بایدها و نبایدهای حذف صفر از ریال
غلامرضا سلامی *
تصمیم‌گیری در خصوص حذف صفر از پول ملی موضوع جدیدی در اقتصاد ایران نیست و سال‌هاست که دست‌اندرکاران اقتصادی کشور ضرورت اجرای این سیاست را به اقتصاد و جامعه گوشزد می‌کنند. نخستین‌بار که این مساله وارد حوزه سیاستگذاری شد تصمیم‌گیران از حذف سه صفر از پول ملی خبر می‌دانند اما با گذشت زمان و به دنبال افزایش تورم تصمیم بر حذف چهار صفر از ریال گرفته شد و اکنون که شدت رشد تورم بیشتر نیز شده به نظر می‌رسد که حذف چهار صفر نیز برای حفظ ارزش ریال کافی نباشد.
به طور کلی کشورها در شرایطی که با افت ارزش پول ملی مواجه می‌شوند برای جبران این مساله به سیاست حذف صفر از پول ملی روی می‌آورند. با این حال اجرای این تصمیم الزاماتی دارد و تا زمانی که تورم لجام‌گسیخته وجود داشته باشد نمی‌توان با صفرزدایی از پول ملی که هزینه‌های زیادی هم به اقتصاد و جامعه وارد می‌کند ارزش ریال را بالا برد.
پیش‌شرط مهم و اساسی برای صفرزدایی از پول ملی این است که اقتصاد به وضعیت باثباتی رسیده باشد و سیاستگذار توانسته باشد با ابزارهایی که در اختیار دارد هم وارد مسیر اصلاحات ساختاری شود و هم جلوی تداوم رشد تورم را بگیرد. به عبارتی، برای آنکه بتوانیم در مسیر صفرزدایی از پول ملی قرار بگیریم لازم است که سیاستگذار با اقداماتی تورم را به زیر ۱۰ درصد برساند و نوسانات اقتصادی موجود را به حداقل ممکن برساند. اما اگر سیاستگذار به الزامات حذف صفر از پول ملی بی‌توجهی کند زودی ناچار خواهیم بود که برای حفظ ارزش ریال و محافظت از آن در برابر ناملایمات اقتصادی صفرهای بیشتری از ریال حذف کنیم که برای مجموعه اقتصادی کشور بسیار پرهزینه خواهد بود.
اگر بخواهیم به تجربه کشورهایی که دست به این سیاست زده‌اند اشاره کنیم در ابتدا باید بدانیم که تمام کشورهای جهان در حال حاضر به مرحله ثبات اقتصادی رسیده‌اند و نرخ تورم در عمده این کشورها تک‌رقمی شده است. هرچند در چند وقت اخیر و در سایه جنگ روسیه و اوکراین و همچنین مسائل اقلیمی نرخ تورم در این کشورها با اندکی رشد همراه شده است اما تورم در آنها در سطح منطقی و معقول قرار دارد. با این حال تنها ایران و تعداد محدودی از کشورها هستند که اقتصادشان به صورت مستمر تورم بالایی را با خود حمل می‌کند و هنوز به درجه‌ای از ثبات اقتصادی دست نیافته‌اند که بتوانند با حذف صفر از پول ملی با تورم‌های رخنه‌کرده در اقتصاد خداحافظی کنند.
برخی از کشورها از جمله فرانسه پیش از این اقدام به حذف صفر از پول ملی کرده و در راستای آن وارد مسیر صحیح اقتصادی شده‌اند. کشور ترکیه نیز جزو آن دسته از کشورهایی است که پیش‌تر دست به چنین اقدامی زده و حتی به نتایح موفقیت‌آمیزی هم در زمینه آن رسیده بود. با این حال کشور ترکیه طی چند وقت اخیر و به دلیل اتخاذ سیاست‌های نادرست پولی بار دیگر وارد عرصه افت ارزش لیر و افتادن در دام تورمی شده است. اما در مجموع عملکرد کشورهایی که دست به این کار زده‌اند نشان می‌دهد که به نتایج خوب و موفقیت‌آمیزی رسیده‌اند و توانسته‌اند هم تورم را مهار کنند و هم جلوی افت بیشتر ارزش پول ملی را بگیرند.
باید بپذیریم که مهار تورم یکی از الزامات حذف صفر از پول ملی است و صفرزدایی نمی‌تواند راهی برای کنترل تورم باشد و اجرای این سیاست بدون اصلاحات اقتصادی، تنها هزینه‌های اضافی به اقتصاد و جامعه تحمیل می‌کند. هرچند اجرای این طرح برای اقتصاد کشورمان لازم و ضروری است اما زمان درست صفرزدایی از پول ملی موقعی است که به ثبات اقتصادی دست پیدا کرده باشیم حال آنکه در برهه کنونی هیچ برنامه‌ای برای رسیدن به ثبات اقتصادی دیده نمی‌شود. شاید به همین خاطر است که سال‌ها پیش سیاستگذار در اولین گام خود برای این منظور اعلام کرده بود که قصد حذف سه صفر از پول ملی را دارد اما با گذشت زمان و به دلیل تورم‌های افسارگسیخته‌ای که شکل گرفته حذف چهار صفر از ریال نیز کفایت خود را از دست داده است.
* اقتصاددان
اخبار برگزیدهیادداشت
لینک کوتاه :