وضعیت بحرانی تراز تجارت خارجی ترکیه

دکتر سیدجلال ابراهیمی *

در ترکیه افزایش نرخ ارز به جای افزایش صادرات، واردات را افزایش داد. در ترکیه کسری کل ۱۲ ماهه تجارت خارجی که در ماه‌های آغاز کاهش نرخ بهره بین ۴۳ تا ۴۴ میلیارد دلار بود. با اینکه نرخ ارز به طور بی‌سابقه افزایش یافت در آغاز ۶ ماهه دوم از مرز ۷۱ میلیارد دلار گذشت. این کسری بنا به آمارهای منتشر شده و اعلام وزارت بازرگانی ترکیه در ماه ژوتن به ۴/۷۶ میلیارد دلار رسید و با میانگین تقریبی ده درصد در هر ماه در ۸ ماه کسری تجاری ۷۵ درصد افزایش یافت و به تبع آن وضعیت تورم در بازارهای ترکیه شاخص افزایش را نماد و نمود می‌دهد.

یک اقتصاددان معتقد است که این امر نادرستی سیاست اقتصادی دولت اردوغان را با توجه به آمار و ارقام و شاخص‌های اقتصادی نشان می‌دهد. با توجه به اینکه افزایش نرخ ارز صادرات را افزایش می‌دهد و نیز با این افزایش نرخ واردات کاهش پیدا می‌کند و کسری حساب جاری را می‌بندد ولی در ترکیه افزایش نرخ ارز نتیجه معکوس داشته است.

یعنی واردات ترکیه در ۵ ماه گذشته با درصدی قریب  به ۴۱ (رقم صحیح آن ۸۲/۴۰ درصد) و صادراتی که باید افزایش چشمگیر داشته باشد نسبت به ماه‌های مشابه سال قبل ۳۶/۲۰ درصد افزایش نشان می‌دهد یعنی درصد افزوده واردات ۲ برابر صادرات است.

با اینکه تاثیر قیمت انرژی در این درصدها بسیار حائزاهمیت است ولی تراز تجارت خارجی به نظر این اقتصاددان در نگاهی به درصدهای صادرات به واردات بسیار وخیم است. در حوزه محصولات غذایی واردات ترکیه به ۴/۴۲ و صادرات به ۲۹ درصد افزایش داشته در این میان واردات فرآورده‌های گیاهی و حیوانی با افزایشی برابر با ۲۰/۲۷ مواجه بود در حالی که صادرات محصولات گیاهی- حیوانی ۰۲/۱۵ درصد افزایش داشته است و کسری صادرات نسبت به واردات در ۵ ماه گذشته قریب ۳ میلیارد دلار بوده است.

این کسری در حوزه منسوجات و پوشاک نیز مشهود است و افزایش واردات اقلام و مواد اولیه منسوجات و پوشاک به رقم ۹۵/۴۷ درصد و افزایش صادرات منسوجات اعم از پارچه، رو‌مبلی و انواع پوشاک زنانه، مردانه و به طور کلی ملبوس به رقمی برابر ۹۲/۱۷ درصد رسید.

* مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه

s.jalalebrahimi@yahoo.com