وضعیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی/توزیع زیان
به گزارش جهان صنعت نیوز: این زیان به ویژه در مورد صندوق پالایش پررنگ‌تر و عمیق‌تر است و نارضایتی دارندگان واحدهای این صندوق دولتی را در پی داشته است. دولت سیزدهم هم به رغم وعده‌های پرآب و تاب و پیاپی هنوز اقدام مفیدی برای جبران زیان سهامداران صندوق‌های دولتی انجام نداده است. اکنون بیش از دو ماه از پیشنهادهای سه‌گانه سازمان بورس برای نزدیک‌تر شدن صندوق‌های پالایش یکم و دارایکم به ارزش ذاتی آنها می‌گذرد اما این پیشنهادها نیز تاکنون سرانجامی نداشته است. در این میان تنها به تبع افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی که رشد سهام شرکت‌های پالایشی حاضر در صندوق پالایش یکم را در پی داشت، ارزش این صندوق طی هفته‌های اخیر اندکی بالا رفته بود اما در یک نمای کلی، سهامداران این صندوق در مقایسه با زمان پذیره‌نویسی همچنان در ضرر هستند. قرار بود بر اساس وعده‌ها، این صندوق‌ها اهرمی برای توزیع ثروت در میان مردم باشند اما به نظر می‌رسد اکنون به اهرمی برای توزیع زیان بدل شده‌اند! کارشناسان راهکارهای متنوعی را برای بهبود وضعیت این صندوق‌ها عنوان می‌کنند که عموما معطوف به ایجاد تغییرات در اساسنامه این صندوق‌ها و تقویت رکن بازارگردان آنهاست.
سال ۹۹ همزمان با رونق بازار سرمایه و در روزهایی که شاخص کل بورس برای گذر از مرز دو میلیون واحد کمین کرده بود، وعده عرضه سه صندوق دولتی در قالب ETF از سوی دولتمردان مطرح و قرار شد صندوق نخست بانکی و بیمه‌ای، صندوق دوم پالایشی و صندوق سوم خودرویی و فلزی باشد. درواقع دولت بنا داشت باقیمانده سهم خود در برخی بانک‌ها، بیمه‌ها، پالایشگاه‌ها، شرکت‌های خودرویی و فولادی را در بازار عرضه و از این طریق سهام خود را به مردم واگذار کند. این صندوق‌ها با ۲۰ تا ۳۰ درصد تخفیف به مردم واگذار شد و هر ایرانی دارای کد ملی می‌توانست خریدار آنها باشد. نکته جالب این بود که وزیر سابق اقتصاد در آن زمان بارها تاکید کرد که این صندوق‌ها فرصت خوبی برای توزیع ثروت بین آحاد ایرانیان است. فرهاد دژپسند همچنین اعلام کرده بود که با توجه به تخفیف ۲۰ درصدی این صندوق اگر فردی پنج میلیون تومان سهام پالایشی یکم بخرد، یک میلیون تومان تخفیف خواهد گرفت و در واقع به میزان یک میلیون تومان از ثروت بهره‌مند خواهد شد. با این حال اما در همان سال گفته می‌شد دولت با کسری بودجه جدی مواجه است و بناست از طریق عرضه سهام خود، این کسری را جبران کند. به ویژه آنکه طی این عرضه‌ها، سیت‌های مدیریتی صندوق‌ها به سهامداران واگذار نمی‌شد! در این میان حتی شائبه‌هایی نیز مبنی بر داغ کردن بازار سهام توسط دولت برای عرضه سهام دولتی در بالاترین رقم مطرح می‌شد؛ مسیری که در نهایت با عرضه دو صندوق بانکی و پالایشی به پایان رسید اما تبعات و زیان‌های این عرضه‌ها همچنان دامان سهامداران را گرفته است.
اوج و حضیض «دارایکم»
در راستای سیاست عرضه سهام دولتی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، صندوق اول با نام دارایکم در اوایل تابستان سال ۱۳۹۹ عرضه و در سوم تیرماه قابل معامله شد. در واقع وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت، باقیمانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را واگذار کرد. در پذیره‌نویسی صندوق دارایکم بیش از چهار میلیون نفر مشارکت کردند؛ صندوقی که هم‌راستا با روزهای صعودی بازار سرمایه، بازدهی چشمگیری داشت و تا ۲۰۰ درصد سود هم پیش رفت. سوددهی دارایکم به گونه‌ای بود که حتی با وجود سقوط چشمگیر شاخص کل بورس از دو میلیون واحد به کمتر از یک میلیون واحد، این صندوق همچنان در سود قرار داشت. اما عمر این سودآوری طولانی نبود و سقوط‌های پی‌در‌پی بازار این صندوق را هم به ته چاه کشاند. طبق آخرین آمار، هر واحد از صندوق دارایکم حدود ۱۰ هزار و ۷۰۰ تومان قیمت دارد. این درحالی است که NAV این صندوق ۱۵ هزار و ۷۰۰ تومان بوده و قیمت هر واحد این صندوق هنوز فاصله چشمگیری با NAV دارد.
سقوط صندوق «پالایش»
اما مسیر سوددهی پالایشی یکم از همان ابتدا کاملا از دارایکم جدا شد. پالایشی یکم باقی مانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس بود که عرضه آن با اختلاف بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد کلید خورد و بهانه‌ای برای ریزش بازار شد! این صندوق عرضه شد اما عرضه آن همزمان با ریزش عمیق بازار در سال ۹۹ رخ داد. هر واحد این صندوق نیز در روز عرضه ۱۰ هزار تومان قیمت داشت اما در روزهای ریزشی بازار به ۵۰۰۰ تومان، یعنی نصف قیمت روز عرضه نیز رسیده بود! روند نزولی قیمت سهام صندوق پالایشی مدت‌هاست ادامه دارد و نتواسته است به نرخ روز عرضه بازگردد؛ به نحوی که قیمت این صندوق در آخرین روز معاملات در هفته گذشته به حدود ۷۴۰۰ تومان رسیده بود. این درحالی است که قیمت NAV آن ۱۱ هزار و ۷۰۰ تومان است!
راهکارهای خروج صندوق‌های دولتی از زیان
طی دو سال گذشته کارشناسان راهکارهای زیادی برای خروج صندوق‌های دولتی از بحران ارائه داده‌اند که به ویژه بر رکن بازارگردان و اصلاح اساسنامه صندوق‌ها تاکید داشته است. در همین حال پیشنهادهایی نیز مبنی بر هبه باقیمانده سهم دولت به زیان‌دیدگان مطرح می‌شد. در این میان حدود دو ماه قبل سازمان بورس و اوراق بهادار راهکارهای سه‌گانه‌ای را در راستای نزدیک‌تر شدن صندوق‌های پالایش یکم و دارا یکم به ارزش ذاتی خود در هیات‌مدیره جمع‌بندی و پیشنهاد کرد. براساس این پیشنهاد، اشخاص غیردولتی سهامدار این صندوق‌ها باید بتوانند در صندوق‌ها اعمال رای کنند. پیش از این تنها دولت امکان تاثیرگذاری مستقیم در مجمع صندوق‌ها را داشت و سایر سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی امکان مشارکت در تصمیم‌گیری این صندوق‌ها را نداشتند. سازمان بورس در پیشنهادی دیگر مطرح کرده بود که این ETFهای دولتی به صندوق‌های فعال و بخشی تبدیل شوند؛ به این معنی که صندوق‌ها می‌توانند ترکیب سبد سهام را تغییر داده و بازارگردان نیز داشته باشند. این در حالی است که پیش از این سبد سهام صندوق پالایش یکم تنها چهار نماد شتران، شپنا، شبندر و شبریز و در سبد سهام صندوق دارایکم نمادهای وبملت، وبصادر، وتجارت، اتکام و البرز وجود داشت و با مدیریت غیرفعال (عدم امکان تغییر در تعداد سهام موجود و خرید و فروش نماد جدید) اداره می‌شد، اما با اجرای پیشنهاد جدید سازمان بورس امکان تغییر ترکیب سبد سهام و استفاده از پتانسیل بازارگردان نیز برای آنها فراهم خواهد شد. امکان فروش واحدهای ممتاز این صندوق‌ها در یک مزایده و واگذاری آن به بخش خصوصی برای جذب نقدینگی بیشتر، یکی دیگر از پیشنهادهای مطرح شده در این خصوص است. این پیشنهاد نیز در راستای پیشنهاد اول بوده و امکان فروش واحدهای ممتاز را به منظور جذب منابع جدید و به‌کارگیری در اداره صندوق به منظور افزایش قدرت مانور سرمایه‌گذاری مطرح کرده است. به گزارش ایسنا، این راهکارها برای اجرایی شدن در انتظار تصویب شورای عالی بورس است! با این حال اما سازمان بورس پیش‌بینی کرده بود با اجرایی شدن این پیشنهادها، صندوق‌های دارایکم و پالایش یکم به ۹۵ درصد از ارزش ذاتی خود برسند؛ تصمیمی که هنوز توسط شورا تصویب نشده و اصلا مشخص نیست سرانجام آن چه خواهد شد! به نظر می‌رسد این پیشنهادها نیز راهی مبهم همچون بررسی راهکارهای اصلاح ساختار سهام عدالت را می‌پیماید!
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانبانک و بیمهپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :