ویژگی استراتژیک بندر چابهار از دید تجار هندی

جهان صنعت نیوز| پریسا یعقوبی– در حقیقت این کریدور جدید اقتصادی به عنوان یک شاهراه مهم منطقه‌ای برای ارتباط دیگر کشورها با افغانستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی و حتی اروپا محسوب می‌شود.

در حال حاضر هند برای تجارت با کشورهای مذکور ناگزیر به استفاده از مسیرهای طولانی است در حالی که با جایگزینی مسیر ایران و بندر چابهار، به دلیل صرفه‌جویی در زمان و هزینه قادر به توسعه تجارت و افزایش قدرت نفوذ خود در بازارهای مذکور خواهد بود؛

نظر به اهمیت منطقه چابهار، گسترش روابط و توسعه همکاری‌ها با ایران از برنامه‌های مهم مقامات هندی بوده و درحقیقت سرمایه‌گذاری‌های هند در بندر چابهار به این کشور کمک خواهد کرد تا از حداکثر پتانسیل تجاری خود با کشورهای آسیای مرکزی با بهره‌گیری از مزیت‌های کاهش زمان و هزینه تجارت استفاده کند. این مسیر، بهترین، آسان‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر برای دسترسی هند به کل آسیای مرکزی است.

عقب ماندگی هند از چین

در حال حاضر هند از لحاظ توسعه تجارت با آسیای مرکزی در مقایسه با دیگر قدرت‌های اقتصادی منطقه مانند چین، روسیه و ترکیه، به دلیل محدودیت‌های ناشی از دسترسی به آن مناطق، از رقابت عقب مانده است. بر اساس گزارشات آماری مرکز تجارت بین‌الملل در سال ۲۰۱۸، ارزش صادرات هند به کشورهای آسیای مرکزی ۴۲۲ میلیون دلار بوده است، در حالی ‌که ارزش صادرات چین به کشورهای آسیای مرکزی به ۲۳ میلیارد دلار بالغ شده است.

سهم پایین و در حدود یک درصدی تجارت هند در بازار کشورهای آسیای مرکزی، مقامات این کشور را به سمت گسترش ارتباطات تجاری با آن منطقه متمایل ساخته است. راه‌اندازی بندر چابهار و مسیر ترانزیتی مربوطه به دلیل مهیا شدن مسیر زمینی کوتاه‌تر، امکان افزایش تجارت هند با کشورهای آسیای مرکزی و اروپا را فراهم خواهد ساخت.
طبق گزارش مرکز تجارت بین‌الملل، ارزش پتانسیل صادراتی هند به کشورهای اروپا و آسیای مرکزی ۸ میلیارد دلار است که تنها ۶/۳ میلیارد دلار آن محقق شده است؛ به عبارت دیگر ۳/۵ میلیارد دلار پتانسیل بالقوه صادراتی تحقق نیافته وجود دارد که توسعه بندر چابهار می‌تواند به تحقق آن کمک کند.

همچنین براساس این برآوردها، پتانسیل صادرات کالایی هند به افغانستان ۳/۱ میلیارد دلار است که تنها ۷۲۸ میلیون دلار (۵۶ درصد) آن محقق شده است، لذا توسعه بندر چابهار فرصت مناسبی برای هند به عنوان مهم‌ترین شریک صادراتی افغانستان جهت توسعه تجارت با کشور مذکور فراهم خواهد آورد.

بنابراین پیگیری سرمایه‌گذاری در بندر چابهار از سوی هند و توسعه زیرساخت‌ها در راستای افزایش مبادلات تجاری، قابلیت رشد صادرات هند به بیش از دو برابر و تحقق پتانسیل‌های صادراتی تا سطح حدود ۳/۹ میلیارد دلار را فراهم می‌سازد.

تامین مواد اولیه

علاوه بر این، از بعد واردات نیز فرصت‌های مناسبی برای هند جهت تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع فراهم خواهد شد چرا که کشورهای آسیای مرکزی دارای منابع معدنی و غنی نفت خام، گاز طبیعی، پنبه، طلا، مس، آلومینیوم و آهن هستند. در سند چشم‌انداز هیدروکربنی ۲۰۲۵ هند تنوع‌بخشی به منابع واردات انرژی از طریق مشارکت فعال در طرح‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های نفت و گاز سراسر جهان مورد تاکید قرار گرفته است.

 لذا منابع انرژی آسیای مرکزی برای هند اهمیت زیادی دارد و در تلاش است تا با متنوع‌سازی گزینه‌های تامین انرژی، ضریب امنیتی خود را افزایش داده تا ضمن کاهش وابستگی بیش‌ از حد به یک گزینه، در رقابت با دیگر قدرت‌های اقتصادی مانند چین از دستیابی به منابع انرژی عقب نماند.

 این موضوع انگیزه هند برای سرمایه‌گذاری در بندر چابهار را به دلیل فراهم کردن امکان ایجاد شرایط تنوع‌بخشی به منابع انرژی، تضمین واردات انرژی و امنیت انرژی دوچندان می‌کند. بنابراین سرمایه‌گذاری در بندر چابهار هم از نظر تجاری و دسترسی به کشورهای اروپا و آسیای مرکزی با هزینه‌های کمتر و در فاصله‌زمانی کوتاه‌تر و هم از نظر دسترسی راحت‌تر به منابع انرژی برای هند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

استقبال کشورمان از سرمایه‌گذاری هند در توسعه بندر چابهار منافع متعددی را به دنبال داشته و علاوه بر ایجاد زمینه افزایش همگرایی اقتصادی و تجاری منطقه‌ای (عمدتا بین ایران، هند، افغانستان، آسیای جنوب شرقی و آسیای مرکزی) در جهت ایجاد انگیزه برای رفع برخی از چالش‌های تجاری این بندر مانند نبود زیرساخت ریلی، حمل‌ونقل هوایی (فرودگاه)، بالا بودن هزینه‌های حمل دریایی کانتینری به بندر چابهار، سهم ناچیز بندر چابهار در واردات کالاهای اساسی (۱/۰ درصد در میان کل بنادر)، سهم ناچیز بندر چابهار در صادرات کالای فله معدنی (۰۰۳/۰ درصد) و همچنین افزایش بارگیری و جذب کالاهای ترانزیتی که هم‌اکنون نزدیک به صفر است نیز موثر خواهد بود.

مسیر مهم ترانزیتی کالا

در این صورت با توسعه و تامین زیرساخت‌های بندری، بندر چابهار به عنوان یک بندر مهم استراتژیک به یک مسیر مهم ترانزیتی کالا در منطقه تبدیل خواهد شد. تبعات مثبت توسعه این منطقه، متوجه رفع برخی از معضلات مانند پدیده قاچاق نیز خواهد شد. بررسی روند تجارت بین ایران و پاکستان طی سال‌های ۲۰۱۷-۲۰۱۴ و اختلاف گزارشات اظهار شده توسط دو کشور بیانگر روند افزایشی قاچاق ورودی به ایران از ۲۲۴ میلیون به ۳۶۶ میلیون دلار است.

در راستای توسعه بندر چابهار و سرمایه‌گذاری هند در این بندر و با عنایت به اینکه چین و پاکستان نیز طرح‌های توسعه کریدور اقتصادی چابهار را مرتبط با جاده ابریشم می‌دانند لازم است مسوولان کشور اقداماتی را جهت تامین امنیت همه‌جانبه سرمایه‌گذاران منطقه فراهم کنند و ضمن تشویق بیشتر جذب سرمایه‌های خارجی به منظور توسعه و تجهیز مواصلات جاده‌ای، بندری و ذخیره‌سازی، توجه سرمایه‌گذاران بومی را نیز به اهمیت سرمایه‌گذاری و سودآوری آن در بندر چابهار جلب کرده و تسهیلات و زمینه‌های جدیدی را جهت جذب سرمایه‌گذاری‌ و توسعه مراودات تجاری با کشورهای یاد شده فراهم کند.

بدیهی است توسعه و تکمیل پروژه‌های در دست احداث منطقه چابهار از یک سو موجب خروج از تنگناهای تحریم و تحقق ایده نگاه به کشورهای شرق منطقه و از سوی دیگر در چارچوب توسعه محور شرق کشور اقدامی ملی در راستای محرومیت‌زدایی و ایجاد اشتغال در آن منطقه بوده و نهایتا در جهت تحقق شعار «رونق تولید» خواهد بود.

 عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانصنعت و معدن