موتورمحرکه اقتصاد
به گزارش جهان صنعت نیوز: پیام شروع دوباره مذاکرات از همان ابتدا واکنش مثبت بازارهای داخلی ایران را به همراه داشته، به طوری که نرخ ارز کاهشی و امیدواری‌ها به ترسیم آینده روشن اقتصادی نیز بیشتر شده است. تقریبا همه احتمالات نیز حاکی از این است که توافق برجام می‌تواند پیامدهای اقتصادی قریب‌‌الوقوعی، از بازگشت مشتریان نفتی به صف خریداران نفت ایران تا اتصال کشورمان به نظام مالی جهانی را به همراه داشته باشد. روایت‌های مختلفی در خصوص پیامدهای احتمالی احیای برجام برای اقتصاد ایران وجود دارد؛ برخی اثرات احیای برجام بر اقتصاد کشورمان را ناچیز می‌دانند و اعلام می‌کنند که در چند سال گذشته نیز تحریم تاثیر آنچنانی بر وضعیت ایران نداشته است. اینها در حقیقت همان کاسبان تحریم هستند که تامین منافع خود را در گرو تداوم تحریم‌ها می‌بینند. برخی اما از مخاطراتی که تحریم در این سال‌ها برای اقتصاد ایران داشته سخن می‌گویند و احیای برجام و به نتیجه رسیدن مذاکرات را شرط لازم برای خروج از توسعه‌نیافتگی عنوان می‌کنند. با این حال آنچه در این میان اهمیت دارد این است که برجام هرچند می‌تواند تعاملات ایران با جامعه جهانی را پررنگ و زمینه‌های لازم برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور را فراهم کند، با این وجود شرط کافی برای به حرکت درآوردن قطار رونق اقتصادی این است که سیاستگذاری‌های داخلی نیز همسو و هم‌جهت با جریان مذاکرات باشد، به این معنا که از فرصت‌هایی که رفع تحریم در اختیار اقتصاد ایران قرار می‌دهد استفاده و اجرای برنامه‌های استراتژیک با مشارکت بخش خصوصی به حداکثر خود برسد. بنابراین هرچند گمان می‌رود که ازسرگیری مذاکرات و احیای برجام می‌تواند راهگشای تحولات اقتصادی برای ایران باشد با این حال پرسش مهم و اساسی این است که آیا برجام به تنهایی برای اقتصاد ایران کافی خواهد بود؟
پالس مذاکرات به اقتصاد ایران
به گفته عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، در صورتی که مذاکرات به سرانجام برسد انتظار می‌رود که ثبات اقتصادی ناشی از کنترل انتظارات اتفاق بیفتد. در برهه کنونی بسیاری از رخدادها و تحولات اقتصادی ناشی از تقویت انتظارات در اقتصاد است. در همین راستا به محض آنکه بیم آن رفت که مذاکرات شکست بخورد دلار روند صعودی به خود گرفت و شاهد افزایش قیمت‌ها در بازار ارز بودیم. اکنون نیز که تنها خبرهایی در خصوص از سرگرفتن مذاکرات منتشر شده بازار ارز واکنش مثبت نشان داده و وارد روند نزولی خود شده است.
امیررضا سوری در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: به نظر می‌رسد که اگر مذاکرات به نتیجه برسد و برجام احیا شود بخشی از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران آزاد می‌شود و ثبات اقتصادی اتفاق می‌افتد. در این شرایط انتظار می‌رود که سیاستگذار نرخ ارز را در محدوده قیمتی کنونی حفظ کند اما چنانچه بازارساز بخواهد دست به تزریق ارز به بازار بزند و نرخ ارز را بیش از پیش کاهش دهد امکان دارد که بسیاری از سرمایه‌گذارانی که به امید تولید وارد عرصه سرمایه‌گذاری شده‌اند دچار ورشکستگی و تبعات و پیامدهای ناشی از آن شوند.
به گفته وی، ضروری است که دولت نرخ ارز را در یک رقم منطقی و در یک بازه زمانی نسبتا بلندمدت حفظ کند. تعابیر مختلفی می‌توان از بازه بلندمدت نیز ارائه داد. سیاستگذار هم می‌تواند بازه زمانی حفظ نرخ ارز در یک قیمت ثابت را دو ساله در نظر بگیرد و هم ۵ ساله و ۱۰ ساله. اگر بتوان با استفاده از صادرات غیرنفتی و بدون تزریق درآمدهای نفتی نرخ ارز را ثابت نگه داشت بسیار ایده‌آل خواهد بود. اما اگر قرار باشد که صادرات نفتی به بازار ارز تزریق و از طریق آن نرخ ارز ثابت نگه داشته شود تجربه تلخ دولت نهم و دهم اتفاق می‌افتد که اقتصاد کشورمان در آن زمان گرفتار صنعت‌زدایی شد.
سوری تصریح کرد: مساله بعدی در خصوص به نتیجه رسیدن مذاکرات این است که اگر برجام احیا شود باید به جامعه جهانی نیز بپیوندیم و الزامات FATF را تا جایی که آسیبی به منافع ملی وارد نکند بپذیریم. در ادامه نیز باید تلاش کنیم که تعامل گسترده‌ای با شرکت‌ها و نهادهای بین‌المللی که به نوعی به منافع آمریکا در جهان مرتبط هستند نیز برقرار کنیم. به این معنا که بتوانیم با این شرکت‌ها و نهادها به گونه‌ای تعامل برقرار کنیم که در صورت اعمال تحریم علیه ایران این شرکت‌ها نیز هزینه تحریم‌ها را بپردازیم.
عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی ادامه داد: طبق شنیده‌ها ایران ۱۴۷ میلیارد دلار منابع بلوکه شده در خارج از کشور دارد. این مساله به این معناست که اقتصاد ایران بیش از آنکه نیازمند سرمایه مالی باشد به تکنولوژی تولیدی نیاز دارد. به عبارتی اگر قرار باشد سرمایه‌ای جذب اقتصاد شود باید در قالب تکنولوژی‌های جدید تولیدی باشد نه لزوما ورود سرمایه در قالب پول.
سوری تاکید کرد: وقتی از نیاز اقتصاد ایران به سرمایه‌گذاری صحبت می‌کنیم به این معناست که این سرمایه را در قالب سرمایه‌گذاری مشترک، تکنولوژی نفتی و گازی و یا هر تکنولوژی که موردنیاز اقتصاد است وارد کنیم. نکته مهمی که وجود دارد این است که در اقتصاد ایران به طور مستمر حرف از حمایت از تولید داخل زده می‌شود و در همین راستا نیز ممنوعیت واردات اعمال شده است. بنابراین تولید در اقتصاد در جریان است و ارزش‌افزوده ایجاد می‌شود و رشد اقتصادی نیز به دنبال آن اتفاق می‌افتد. اما این رشد اقتصادی بی‌کیفیت است و کیفیت لازم را ندارد. برای مثال صنعت خودروی کشور در حال تولید پراید است که نشان می‌دهد کیفیت رشد اقتصادی پایین است. ما باید کیفیت رشد را با وارد کردن تکنولوژی‌های روز بالا ببریم و به جای پراید خودروهای با‌کیفیت بالاتر تولید کنیم. این مساله را باید به همه حوزه‌های تولیدی و صنعتی کشور تسری داد به طوری که هر کالایی که تولید می‌شود باید با کیفیت درخور باشد تا از حاصل جمع ارزش افزوده‌ای که منجر به رشد اقتصادی می‌شود کیفیت لازم را نیز داشته باشد.
بایدهای اقتصادی مذاکرات
یک اقتصاددان نیز بیان کرد: زمانی که تاریخچه همبستگی برجام و تحریم‌ها را با اقتصاد ایران مورد بررسی قرار می‌دهیم اثرات و پیامدهای احیای برجام، از کاهش تورم گرفته تا رشد اقتصادی و رونق تجارت نمایان خواهد شد. بنابراین در صورتی که از سرگیری مذاکرات در شرایط کنونی نیز به احیای برجام بینجامد در کوتاه‌مدت و به سرعت چنین نتایجی عاید اقتصاد کشورمان خواهد شد.
سیدکمیل طیبی در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» گفت: بر همگان روشن است که احیای برجام و به نتیجه رسیدن مذاکرات می‌تواند آثار و پیامدهای مثبتی به دنبال داشته باشد کما اینکه در چند روز اخیر و با انتشار اخبار مثبت در همین خصوص بازار ارز واکنش مثبت نشان داده و شاهد تخلیه حباب قیمتی در بازار ارز و طلا بوده‌ایم.
وی ادامه داد: بدون شک برجام می‌تواند آینده روشنی برای اقتصاد ایران ایجاد کند چه آنکه اگر تحریم‌ها برداشته شود زمینه‌های گسترش تجارت فراهم می‌شود به این معنی که ریسک شرکت‌ها و بنگاه‌ها و صادرکنندگان و واردکنندگان خارجی در انجام مراوده و تعامل با ایران کاهش می‌یابد. در عین حال ذهنیت منفی سرمایه‌گذاران نیز در برقراری مراوده با ایران به یک ذهنیت مثبت تبدیل خواهد شد. بنابراین در طول زمان امکان جذب سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد ایران ایجاد می‌شود که ظرفیت‌های تولید را بالا می‌برد و درآمدهای تجاری ناشی از توافق نیز چشمگیر خواهد شد.
طیبی تاکید کرد: اینکه هریک از تحولات یادشده در اقتصاد ایران اتفاق بیفتد مشروط به این است که در داخل نیز اقداماتی در راستای بهبود اقتصادی اتفاق بیفتد. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که به محض احیای برجام نرخ رشد اقتصادی به سرعت به بالای ۸ درصد برسد و یا تجارت افزایش پیدا کند. اینجا بحث دیپلماسی اقتصادی اهمیت زیادی پیدا می‌کند چه آنکه طولانی شدن زمان تحریم‌ها باعث شده که ایران شرکای تجاری و مشتریان نفتی‌اش را از دست بدهد و شرکای تجاری‌اش جابه‌جا شوند. برای مثال پیش از این شرکای تجاری ایران کشورهایی همچون ژاپن، آلمان، ایتالیا و غیره بودند اما این کشورها اکنون جای خود را به آنهایی داده‌اند که از نظر اقتصادی حتی در سطوح پایین‌تری از اقتصاد ایران قرار دارند.
وی ادامه داد: بخش زیادی از شاخص‌های اقتصادی ایران اعم از تورم و رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری به برجام گره خورده است و در صورتی که در شرایط برجام قرار بگیریم شفاف‌سازی اقتصادی بالا می‌رود و دست بسیاری از واسطه‌گران و دلالانی که از تحریم‌ها نفع می‌برند از اقتصاد ایران کوتاه خواهد شد. در صورتی که تحریم‌ها لغو شود نیازی به دلالان و واسطه‌گر برای برقراری تعاملات تجاری و اقتصادی نیست و روابط مستقیما برقرار خواهد شد.
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: در صورتی که اصلاحات اقتصادی در داخل اتفاق بیفتد، جلب اعتماد عمومی برای انجام سرمایه‌گذاری در داخل نیز به دنبال آن شکل خواهد گرفت. برای مثال وقتی می‌گوییم که زمینه‌های برقراری روابط بانک‌های ایرانی با بانک‌های خارجی فراهم شد بحث اصلاح سیستم بانکی به یک ضرورت تبدیل خواهد شد. در این شرایط بانک سها باید به گونه‌ای اصلاح شوند که ساختار رقابتی داشته باشند و شفاف‌سازی در تراز حساب‌های آنها اتفاق بیفتد. ناگفته نماند بعد از احیای برجام تقاضاهای زیادی در اقتصاد ایجاد می‌شود اما نوع تقاضایی که در عرصه‌های مختلف اعم از واردات سرمایه‌ای، گردشگری و غیره شکل می‌گیرد یک تقاضای مثبت است و نه‌تنها نگران‌کننده نیست بلکه در جهت توسعه و رشد اقتصادی کشور خواهد بود.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :