لاوروف به دنبال چیست؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه کشورمان نیز پیش‌تر اعلام کرده بود که لاوروف اواخر این هفته به تهران می‌آید. اصل موضوع اما اهدافی است که وی در تهران دنبال خواهد کرد. خاصه در شرایطی که بسیاری از تحلیلگران داخلی وضعیت نسبتا وخیم ایران در مذاکرات هسته‌ای را متاثر از سیاست‌های روسیه می‌دانند. رایزنی‌های لاوروف با مقامات ایرانی البته قطعا به این موضوع محدود نخواهد شد چون دو کشور دوست و برادر که قصد دارند روابط خود را به صورت گسترده و راهبردی و بلندمدت شکل دهند، حرف‌ها و مسائل مورد علاقه دیگری هم دارند. از وضعیت تحریمی روسیه گرفته تا جنگ اوکراین و حتی بازار انرژی. از این رو در گفت‌وگو با کارشناسان و تحلیلگران حوزه دیپلماسی به بررسی و تحلیل اهمیت این سفر و محورهای اصلی آن پرداخته‌ایم.
گفتنی است، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه دیروز درباره این سفر توضیح داد و گفت: سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه از ۲۲ تا ۲۳ ژوئن[۱ تا ۲ تیر] سفری به تهران خواهد داشت تا درباره توافق هسته‌ای و موضوع اوکراین با مقامات ایران رایزنی کند. وی بیان کرد: انتظار میرود به تبادل نظر درباره برخی مسائل بین‌المللی از جمله وضعیت برجام[توافق هسته‌ای] ادامه دهند. او همچنین گفت که وزیر امور خارجه روسیه در تهران درباره وضعیت اوکراین، سوریه، یمن و افغانستان، همچنین همکاری اقتصادی میان دو کشور گفت‌وگو کند.
دغدغه‌های دو طرف
سیدجلال ساداتیان، دیپلمات پیشین معتقد است که تحریم‌های روسیه و وضعیت برجام دو محور اصلی در رایزنی‌های لاوروف در تهران است. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «سفر سرگئی لاوروف، وزیرخارجه روسیه به تهران درحالی انجام می‌شود که او اهداف این سفر را از قبل اعلام نکرده بود اما اینکه مساله اصلی در این رایزنی‌ها چیست می‌توان حدس‌هایی زد. مساله نخست، تحریم‌های روسیه توسط غربی‌ها و آمریکا است. به هر حال روسیه خیلی تلاش کرده که اروپا را به واسطه خط لوله نورداستریم ۱ و بعد هم نورداستریم ۲ که افتتاح هم نشد، به تامین انرژی از طریق خود وابسته کند. روسیه توانست بخش قابل توجهی از گاز آلمان و بقیه اروپا را تامین کند. به اضافه اینکه برخی بنادر مختلف این کشورها که در دریای سیاه بودند، بار نفت را از روسیه می‌گرفتند. ضمن اینکه با آمدن به مدیترانه کشورهایی مثل فرانسه، اسپانیا و ایتالیا را هم تامین می‌کرد. در نتیجه می‌توان گفت که هم نفت و هم گاز اروپا را تامین می‌کرد اما غربی‌ها برای اینکه اقتصاد روسیه را زمین‌گیر کرده و به گل بنشانند تمام تلاش خود را کردند تا علاوه بر تحریم‌های فعلی، تحریم انرژی روسیه را نیز در دستور کار قرار دهند. تاکنون این اقدام را نکرده‌اند چون فکر می‌کردند که قیمت انرژی که همین حالا هم در اروپا افزایش یافته است، یکباره زیاد خواهد شد. به همین خاطر چند اقدام دیگر انجام دادند. مثلا نماینده اتحادیه اروپا با شورای همکاری خلیج فارس توافق امضا کرده است که به صورت استراتژیک با هم همکاری کنند و منظور از این همکاری آن است که انرژی مورد نیاز اروپا را از طریق قطر، بحرین، امارات و عربستان تامین کرده و در مرحله بعد به سوی تحریم روسیه بروند. با توجه به این موضوع می‌توان گفت که آقای لاوروف دستپاچه شده و به تهران آمده تا ببیند از طریق ایران چه کاری می‌تواند انجام دهد.»
وی افزود: «مساله دوم اما به موضوع برجام مربوط می‌شود. اکنون امکان دارد غربی‌ها تلاش کرده و مکانیسم اسنپ‌بک یا همان مکانیسم معروف به ماشه را علیه ایران فعال کنند و پرونده ایران را از آژانس بین‌المللی انرژی به شورای امنیت فرستاده و در آنجا اروپایی‌ها با آمریکا همراهی کرده و اسنپ‌بک را فعال کنند تا همه کشورهای دنیا موظف به تبعیت از قطعنامه‌های شورای امنیت و تحریم ایران باشند. باید دید که در این شرایط روسیه چه کمکی می‌تواند به ایران کند. به نظر می‌رسد که هیچ کار! اما آماده‌اند تا رایزنی‌کنند و ببینند که آیا راهکاری وجود دارد که در پیش بگیرد تا قبل از رسیدن به آن مراحل، راهکار دیگری یافت.»
ساداتیان گفت: «به نظر می‌رسد عمده‌ترین مسائل قابل پیگیری در این سفر آقای لاوروف همین دو موضوع باشد که تا حدودی هم به یکدیگر گره خورده و مربوط است. البته ممکن است که مسائل جزئی دیگری مثل مشکلاتی که در بحث سوریه با روسیه داریم یا روابط تجاری دوجانبه و… هم در این سفر پیگیری شود. دو محور اصلی که دغدغه جدی طرفین است بحث تحریم‌های روسیه و پرونده هسته‌ای ایران است.»
از همسایگی تا اهمیت تعیین تکلیف
جاوید قربان‌اوغلی تحلیلگر مسائل بین‌المللی نیز نظر تقریبا مشابهی دارد. با این تفاوت که اولا بر حفظ روابط صمیمانه و دوستانه با روسیه به عنوان یک کشور همسایه تاکید دارد و دوما جنگ اوکراین را نیز یکی دیگر از محورهای مورد بحث و بررسی در این سفر می‌داند.
او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «روسیه به هر حال همسایه ما است و روابط دوستانه با کشورهای همسایه یکی از اصول اساسی در سیاست خارجی است. حتی در رژیم گذشته نیز علی‌رغم اینکه ایران عضو پیمان سنتو بود و روابط تنگاتنگی با آمریکا و غرب داشت، سعی داشت که روابط خوبی را نیز با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی داشته باشد و داشت. بنابراین از منظر همسایگی باید روابط دوستانه‌ای با روسیه داشته باشیم و در این چارچوب باید از هر سفری در هر سطحی از روسیه به ایران و از ایران به روسیه استقبال کرد و تعمیق روابط را از جمله برنامه‌های اساسی کشور قرار داد.»
وی تاکید کرد: «از منظر سوالات و مطالبی که در حول و حوش روسیه مطرح است اما باید به نکاتی توجه داشته باشیم. نخست آنچه که مربوط به مسائل روسیه است و باید دید که مواضع ما در آن مسائل چگونه است. الان روسیه دو مساله اصلی دارد که ما باید موضع خود را درباره آن مشخص کنیم. یکی مساله جنگ اوکراین است؛ بالاخره روس‌ها در حال اشغال یک کشور هستند و تعداد زیادی از انسان‌های بیگناه در آنجا کشته شده‌اند. ایران تا حالا سعی کرده موضع ظاهرا بی‌طرفانه‌ای داشته باشد و از پایان جنگ استقبال کند اما برخی این را یک موضع سازنده نمی‌دانند و معتقدند که ما فقط برای اینکه در مظان اتهام بیشتر نباشیم، این موضع را اتخاذ کرده‌ایم. به هرحال موضوع جنگ اوکراین همه جهان را درگیر کرده و فقط یک رویارویی شرق و غرب نیست. بحران غذایی که ناشی از این جنگ است همه دنیا را درگیر کرده و تبعات این جنگ در آینده در حوزه انرژی و مسائل ژئوپلیتیک بیشتر مشخص خواهد شد. اینکه ایران طرف روسیه را بگیرد (که به نظر می‌رسد به صورت نانوشته گرفته است) به مصلحت ایران نیست چون به نظر من روسیه برنده این جنگ نخواهد بود. حتی اگر از نظر نظامی مناطقی از اوکراین را اشغال کنند، از نظر افکار عمومی، شرایط بین‌المللی و تحریم‌هایی که به این کشور اعمال می‌شود و ادامه خواهد یافت دچار شرایط سختی می‌شود لذا شرط‌بندی روی پوتین و روسیه به مصلحت ما نیست.»
قربان‌اوغلی ادامه داد: «نکته دیگری که باید در نظر داشت این است که در حوزه انرژی با روس‌ها رقیب هستیم نه شریک. بالاخره ما یکی از کشورهایی هستیم که دومین یا سومین ذخایر گاز دنیا را در اختیار داریم. نفت داریم و می‌دانیم که به خاطر بحران ایجاد شده در اوکراین، دنیا به گاز و نفت ما نیاز دارد.»
وی همچنین گفت: «دیگر مساله مربوط به ما بحث برجام است و گفته می‌شود یکی از دلایلی که ما الان در این زمینه پیشرفت نمی‌کنیم، این است که روس‌ها به این امر تمایلی ندارند. مذاکرات هسته‌ای مساله برجام و شرایط بین‌المللی فعلی ما هم به آینده کشور ما مربوط است و هم به روابط ما با غرب چون اگر برجام احیا شود خیلی از انرژی‌های ما اعم از انرژی‌های دیپلماتیک و اقتصادی و… آزاد می‌شود. چنانچه این موضوعات را مورد نظر داشته باشیم، سفر لاوروف را با دقت بیشتری بررسی خواهیم کرد. اینکه روس‌ها چه هدفی دارند را نمی‌دانیم اما اگر اراده‌ای داشته باشند و بخواهند که مساله برجام حل شود، باید با ایران همکاری کرده و شرط و شروطی که قبلا گذاشته بودند را به نوعی کنار بگذارند.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی خاطرنشان کرد: «به نظر من ایران باید بدون در نظر گرفتن اینکه روسیه در اوکراین چه شرایطی دارد و با غرب چه چالشی دارد و کارشان به کجا می‌رسد، تکلیف خود را مشخص کرده و به روس‌ها تفهیم کند ما خواهان احیای برجام هستیم.»
وی ادامه داد گفت: «حدس ما این است که یکی از اهداف لاوروف در تهران این است که ببیند در این شرایط تحریمی از ایران چه استفاد‌ه‌ای می‌تواند داشته باشد. ایران قبلا گفته بود که می‌خواهد تجربیات خود در زمینه دور زدن تحریم‌ها را به روس‌ها منتقل کند و اگر این کار را کرده باشد، به نظر می‌رسد که روس‌ها این تجربیات را به خوبی مورد استفاده قرار داده‌اند چون در حال حاضر توانسته‌اند در فروش نفت به چین و هند جای ما را بگیرند و با تخفیف‌های بالاتری جای ما را گرفته و سبب شده‌اند که ما آن آب‌باریکه قبلی را از دست بدهیم و در این زمینه هم بازنده شده‌ایم.»
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی تاکید کرد: «بنابراین معتقدم که ایران باید تکلیف خود را با روس‌ها مشخص کرده و بگوید که اقداماتی مثل این که به زیان ایران است از جانب ما پذیرفته نیست. اگرچه که بازار اقتصاد دنیا را نمی‌توان با شرط و شروط اداره کرد. طبیعی است که مشتری‌ها دنبال نفت ارزان می‌گردند اما به هرحال ما باید مواضع خود را مشخص کنیم.»
این دیپلمات پیشین همچنین گفت: «البته با وجود همه انتقاداتی که ممکن است در زمینه فروش نفت، مذاکرات هسته‌ای، جنگ اوکراین و حتی عملکرد روسیه در سوریه و چشم بستن به فعالیت‌های صهیونیست‌ها داشته باشیم باید به بحث همسایگی توجه کرده و روابط نرمالی را با روسیه داشته باشیم و رفت‌وآمدها نیز در همین قالب انجام شود.»
مناسبات رو به رشد تهران- مسکو
حسن هانی‌زاده تحلیلگر مسائل بین‌المللی که به این سفر و ثمرات آن و اساسا رایزنی و تعامل با روس‌ها خیلی امید دارد، نیز در گفت‌وگو با «جهان صنعت» به تحلیل این سفر پرداخت و گفت: «سفر آقای سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه به تهران در چارچوب مناسبات رو به رشد تهران- مسکو قابل تجزیه و تحلیل است.»
وی تصریح کرد: «مسائل مختلفی مثل اینکه بحران اوکراین وارد چهارمین ماه خود شده و فشارها از هر سو به روسیه افزایش یافته است، همچنین با توجه به دخالت قدرت‌های خارجی در بحران اوکراین و شرایطی که در منطقه به وجود آمده است، به اضافه تحریم‌های ظالمانه‌ای که از سوی آمریکا و غرب به ایران و روسیه تحمیل شده است، از سوی دیگر با توجه به اینکه اخیر در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب شد و روسیه به این قطعنامه رای منفی داد؛ نشان می‌دهد که روسیه در آستانه ورود به مرحله‌ای است که این مرحله اقتضا می‌کند تا ایران و چین و روسیه به عنوان سه کشور مهم برای تقابل با هژمونی و زیاده‌خواهی آمریکا رایزنی داشته باشند.»
هانی‌زاده افزود: «از سوی دیگر، با توجه به اینکه اخیرا رژیم صهیونیستی دامنه حملات هوایی خود را علیه سوریه تشدید کرده و به فرودگاه بین‌المللی دمشق هم حمله کرده و خشم روسیه را برانگیخته، روسیه درصدد تصویب پیش‌نویس قطعنامه‌ای در شورای امنیت است و بنابراین سفر لاوروف به تهران می‌تواند در تقویت محور مقاومت و همچنین تقویت روابط تهران- مسکو موثر باشد و یک بلوک‌بندی جدیدی در منطقه به وجود خواهد آورد.»
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی ادامه داد: «ضمن اینکه ممکن است در این سفر، مسکو از ظرفیت ایران برای پادرمیانی در بحران اوکراین و پایان دادن به آن استفاده کند. به خصوص که حجم مبادلات اقتصادی ایران و روسیه در آینده به دلیل شرایط منطقه و تحریم‌هایی که اعمال شده افزایش خواهد یافت.»
وی تاکید کرد: «در حقیقت این سفر یک سفر کاملا راهبردی است که در مناسبات آینده ایران و روسیه اثرگذار خواهد بود.»
هانی‌زاده در پاسخ به این سوال که رایزنی‌های لاوروف در تهران چه تاثیری در مذاکرات هسته‌ای دارد؟ گفت: «روسیه تمام تلاش خود را برای پیش‌برد مذاکرات وین بین ایران و کشورهای ۱+۴ به کار گرفته است. احتمال دارد برخی قدرت‌ها مثل آمریکا و انگلیس یا فرانسه و آلمان بخواهند که پرونده هسته‌ای ایران را به شورای امنیت منتقل کنند اما در آن صورت روسیه و چین به صورت موازی به شدت در برابر چنین قطعنامه‌ای ایستادگی کرده و وتو خواهند کرد. به همین دلیل به نظر می‌رسد رایزنی‌های ایران و روسیه در این مرحله حساس بسیار مهم خواهد بود و مانع از این خواهد شد که آمریکا بخواهد به صورت موازی به ایران، روسیه و چین فشار وارد کند.»
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :