آینده صادرات گاز ایران به ترکیه/ برگ برنده ساکاریا
به گزارش جهان صنعت نیوز: بر اساس آمار‌ها، سال گذشته ترکیه تقریبا ۵۹ میلیارد مترمکعب گاز مصرف کرده است و تنها ۵/۱ درصد آن تولید داخلی و بقیه آن را از طریق واردات تامین کرده است. اگر تولید سالانه میدان گازی ساکاریا به ۱۰ میلیارد مترمکعب برسد، این کشور می‌تواند یک پنجم گاز مورد نیاز ۲۰ سال آینده خود را از طریق این میدان تامین کند.
کارشناسان می‌گویند، منابع طبیعی مانند نفت و گاز در ابراز قدرت در روابط بین‌المللی تاثیر مهمی دارد. زیرا کشوری که منابع نفتی و گازی بالا داشته باشد و بتواند استخراج، مصرف و در بازار بین‌المللی عرضه کند، باعث وابستگی سایر کشورهای نیازمند می‌شود. در حال حاضر ترکیه، یک کشور مهم در نقل‌وانتقال انرژی محسوب می‌شود و اگر بتواند زیرساخت لازم و امکانات ذخیره‌سازی انرژی را مهیا کند، به یک مرکز هاب انرژی تبدیل می‌شود. زمانی که خط لوله ترکیه در عملیات تروریستی منفجر شد، این کشور طی ۳ ماه هیچ واردات گازی از ایران نداشت و مشکل خاصی هم در تامین گاز مصرفی خود هم نداشت.
توسعه طرح‌های گازی در ایران، به دلیل خروج آمریکا از برجام در دوره رییس‌جمهوری ترامپ با کندی همراه شد. قرار بود برای توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری و تکنولوژی توتال فرانسه به توسعه این فاز که منجر به افزایش برداشت گاز می‌شد، کمک گرفته شود اما توتا پس از اعلام تحریم‌های آمریکا از قرارداد ۵/۲ میلیارد دلاری برای ساخت سکوی فاز ۱۱ پارس‌جنوبی بود، خارج شد.
از سوی دیگر قرارداد ۲۵ ساله گاز ایران به ترکیه در سال ۲۰۲۶ منقضی می‌شود و اگر ایران تا سال ۲۰۲۷ نتواند سکوهای عظیمی در بخش ایرانی پارس‌جنوبی نصب کند، تولید گاز ایران ۵۰ میلیارد مترمکعب کاهش می‌یابد. ۷۰ درصد تولید گاز ایران در سال گذشته از پارس‌جنوبی بوده است. این در حالی است که ترکیه صادرات گاز خود را به ۱۲ کشور افزایش داده است ولی ایران در صادرات گاز طبیعی به جز عراق و ترکیه مقصد دیگری ندارد.
تصویری دور از ذهن
این تصویر برای ایران شاید در ابتدای امر نگران‌کننده باشد، اما کارشناسان هم نظرات متفاوتی در این رابطه دارند. مثلا مرتضی بهروزی‌فرد کارشناس انرژی در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: حجم گاز ترکیه به اندازه‌ای نیست که قادر باشد حتی بخشی از بازار اروپا را تامین کند. در حال حاضر ترکیه وارد‌کننده گاز است که از آذربایجان و روسیه گاز را وارد می‌کند.
وی افزود: موضوع این است اگر بتواند ذخایر خود را توسعه بدهد، می‌تواند بخشی از نیاز داخلی خود را تامین کند. اینکه ما فکر کنیم با توسعه ذخایر گازی خود بتواند راهی به اروپا داشته باشد و بتواند بازار اروپا را تامین کند تقریبا دور از ذهن است. مگر اینکه ذخایر جدیدی کشف کند.
به گفته بهروزی‌فرد با توجه به شرایط جغرافیایی حاکم در ترکیه، کشف ذخایر جدید بسیار ضعیف است.
حرکت با تدبیر
حسن مرادی نماینده پیشین مجلس و کارشناس انرژی هم در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» بر این باور است ترکیه نمی‌تواند به تنهایی کمبود ناشی از قطع گاز روسیه به اروپا را جبران کند. بنابراین فرصت همچنان برای ایران وجود داشته و باقی می‌ماند.
وی افزود: از سویی به دلیل شرایط ویژه ناشی از جنگ اوکراین و روسیه شرایط چندان پایدار نیست؛ از سویی با توجه به اینکه لوله‌گذاری تازه شروع شده و کامل شدن این لوله‌ها نیازمند زمان است، نمی‌توان گفت که ایران فرصت صادرات گاز به اروپا را از دست داده است. البته باید توجه داشت با گذشت زمان فرصت‌ها در اقتصاد تغییر می‌کند.
