌گذاری به صورت روش سابق ادامه داشته است؛ حال اینکه چه میزان اشتغال در این رابطه ایجاد شده است، باید آمارهای وزارت کار را مورد بررسی قرار دهیم؛ یعنی بدانیم که چه میزان سرمایه‌گذاری صنعتی سال گذشته و امسال صورت گرفته که بتوان در مورد تطبیق و همخوانی آمارها قضاوت کرد.

سرانه اشتغال چقدر است؟

طبق آماری که وزارت صمت اخیرا منتشر کرده است سرمایه پیش‌بینی شده در سال گذشته برای جوازهای تاسیس معادل ۱۲۰۳ میلیارد تومان بوده که نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۷/۷۱ درصد افزایش داشته است. حال برخی از کارشناسان معتقدند با توجه به میزان سرمایه پیش‌بینی شده در خصوص جوازهای تاسیس و همچنین ۷۶۴۸ پروانه بهره‌برداری ایجادی، به نظر می‌رسد که اکثر این بنگاه‌های صنعتی از نوع کوچک‌مقیاس هستند. در این رابطه آرمان خالقی می‌گوید: در این خصوص باید سرانه اشتغال را بررسی کرد. حال اگر بخواهیم ۷۵۰۰ بنگاه تولیدی را به ۱۲۰۳ میلیارد تومان تقسیم کنیم، سرانه اشتغال تقریبا در حدود ۱۶۰ میلیون تومان می‌شود. یعنی برای هر شغل جدید ۱۶۰ میلیون تومان هزینه شده است. این مبلغ برای پروژه‌های بزرگ تا ۴۰۰ میلیون تومان نیز بعضا پیش‌بینی می‌شود. دو سال قبل نیز ما برای هر شغل جدید صنعتی، حدود ۵۰ الی ۶۰ میلیون تومان در نظر گرفته بودیم که این سهم سرانه به تدریج به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده بود. در نتیجه عدد ۱۶۰ میلیون تومان با توجه به افزایش قیمت‌ها چندان دور از ذهن نیست. بنابراین نمی‌توان گفت که در این رهگذر تنها واحدهای کوچک مقیاس ایجاد شده است؛ زیرا اگر واحدهای بزرگ و متوسط نیز سرشکن شوند، این آمار را پوشش می‌دهند.

آسیب‌پذیری بنگاه‌های کوچک

طبق آمار سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران از سال ۱۳۹۱ تاکنون نزدیک به ۱۱ هزار واحد راکد و نیمه تعطیل احیا شده و به چرخه تولید بازگشته است. از سوی دیگر اعلام شده که همچنان ۱۲ هزار واحد راکد وجود دارد که طبق برنامه وزارت صمت قرار است به تدریج احیا ‌شوند. در این رابطه آرمان خالقی در پاسخ به این پرسش که چرا احیای ۱۱ هزار واحد صنعتی و نیز برنامه احیاسازی سالانه ۱۵۰۰ تا ۲ هزار واحد نیمه تعطیل در طول یک دهه گذشته تاثیر چندانی در رشد اقتصادی و اشتغالزایی کشور نداشته است؟ توضیح می‌دهد: در اینجا باید ریزش‌ها و رویش را با یکدیگر در نظر گرفت. وقتی که شرایط اقتصادی متغیر است، عمدتا در واحدهای کوچک شاهد ریزش، تعطیلی و رکود هستیم. یعنی شرایط ناپایدار اقتصادی به اولین جایی که آسیب می‌رساند، بنگاه‌های کوچک خواهد بود. لذا شاهد هستیم که هر سال یک تعداد واحد احیاکرده و به چرخه تولید وارد می‌کنیم، اما تعداد دیگری از واحدهای کوچک به سادگی و با کوچک‌ترین تنش در بحث ارز، تغییر سیاست‌های صادراتی، فناوری‌های جهانی و غیره از چرخه تولید خارج می‌شوند. لازم به ذکر است که واحدهای بزرگ و متوسط ما به راحتی راکد نمی‌شوند و وقتی هم که این اتفاق برای آنها رخ دهد، بسیار پرسروصدا و واکنشی خواهد بود؛ اما برای واحدهای کوچک این‌گونه نیست، چرا که به راحتی راه‌اندازی شده و به سادگی نیز تعطیل می‌شوند. من این واحدهای کوچک را به گل‌های بهاری تشبیه می‌کنم؛ یعنی یکسری از آنها راه‌اندازی شده و تعداد زیادی شکوفه می‌دهند، ولی به راحتی نیز از بین می‌روند. در نتیجه هر چه واحدهای راکد و نیمه‌تعطیل احیا‌ شوند، بالاخره تعدادی از واحدها هم هستند که هر سال از چرخه تولید خارج خواهند شد؛ امری که بخشی از آن طبیعی بوده و بخشی دیگر به هیچ عنوان طبیعی نیست. برای همین هم هست که امسال پیش‌بینی می‌کنم تعداد زیادی از واحدهای کوچک تولیدی از عرضه حذف خواهند شد؛ زیرا اکنون مبحث سیاست‌های صادراتی و ارز ترجیحی تغییر کرده و اگر واحدهای صادراتی ما بازگشت به بازار داخل داشته باشند با تنگ‌تر شدن عرصه، مطمئنا واحدهای کوچک و متوسط آسیب خواهند دید.