ائتلاف در مقابل ائتلاف
به گزارش جهان صنعت نیوز: آمدن پوتین به تهران اگرچه در قالب یک نشست چندجانبه صورت گرفت، قابل توجه بود و دلیلش هم از یک سو رویکرد روس‌ها و روحیه توام با تبختر پوتین و از سوی دیگر شرایط به واقع حساس کنونی بود. از یک طرف جنگ اوکراین و مواضع پرحاشیه ایران در قبال آن که همین اخیر با ادعای آمریکایی‌ها مبنی بر فروش پهپاد ایرانی به روسیه دوباره در صدر اخبار قرار گرفت. از طرف دیگر هم سفر اخیر جو بایدن به عربستان و اسراییل و تلاشی که برای تشکیل یک ائتلاف علیه ایران انجام داد.
بر همین اساس بود که ناظران به این باور رسیدند، این دور از نشست آستانه بیش از ادوار قبلی قابل توجه است و مسائلی که طی این گفت‌وگوها مورد بحث و تبادل‌نظر یا توافق قرار می‌گیرد، فراتر از موضوع سوریه است.
بسیاری از تحلیلگران حضور پوتین در تهران را دارای اهمیت دوچندان دانستند زیرا آمدن او را تلاشی برای تقویت مناسبات با ایران تلقی کردند؛ مناسباتی که مدت‌هاست راهبردی خوانده میشود و قرار است بلندمدت باشد اما با توجه به رفتار روسیه که نمونه‌اش را در سفر رییسی به مسکو دیده بودیم، این تصور را ایجاد کرد که از سوی ایران مورد تقاضا است.
حالا پوتین به تهران آمده تا ضمن گفت‌وگو با ترکیه و ایران و سوریه درباره وضعیت سوریه، روابط کشور با تهران را بهبود بخشد؛ روابطی که می‌تواند با توجه به اوضاع جنگی در اوکراین مبتنی بر تعاملات و همکاری یا خرید و فروش نظامی باشد. همچنین می‌تواند با توجه به شرایط تحریمی دو کشور حول محور دور زدن تحریم و کنار گذاشتن دلار و این قبیل موضوعات باشد. مهم‌تر اما این است که پوتین به گفته بسیاری از کارشناسان به تهران آمده و با رییسی و اردوغان و فیصل مقداد سر یک میز نشسته تا در مقابل ائتلافی که آمریکایی‌ها قصد ساختن آن کرده‌اند و اتفاقا در آن توفیقی نداشتند، خودی نشان دهد. گمان می‌رود که روسیه می‌کوشد وزن خود را به رخ غرب بکشد و نشان دهد که قرار به ائتلاف باشد، در این سوی میدان هم ائتلافی شرقی شکل خواهد گرفت.
اهداف پوتین
سیدجلال ساداتیان کارشناس مسائل بین‌المللی از جمله تحلیلگرانی است که چنین برداشتی از این سفر و این اجلاس دارد. او به «جهان‌صنعت» گفت: «سفر پوتین و اردوغان به تهران و حضورشان در نشست آستانه و بررسی مسائل مربوط به سوریه موضوع قابل توجه و مهمی است اما به نظر می‌رسد که اهمیت و اهداف این سفر بیش از اینها باشد. به نظر می‌رسد این کشورها در تلاش هستند تا ائتلافی در مقابل ائتلافی که آقای بایدن در سفر اخیر خود به تل‌آویو و جده سعی در ایجاد آن را داشت، به وجود آورند.»
وی توضیح داد: «در شرایط کنونی کسی تردید ندارد که آمریکا با توجه به فشارهای جدی که رژیم صهیونیستی و لابی آن در آستانه انتخابات آتی، ایجاد کرده است تلاش می‌کند تا دل این لابی را به دست آورد. لذا می‌بینیم که در عرصه‌های مختلف برای ائتلاف‌سازی بین رژیم صهیونیستی و جریان غرب با منطقه صورت بگیرد، به گونه‌ای که آقای بایدن که ابتدای کار خود خیلی خط و نشان علیه بن‌سلمان کشیده بود، الان او را می‌بخشد! به هر حال محمدبن سلمان که عملا پادشاه سعودی است از نظر آمریکا چند خطای حقوق بشری دارد از جمله موضوع قتل خاشقجی یا جنگ یمن و… . با سفر اخیر بایدن که از تل‌آویو مستقیما به جده سفر کرد، نشان داده شد که آمریکا برای ساختن ائتلاف مورد نظر او، بن سلمان را با وجود این کارنامه سیاه و سنگین بخشیده است. نیاز به این ائتلاف البته از آن جهت است که عربستان می‌تواند با افزایش تولید نفت خود جبهه غرب را تقویت کند. به اضافه اینکه آمریکا مایل است عربستان را از دامن روسیه بیرون بکشد.»
ساداتیان ادامه داد: «در مقابل نیز شاهدیم که آقای پوتین که در مساله حمله به اوکراین تا همین مرحله حملات بسیاری را تحمل کرده است، سعی در ساخت یک ائتلاف متقابل دارد. او فکر می‌کرد که اگر به اوکراین حمله کند زلنسکی ترسیده و فرار می‌کند و پوتین می‌تواند نفر مورد نظر خود را در اوکراین بگمارد اما وقتی دید که زلنسکی مقاومت کرد و اروپا هم پشت او ایستاد، سیاست خود را تغییر داده و دنبال آن است که بتواند شرق اوکراین را به صورت مستقل شناسایی کند تا حائل بین او و اوکراین غربی باشد. اینکه در این کار موفق میشود یا خیر را نمی‌دانیم اما غربی‌ها مایل هستند که مقاومت را بالا ببرند تا چنین نشود اما پوتین می‌خواهد که جنگ فرسایشی شود و اروپا تحت فشار افکار عمومی به خاطر گرانی انرژی و… موجب کوتاه آمدن آنها شود.»
به گفته او «در راستای این تقابل که است که اروپا و آمریکا که درصدد تامین انرژی خود هستند، از یک طرف لحن خوشی نسبت به ایران نشان می‌دهند و از طرف دیگر درصدد هستند که فشار را بر ایران افزایش دهند و ایران را در محاصره قرار دهند.»
این دیپلمات پیشین افزود: «در این بین آقای پوتین که معمولا ایران را چندان تحویل نمی‌گرفت و یک بار هم که به ایران آمد مستقیما به دیدار رهبری رفت و دیدار دیگری نداشت، الان آمده در ایران جلسه تشکیل دهد و هدفش کم رنگ کردن ائتلاف غربی و ایجاد یک ائتلاف در مقابل آن است.»
وی در پاسخ به اینکه ائتلاف مورد نظر پوتین در مقابل ائتلافی که آمریکایی‌ها دنبال شکل دادن آن هستند، چقدر وزن و توان دارد؟ گفت: «فعلا نمی‌توان قضاوت کرد زیرا نکات مبهمی وجود دارد. باید دید که آیا طرف مقابل قادر به خنثی کردن توان موشکی و پهپادی ایران که حالا دیگر قابل توجه است، هست یا خیر. ضمن اینکه مسائل اقتصادی نیز به قدرت این ائتلاف کمک خواهد کرد. فعلا اما باید منتظر ماند و دید که این ائتلاف واقعا شکل خواهد گرفت یا خیر؟ به هرحال آقای اردوغان واقعا در حال بازی است و صرفا منافع خود را دنبال می‌کند. به اضافه اینکه اهمیت دارد که این ائتلاف پیرامون چه موضوعی شکل می‌گیرد و چقدر پایدار خواهد بود. همه اینها جای سوال است. ضمن اینکه در طرف مقابل شاهد انگیزه‌های ایران‌هراسی در ائتلاف‌سازی هستیم و این موضوع نیز حائز اهمیت است.»
اهمیت حضور اردوغان
ناگفته نماند که برخی از کارشناسان نیز ربط آمدن پوتین با سفر اخیر بایدن را بیش از یک همزمانی تصادفی نمی‌دانند و معتقد هستند که این دو موضوع را باید جداگانه تحلیل کرد. این گروه از تحلیلگران به بی‌دستاوردی بایدن در خاورمیانه و همچنین به از پیش‌برنامه‌ریزی‌شده بودن نشست آستانه و محوری بودن مساله سوریه در این رایزنی‌ها اشاره دارند.
با این وجود شاهدیم که بسیاری از محافل سیاسی و رسانه‌ای نتوانسته‌اند از کنار این سفر پوتین و رایزنی‌های احتمالی‌اش ساده عبور کنند. مثلا جِیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید در واکنش به این موضوع گفته بود که «زمان این سفر جالب است.»
اینکه در پی حضور پوتین و اردوغان در تهران و رایزنی‌هایی که انجام شد، ائتلافی شکل بگیرد و این ائتلاف رقیبی برای آن ائتلاف ضد ایرانی مورد نظر آمریکایی‌ها باشد یا خیر، بحث مفصلی است اما حداقل این امر مسلم است که این دور از نشست آستانه در تهران خیلی زودتر از آنچه آمریکا و متحدانش انتظار داشتند، سفر بایدن را تحت‌الشعاع قرار داده و به حاشیه برد. حال اگر در امتداد رایزنی‌های دوجانبه و سه‌جانبه طرفین روابط اقتصادی و سیاسی و نظامی هم تعمیق شود، مساله جدی‌تر خواهد شد.
نکته حائز اهمیت دیگر در جریان برگزاری این نشست، دیدار پوتین و اردوغان با مقام معظم رهبری به عنوان عالی‌ترین مقام سیاسی ایران بود؛ دیداری که قطعا برای طرف غربی یک پیام واضح خواهد بود و آن اینکه رایزنی‌های اخیر از ضریب اهمیت قابل‌توجهی برخوردار بوده و شاید نقطه عطفی در افزایش سطح همکاری‌ها و مناسبات باشد.
اشاره به اهمیت سفر پوتین البته به معنی نادیده گرفتن میزان اهمیت سفر اردوغان و همکاری‌های احتمالی با ترکیه نیست. به گفته کارشناسان احتمالا یکی از مهم‌ترین دستورکارهای میان ایران و ترکیه بحث کاهش تنش آنکارا با دمشق و بغداد است. لازم به ذکر است که ترکیه اخیرا تجاوزات نظامی در شمال عراق و شمال و شرق سوریه داشته که آن را در راستای تامین منافع و امنیت ملی خود می‌داند. ایران اما در سفرهای اخیر وزیر امور خارجه کشورمان به سوریه و ترکیه، هرگونه توسل به زور و خشونت را مذموم دانسته و از مقامات آنکارا خواسته که اهداف خود را از طریق مسالمت‌آمیز گفت‌وگو حل‌وفصل کند.
در مجموع این‌طور به نظر می‌رسد که حضور پوتین و اردوغان در تهران، یکی از مهم‌ترین دیدارها در این روزهای پر‌رفت‌وآمد تهران از لحاظ دیپلماتیک باشد و ماحصل آن نیز علاوه بر طرفین، برای سایر کشورهای دنیا حائز اهمیت باشد.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :