دلنوشته‌ای به یاد یک معدنساز گمنام
سعید صمدی *
معدنکاری مدرن در حوزه سنگ‌آهن ایران از اواخر دهه ۶۰ با شروع به اکتشاف و تجهیز معادن گل‌گهر و چادرملو آغاز شد. تا قبل از فعالیت این معادن، کشور ما علی‌رغم بهره‌مندی از ذخایر مناسب یک واردکننده سنگ‌آهن بود اما با احداث فولادسازی‌های جدید، واردات سنگ‌آهن نمی‌توانست ادامه پیدا کند. برای اولین گام توسعه ذخایر سنگ‌آهن ایران، تجهیز معادن گل‌گهر و چادرملو در دستور کار قرار گرفت. معادن گل‌گهر البته ذخایر شناخته‌شده‌ای داشت اما اکتشافات کامل در این ذخیره معدنی با آن صورت نگرفته بود و به تعبیری می‌توان گفت که در آن زمان ذخیره دست نخورده باقی مانده بود. از این رو برای اولین بار در اواخر دهه ۶۰ تیمی متشکل از مهندسین معدن ایرانی و خارجی در کنار هم قرار گرفتند تا عملیات اکتشاف، تجهیز و راه‌اندازی این معدن بزرگ را پیاده‌سازی کنند.
در همین ایام مرحوم مهندس حمیدرضا معین‌الدینی که به تازگی با رتبه مناسب از دانشگاه کرمان و در رشته معدن فارغ‌التحصیل شده بود، با شوق فراوان به این گروه پیوست. در آن ایام با توجه به اینکه تسهیلات و امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری فعلی در حوزه طراحی و استخراج معدن وجود نداشت، افرادی از جمله ایشان ناچار بودند به صورت دستی و به شکل بسیار طاقت‌فرسا تمام داده‌ها را جمع‌بندی و آنالیز کنند. این امر از یک سو نیاز به سختکوشی و کار مداوم داشت و از سوی دیگر همین امر موجب می‌شد نسل جدیدی در حوزه طراحی و استخراج معادن تربیت شوند.
بعد از افتتاح معدن گل‌گهر در دهه ۷۰ همراه با پیشرفت این پروژه، نسلی از مهندسین معدنی حرفه‌ای، با تخصص‌های روز و مورد نیاز کشور تربیت شدند که این نسل می‌توانستند توسعه در سایر مناطق معدنی کشور را نیز اجرایی کنند.
اما در اواسط دهه ۷۰ دیگر مجموعه‌هایی همچون گل‌گهر برای ارائه تجربه‌های مرحوم مهندس معین‌الدینی جوابگو نبود و لازم بود که تجربه و تخصص ایشان در سایر کانی‌ها و همچنین حوزه‌های معدنی کشورمان به کار گرفته شود. با این تفکر، در سال ۱۳۷۵ تعدادی از مهندسین معدن گل‌گهر با هدایت و سرپرستی مرحوم مهندس معین‌الدینی که حالا کوهی از تخصص و تجربه را همراه داشتند، شرکت مهندسین مشاور کوشا معدن را به منظور ارائه خدمات اکتشاف، طراحی و استخراج معادن تشکیل دادند.
با توجه به نیاز کشور به این خدمات، به سرعت آنها در این حوزه توانستند جایگاه خود را به دست بیاورند و فعالیت‌های مرحوم مهندس معین‌الدینی حالا دیگر علاوه بر حوزه معادن گل‌گهر به سایر معادن کشور نیز گسترش پیدا کرده بود و جای خود را باز کرد. در ادامه عموم استان‌های معدنی کشور و همچنین عمده کانی‌های مهم فلزی مانند سرب و روی، مس و طلا صحنه فعالیت این تیم شد و از طرف دیگر به موازات توسعه فعالیت‌ها در داخل کشور، مرحوم معین‌الدینی به عنوان اولین مجموعه صدور خدمات فنی و مهندسی معدنی به خارج از کشور دست به کار شد و به این منظور شعبه شرکت کوشا معدن در خارج از کشور را نیز تاسیس کرد. با این اقدام علاوه بر صدور خدمات فنی و مهندسی، یاد خوبی از مهندسین معدن ایرانی نیز به جای گذاشته شد.
از جمله ویژگی‌های مرحوم معین‌الدینی اهتمام به تربیت نیروهای نسل جدید بود. در طول دوره فعالیت ایشان، حدود ۴۰۰ نفر از مهندسین جوان معدن وارد مجموعه کوشا معدن شدند. در کنار ایشان کار یاد گرفتند، تجربه اندوختند و البته به تدریج جهت انتقال تجربیات به سایر مناطق معدنی کشور حرکت کردند و خود به عنوان مدیران و مهندسین معدن متخصص در نقاط مختلف کشور مشغول به کار شدند.
از دیگر ویژگی‌های بارز و ستودنی مرحوم معین‌الدینی، آزاد گذاشتن پرسنل برای رشد و در جهت انتقال تجربیات به سایر استان‌ها و معادن کشور بود. در کنار فعالیت‌های مختلف اجرایی، ایشان همچنین سالیان درازی به عنوان رییس گروه زمین‌شناسی، اکتشاف و ژئوفیزیک جامعه مهندسین مشاور ایران فعالیت کردند و در این سمت نقش برجسته‌ای در حفظ منافع مهندسین معدن ایفا کردند. حال اگرچه مرحوم مهندس معین‌الدینی در بین ما نیست اما صدها معدنی که توسط ایشان طراحی شده و صدها پرسنل و مهندسی که از سوی او تربیت شده‌اند، نشان‌های ماندگاری از ایشان در کشور ما هستند که تا دهه‌ها یاد مرحوم مهندس معین‌الدینی را زنده نگاه خواهند داشت. این مرحوم پس از تحمل یک دوره بیماری در روز ۲ مرداد ۱۴۰۱ دعوت حق را لبیک گفت و جان به جان آفرین تسلیم کرد. اگرچه امروز جسم ایشان در میان ما نیست اما یادگارهایی که در حوزه معدن و صنایع معدنی از ایشان به جای مانده است، از خاطر نخواهد رفت.
رییس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :