شلیک به مغز عملیات ۱۱ سپتامبر
به گزارش جهان صنعت نیوز: الظواهری که پس از سال‌ها به عنوان سازمان‌دهنده و استراتژیست اصلی القاعده، جانشین بن لادن شد، فاقد کاریزمای لازم برای جذب نیروهای بنیادگرا بود و همین مساله موجب شد تا بسیاری از اعضای این گروه جذب داعش شوند. در سال‌های اخیر بارها شایعاتی مبنی بر مرگ ظواهری شنیده می‌شد و گزارش‌هایی هم در خصوص وضعیت نامناسب او منتشر شده بود.
جو بایدن رییس‌جمهور آمریکا در آستانه سالگرد خروج فاجعه‌بار نیروهای آمریکایی از افغانستان در بیانیه‌ای ضمن تایید کشته شدن ایمن الظواهری اعلام کرد که افغانستان دیگر بهشت تروریست‌ها نخواهد بود. این حمله ساعت ۹:۴۸ شب به وقت محلی در تاریخ ۳۰ ژوئیه با یک پهپاد و موشک‌های هلفایر در منطقه شیرپور کابل انجام شده است. واشنگتن پست نوشته الظواهری در محله دیپلماتیک کابل هدف عملیات واقع شد. نیویورک‌تایمز نیز عنوان کرده که این خانه به سراج‌الدین حقانی وزیر کشور طالبان تعلق داشته است. این گزارش افزود که ایالات متحده چندین سرنخ اطلاعاتی دارد که تایید می‌کند الظواهری در این حمله کشته شده است. در گذشته، شایعه شده بود که الظواهری در پاکستان زندگی می‌کرده است. این گزارش به نقل از یکی از مقامات آمریکایی نوشت: «کشته شدن او در کابل نه تنها وجود مرزهای نفوذپذیر بین دو کشور را ثابت، بلکه به استفاده طولانی‌مدت القاعده از تجهیزات، خانه‌ها، ساختمان‌های هر دو کشور اشاره می‌کند.»
بایدن بامداد دیروز در یک کنفرانس خبری که از شبکه‌های تلویزیونی آمریکا پخش می‌شد، گفت: ارتش آمریکا در یک حمله هوایی موفق در افغانستان توانسته است ایمن الظواهری، رهبر گروه تروریستی القاعده را به قتل برساند. پیش از این شبکه خبری سی.ان.ان از حمله هوایی آمریکا به مَقر سرکرده گروه القاعده خبر داده بود.
ابومحمد، ابوفاطمه، محمد ابراهیم، ابوعبدالله، ابوالمعز، طبیب، معلم، نور، استاد، ابومحمد نورالدین و عبدالمعز، برخی از اسامی مستعار ایمن الظواهری، رهبر القاعده هستند که در حمله پهپادی آمریکا در کابل، کشته شد. قتل او پس از چهار ماه از حضورش در یک فایل تصویری در آوریل صورت می‌گیرد. الظواهری آن زمان شایعه قتلش را تکذیب کرده بود. الظواهری که سابق بر این چشم‌پزشک و از خانواده متوسطی از پزشکان و روحانیان دینی بود، رهبری القاعده را پس از کشته شدن اسامه بن لادن به دست نیروهای آمریکایی در مه ۲۰۱۱ برعهده گرفت. پیش از آن الظواهری دست راست بن لادن و صاحب نظر در القاعده بود.
پلیس فدرال آمریکا او را به قتل اتباع آمریکایی متهم کرده بود. برنامه «پاداش به خاطر عدالت» وابسته به وزارت خارجه آمریکا نیز پاداشی شامل ۲۵ میلیون دلار را در ازای دادن اطلاعاتی برای بازداشت الظواهری تعیین کرده بود. برخی کارشناسان او را مغز متفکر حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا می‌دانند.
رییس‌جمهور آمریکا صبح دیروز نیز در پیامی توئیتری پس از سخنرانی نیمه شب درباره تایید رسمی خبرکشته شدن رهبر القاعده در حمله هوایی این کشور تروریست‌های سراسر جهان را تهدید کرد. او خطاب به تروریست‌ها هشدار داد: سعی نکنید پنهان شوید، ما شما را هر کجا که باشید پیدا خواهیم کرد.
بایدن در ادامه این توئیت نوشت که ایالات متحده همچنان مصمم به نشان دادن قدرت خود در دفاع از مردم آمریکا در برابر کسانی است که به دنبال آسیب رساندن به ما هستند. بایدن افزود: «دیشب هم به صراحت گفتیم: مهم نیست چقدر طول بکشد. مهم نیست کجا سعی می‌کنید پنهان شوید. ما شما را پیدا خواهیم کرد.»
الظواهری چگونه شناسایی و کشته شد؟
پس از اینکه جو بایدن در یک کنفرانس خبری رسما اعلام کرد که نیروی هوایی ارتش آمریکا توانسته است ایمن الظواهری، سرکرده القاعده را به قتل برساند، یک مقام رسمی که نخواست نامش فاش شود، جزئیات این حمله و اینکه سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) چگونه او را شناسایی کرده و کشته است، منتشر کرد.
این مقام رسمی دولت آمریکا به خبرنگاران گفت: «الظواهری به مدت چند سال مخفی شده بود. عملیات یافتن و کشتن او نتیجه پشتکار و صبر جامعه اطلاعاتی و ضدتروریسم ایالات متحده است.» قبل از اطلاعیه آمریکا، شایعه شده بود که الظواهری در منطقه قبیله‌ای پاکستان و یا داخل افغانستان به سر می‌برد.
این مقام رسمی گفته است: به مدت چندین سال، دولت آمریکا از شبکه‌ای که الظواهری را حمایت می‌کرد، آگاه بود و طی سال گذشته، پس از خروج آمریکا از افغانستان، مقامات آمریکایی نشانه‌هایی از حضور القاعده در این کشور را رصد کرده بودند.
امسال مقامات آمریکایی خانواده الظواهری- همسرش، دخترش و فرزندان دخترش- را شناسایی کردند و پی بردند که آنها در خانه‌ای امن در کابل منزل گزیده بودند و به دنبال این ماجرا، خود الظواهری نیز در همان خانه با گذشت زمان شناسایی شد.
طی چند ماه اخیر، مقامات اطلاعاتی آمریکا بیشتر مطمئن شدند که آنها الظواهری را در این خانه امن به درستی شناسایی کرده‌اند و اوایل ماه آوریل، با مقامات ارشد دولت آمریکا در این خصوص گفت‌وگوهایی را انجام دادند. سپس، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی دولت آمریکا با جو بایدن رییس‌جمهوری آمریکا گفت‌وگوهایی در این زمینه انجام داد و او را از این قضیه مطلع کرد.
این مقام رسمی افزود: ما توانستیم الگوهایی را از طریق چندین منبع اطلاعاتی مستقل بسازیم تا این عملیات را اطلاع‌رسانی کنیم. وی ادامه داد: یک‌بار که الظواهری به این خانه امن در کابل وارد شد، مقامات او را در بالکن منزلش شناسایی کردند- جایی که او در نهایت مورد هدف قرار گرفت. مقامات، تحقیق و تفحصی را درخصوص این خانه امن انجام دادند و اطمینان حاصل کردند که می‌توانند عملیاتی برای کشتن الظواهری ترتیب دهند. همچنین تحقیقاتی را انجام دادند تا مطمئن شوند که خطری افراد غیرنظامی و خانواده الظواهری را تهدید نمی‌کند.
در هفته‌های اخیر، رییس‌جمهوری آمریکا جلساتی را با مشاوران اصلی و اعضای کابینه در راستای بررسی و ارزیابی دقیق اطلاعات برگزار کرد. در تاریخ اول جولای، اعضای کابینه از جمله ویلیام برنز، رییس سازمان سیا، با بایدن درخصوص این عملیات پیشنهادی گفت‌وگو کرد.
بایدن سوالات و جزئیاتی را پیرامون اینکه آنها چه می‌دانند و چگونه می‌دانند، پرسید و به دقت مدل و الگوی این خانه امن را که جامعه اطلاعاتی با خود به این جلسه آورده بود، بررسی کرد. رییس‌جمهوری آمریکا سوالاتی درباره روشنایی، آب‌وهوا، مصالح و مواد ساختمانی و سایر عواملی که می‌تواند موفقیت این عملیات را تحت تاثیر قرار دهد، پرسید. رییس‌جمهوری آمریکا همچنین بررسی پیامدهای احتمالی حمله در کابل را جویا شد.
وکلای سازمان سیا گزارش‌های مقامات اطلاعاتی را بررسی و تایید کردند که الظواهری به دلیل رهبری گروه تروریستی القاعده، هدفی قانونی است. در تاریخ ۲۵ ژوئیه، رییس‌جمهوری آمریکا جلسه‌ای را برای اعضای کلیدی کابینه و مشاورانش جهت جمع‌بندی نهایی برگزار کرد و آنها همچنین درخصوص اینکه قتل الظواهری چگونه روابط آمریکا با طالبان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، گفت‌وگو کردند. سرانجام، پس از اظهارنظر همه اعضا، بایدن درخواست این حمله را به شرط اینکه خطر علیه غیرنظامیان را کاهش دهند، صادر کرد.
از پزشکی تا رهبری القاعده
برای مردم جهان ممکن است نام الظواهری آشنا نباشد، با این حال از زمان حملات ۱۱ سپتامبر به این سو بسیاری چهره او را می‌شناسند. الظواهری معمولا با عینکی بر چشم و لبخندی محو، در تصاویر در کنار اسامه بن لادن دیده می‌شود.
ایمن محمد ربیع‌الظواهری ۱۹ ژوئن ۱۹۵۱ در قاهره، پایتخت مصر به دنیا آمد و اهل خانواده‌ای متوسط و شامل بسیاری از پزشکان و دانشمندان بود. جد وی ربیع الظواهری، امام جمعه ارشد الازهر بود. عبدالرحمن عزام یکی از دایی‌های وی نیز اولین دبیرکل اتحادیه عرب بود.
منتصر الزیات نماینده گروه‌های اسلامگرا در کتابش آورده است که جد مادری وی عبدالوهاب عزام، استاد ادبیات شرق و رییس دانشگاه قاهره است اما پدرش پزشک مشهور و استاد طب دانشگاه عین شمس بود. دایی‌اش محفوظ عزام معاون رییس حزب کارگر بود. وی در سن کم به اخوان المسلمین پیوست و در ۱۵ سالگی به دلیل عضویت در این گروه بازداشت شد.
او در ۱۶ سالگی نیز به اولین گروه محرمانه اسلامگرا پیوست و مثل بیشتر نسل دهه‌های هفتاد قرن گذشته از نوشته‌های سید قطب تاثیر پذیرفت. الظواهری سال ۱۹۷۴ از دانشکده پزشکی فارغ‌التحصیل شد. وی مدرک ارشد جراحی را از دانشگاه قاهره در سال ۱۹۷۸ گرفت. افرادی که با الظواهری در دانشکده پزشکی دانشگاه قاهره درس می‌خواندند می‌گفتند او جوانی سرزنده بود که به سینما می‌رفت و موسیقی گوش می‌داد و با دوستانش شوخی می‌کرد.
وی پس از فارغ‌التحصیلی از دانشکده پزشکی در دانشگاه «عین شمس» به عنوان جراح (متخصص جراحی عمومی) مشغول به کار شد. الظواهری جزو صدها فردی است که به دلیل ارتباط با ترور انور سادات، رییس فقید مصر در سال ۱۹۸۱ پرونده آنها برای محاکمه ارجاع داده شد. وی به دلیل در اختیار داشتن سلاح غیرقانونی سه سال را در زندان گذراند.
الظواهری همچنین موسس جنبش جهاد جماعت اسلامی مصر (در سن ۱۵ سالگی) است. این جنبش مخالف دولت مصر بود و برای سرنگونی آن با ابزارهای خشونت‌آمیز تلاش کرد. در سال ۱۹۹۸ این گروه با رهبری الظواهری در گروه القاعده ادغام شد.
الظواهری در سال ۱۹۸۵ میلادی به عربستان و افغانستان سفر کرد و به عنوان پزشک در بیمارستان هلال‌احمر کویت در پیشاور مشغول به کار شد. وی بعدا با اسامه بن لادن آشنا شد و با او به سودان و سپس به افغانستان رفت و بعد از انفجار ناو یو اس اس کول آمریکا و تجاوزات ۱۱ سپتامبر به یکی از مهم‌ترین افراد تحت تعقیب آمریکا تبدیل شد.
در ۱۰ اکتبر ۲۰۰۱، الظواهری در فهرست اولیه ۲۲ تروریست تحت تعقیب توسط دفتر تحقیقات فدرال ایالات متحده ظاهر شد که توسط رییس‌جمهور ایالات متحده جورج دبلیو بوش برای عموم منتشر شد. وی به نقش داشتن در انفجارهای هفت آگوست ۱۹۹۸ در سفارت‌های آمریکا در تانزانیا و کنیا متهم است.
دوستش منتصر الزیات می‌گوید که الظواهری زیر شکنجه مجبور شد مکان دوستش «عصام القمری» را لو بدهد که بعدا پلیس او را در درگیری‌ها به قتل رساند. این حادثه و قتل زن و پسرش در حمله آمریکا در افغانستان تاثیر بسیار بدی روی او گذاشت و باعث شد از پلیس و دستگاه‌های امنیتی در تمام کشورهای عربی نفرت پیدا کند و آنها را کافر بخواند. همچنین باعث نفرت او از غرب و آمریکا شد. این حوادث باعث شد او تمام اتفاقات را نتیجه توطئه‌های غرب بداند. الظواهری آخرین بار در شهرک خوست شرق افغانستان در اکتبر ۲۰۰۱ دیده و بعد از آن مخفی شد.
شمشیر عدالت؛ مهم‌ترین گزینه جانشینی الظواهری
سرنوشت القاعده به این بستگی خواهد داشت که چه کسی جایگزین الظواهری شود. پس از چندین دهه حملات مستمر ایالات متحده و کشورهای غربی، افراد بسیاری باقی نمانده‌اند که واجد شرایط رهبری این سازمان باشند. این در حالی است که در میان این افراد سیف العدل مصری از نامزدهای مهم به شمار می‌رود. مقامات غربی می‌گویند با توجه به تجربه و جایگاه قابل احترام العدل درون سازمان القاعده، او پتانسیل بالایی برای جانشینی الظواهری دارد. وارث احتمالی بعدی رهبری القاعده یک نیروی زیرک، آموزش‌دیده و باتجربه در کشتن سربازان آمریکایی و انگلیسی است که خود را «شمشیر عدالت» نامیده است.
با این حال القاعده به طور کلی با یک بحران جانشینی و آینده‌ای متزلزل روبه‌رو است چراکه در فضای پس از ۱۱ سپتامبر گروه‌های رقیب افراطی دیگری به وجود آمدند و در افغانستان حضوری فعال دارند.
سلطان یوسف حسن العارف معروف به سیف العدل نیز همانند الظواهری تباری مصری دارد و هر بار که شایعه مرگ الظواهری منتشر می‌شد همزمان نام او هم به عنوان جانشین الظواهری مطرح می‌شد که هر بار هم او با رد مرگ رهبرش، آن را تکذیب می‌کرد، اما این بار با تایید خبر قتل الظواهری، او به رهبر احتمالی و شاید بالفعل گروه تروریستی القاعده تبدیل شده است تا به گفته دیلی‌میل، وعده‌ای که سال‌ها پیش به اعضای این گروه- مبنی بر بازگرداندن القاعده به قدرت و جایگاه دوره اسامه بن لادن- داده بود فرصت اجرا پیدا کند.
سیف العدل یا به تعبیر برخی از دوستانش «سیف الانتقام» تحت تعقیب بسیاری از سرویس‌های اطلاعاتی از جمله ایالات متحده و بریتانیا بوده و دولت آمریکا برای سر او یا اطلاعات منجر به دستگیر‌ی‌اش ۱۰ میلیون دلار جایزه تعیین کرده است.
یکی از کارشناسان بریتانیایی معتقد است سیف العدل در مقایسه با الظواهری چالاکی بیشتری دارد و احتمالا فعالیت‌های تروریستی القاعده تحت رهبری او بیشتر از دوره الظواهری شود. دولت بریتانیا هم به دلیل نقشی که او در انفجارهای سفارت آمریکا در نایروبی و دارالسلام در سال ۱۹۹۸ داشت و ۲۲۴ کشته بر جای گذاشت، ۵/۷ میلیون پوند برای سر او جایزه گذاشته است.
او در زمانی که یکی از فرماندهان واحد حفاظت بن لادن در افغانستان بود لقب نگهبان سیاه را از اطرافیان گرفته بود. به گفته یک کارشناس، برای رهبر جدید القاعده مرگ غیرنظامیان هیچ عذاب وجدانی به همراه ندارد و در عین حال روابط خوبی با گروه داعش و طالبان در افغانستان ایجاد کرده است.
سرهنگ ریچارد کمپ، که بیش از ۲۰ سال برای دولت بریتانیا سیف العدل را تعقیب می‌کرد، در این باره می‌گوید: همکاری بین گروه القاعده و گروه‌های مذکور به طور بالفعل وجود دارد اما سیف العدل به شدت مورد احترام این گروه‌ها بوده و به همین خاطر می‌تواند ظرفیت همکاری‌های بیشتر و حتی هم‌افزایی را با آنها فراهم کند. کمپ نیز قبلا گفته بود فرمانده جدید (احتمالی) گروه القاعده می‌تواند این گروه تروریستی را نسبت به عملکرد چند سال اخیرش فعال‌تر کند.
حضور سیف العدل وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم از زمان قتل اسامه بن لادن در سال ۲۰۱۱ در پاکستان، الظواهری به دلیل فقدان محبوبیت و کاریزمای بن لادن نتوانست تندروهای جهان را برای تقویت این گروه به سوی خود جذب کند. حال با توجه به مرگ حمزه بن لادن، همه نگاه‌ها به سمت سیف العدل به عنوان وارث احتمالی رهبری القاعده جلب شده است، گرچه نام‌های دیگری هم در این بین مطرح است.
اخبار برگزیدهسیاسیلینک کوتاه :