مرادی تصریح کرد: ما از الان نمی‌توانیم نگران ۱۰ تا ۱۵ سال آینده باشیم. اگر چه باید برنامه‌ریزی کنیم و آمادگی لازم برای رخدادها را داشته باشیم. اما جای نگرانی نیست زیرا ممکن است فرصت‌های بهتری برای صادرات گاز به کشورهای جنوب خلیج فارس پیش بیاید. حتی مصارف داخلی ممکن است افزایش یابد. بنابراین نباید از الان نگران باشیم. بلکه باید با تدبیر و چاره‌اندیشی جلو برویم.
برای پیش‌بینی زود است
محمود خاقانی کارشناس بین‌الملل انرژی اما نظر دیگری دارد. او در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: یکی از مشکلات عمده در کشور ما که ازگذشته تا به امروز باقی مانده، تغییراتی است که در صنعت انرژی و نفت ما در سال‌های اخیر ایجاد شده است. به صورتی که در بخش‌های مختلف صنعت نفت تغییرات وسیع ساختاری پیدا کردیم.
وی افزود: مدیرانی که در سال‌های گذشته برای صنعت نفت و گاز تصمیم‌گیری کردند، بعضا دانش و اطلاعات کافی در زمینه دیپلماسی نفت و گاز نداشتند و اشتباهاتی انجام دادند که برخی از آنها غیرقابل جبران است. با این حال اشتباهی که در برنامه‌ریزی صنعت گاز طی سالیان اخیر انجام شده به اندازه صنعت نفت اهمیت چندانی ندارد.
وی افزود: نمی‌توان به طور دقیق به این سوال پاسخ داد که در صورت استفاده ترکیه از منابع گازی خود از گاز ایران بی‌نیاز می‌شود، زیرا با گذشت زمان میزان تقاضا برای مصرف در ترکیه و ایران مشخص نیست. حتی می‌توان بدبینانه هم گفت آیا در آن زمان ایران اصلا گازی برای صادرات دارد؟
این کارشناس ارشد انرژی با بیان اینکه در حال حاضر با توجه به شرایط شاید ایران در آینده گاز لازم برای صادرات به ترکیه را نداشته باشد، خاطرنشان کرد: زیرا مصرف ما هر روز افزایش پیدا می‌کند. تولید هم ثابت باقی مانده است. جلب و جذب سرمایه‌گذاری و بهره‌گیری از فناوری نوین هم به دلیل تحریم‌ها و تداوم تحریم‌ها تاکنون میسر نبوده است. بنابراین نباید نگران تمدید قرارداد ۲۵ ساله ایران با ترکیه باشیم.
خاقانی تاکید کرد: از سوی دیگر ما می‌توانیم کار دیگری انجام بدهیم؛ همانطور که در برنامه ششم توسعه کشور تصریح شده، ایران می‌تواند محور تولید برق و صادرات برق در منطقه باشد. اگر ما گاز را به برق تبدیل کنیم، همین‌طور استفاده از انرژی‌های بادی و خورشیدی می‌تواند ارزآوری و ارزش افزوده بیشتری برای کشور ما داشته باشد.
این کارشناس انرژی همچنین گفت: ما می‌دانیم که ترکیه به این خط لوله گازی وابستگی عاطفی ندارد. بلکه وابستگی زمانی دارد. حتی زمانی مشاهده شد که ترکیه توانست از خطوط مختلف گاز، از روسیه و آذربایجان گاز وارد کند. البته ما در تامین گاز هم مشکل داشتیم و زمستان سال‌های اخیر با کمبود گاز مواجه شدیم. این موضوع باعث شد که تامین امنیت انرژی ترکیه به خطر بیفتد و از مسیرهای دیگری برای تامین گاز خود استفاده کند.
وی افزود: ترکیه برای پروژه گاز خود سرمایه‌گذاری عظیمی انجام داده و چون با تحریم هم روبه‌رو نیست در دریای سیاه هم به یک منبع گازی خوبی دسترسی پیدا کرد. این مخزن را در مرحله توسعه و انتقال به خشکی آوردند. از سویی، ترکیه هم همکاری گازی شرکت گازپروم روسیه و هم شرکت‌های اسراییلی و آمریکایی و اروپایی را در اختیار دارد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :