نگرانی‌ها از تعمیق روابط ایران و روسیه/حساسیت‌زایی یا تامین منافع
به گزارش جهان صنعت نیوز: این اما تنها موضوعی نیست که غربی‌ها و مشخصا آمریکایی‌ها را نگران همکاری‌های بین ایران و روسیه می‌کند. یکی دیگر از موارد مورد توجه آنها بحث استفاده از پهپادهای ایرانی است. همین چندی قبل بود که مدعی شدند ایران به روسیه پهپاد فروخته تا در جنگ اوکراین استفاده کند. حالا هم سی‌ان‌ان در گزارشی ادعا کرده که مقامات روسی در هفته‌های اخیر در ایران برای استفاده از این پهپادها آموزش دیده‌اند.
اینکه فروش پهپاد صورت گرفته یا خیر؟ چه قدر بوده و چه بخشی از ادعاهای آمریکایی‌ها می‌تواند قابل تامل باشد یا نباشد، بحث دیگری است اما باید دید آیا واقعا نگرانی آنها از همکاری ایران و روسیه بجا است؟ اساسا این نگرانی به خاطر همکاری نظامی و یا مبادله تکنولوژی‌های نظامی بین ایران و روسیه است یا همکاری در سایر بخش‌ها؟ مهم‌تر اینکه در شرایط موجود که ما درگیر مذاکره با غرب هستیم و اتفاقا کلاف مذاکره هم حسابی در هم پیچیده است، افزودن بر نگرانی‌های طرف غربی اقدام صحیحی است یا خیر؟
کارشناسان و تحلیلگران داخلی ابراز نگرانی‌های طرف غربی را خیلی جدی نگرفته و قابل اعتنا نمی‌دانند. در عین حال به همکاری‌های در حال افزایش با روسیه نیز از جهانی نقد دارند.
نگرانی غربی‌ها و نگرانی ما
سیدجلال ساداتیان، تحلیلگر مسائل بین‌المللی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با اشاره به اینکه «خود آمریکایی‌ها نیز در حوزه هوا‌و‌فضا با روس‌ها همکاری داشته‌اند» گفت: «آنها هم در مقطعی فضانوردان را با هم فرستاده‌اند و هم آمریکایی‌ها از لانچرهای روسی استفاده کرده‌اند. حالا اینکه چرا باید همکاری ایران با روسیه در این زمینه باعث تعجب آنها شده باشد، خود مورد سوال است.»
وی افزود: «البته اگر پیامدهای این همکاری‌ها را بررسی کنیم، در زمینه‌های مختلفی با انتقاداتی مواجه هستیم و این سوال مطرح است که چرا این اندازه به روسیه نزدیک شده‌ایم و روسیه منافع ما را در مواردی لحاظ نمی‌کند.»
ساداتیان توضیح داد: «این بخش کار که بیشتر داخلی و مورد انتقاد برخی تحلیلگران داخلی است، قابل بررسی است و باید توجه کرد که ما در عرصه‌های مختلف بیش از آنکه از نتایج همکاری بهره ببریم، به روسیه امتیاز می‌دهیم. مهم‌ترین مثالی که زده می‌شود هم حوزه همکاری در سوریه است که روس‌ها آمدند و از پایگاه‌های ایران استفاده کردند و مشترکا داعش را دفع کردند اما بعد آن سر اینکه تتمه داعش در ادلب پاکسازی شود به اختلاف خوردیم و آن باقی مانده داعش در ادلب بمانند و ایران راضی نبود. بعدا هم مشخص شد که ایران در ماجرای ارمنستان و آذربایجان ذی‌حق است و آنهایی در آنجا ذخیره شده بودند، آمدند و به نفع آذربایجان و علیه ارمنستان وارد درگیری شدند. بعد از آن نیز دیدیم که روس‌ها به نوعی مطرح کردند که ما باید خاک سوریه را ترک کنیم اما این سوریه بود که از ایران خواسته بود در آنجا حضور داشته باشد.»
این دیپلمات پیشین گفت: «در واقع ما در خیلی از موارد از جمله رژیم حقوقی دریای خزر یا موضوع هسته‌ای که در گذشته هم روس‌ها به قطعنامه‌ها علیه ایران رای دادند یا در همکاری‌های طولانی و پرهزینه‌شان با ما در نیروگاه بوشهر این سوال را پررنگ کرد که وقتی ما با آنها همکاری داریم چه نفعی می‌بریم و مثلا در حوزه تجارت چه سهمی در روسیه داریم و مثلا امروز که آنها درگیر جنگ هستند ما چه موضعی داریم و آیا آنها هستند که ما را درگیر جنگ خود کرده‌اند؟ این سوالات مطرح است و باید دید که آیا واقعا روس‌ها هم همان طور که ما صادقانه با آنها همکاری می‌کنیم، با ما همکاری می‌کنند؟ یا اینکه ما صرفا به خاطر تقابل با غرب و به خصوص آمریکا فکر می‌کنیم باید به روسیه نزدیک باشیم و با بلوک شرق- نه به مفهوم بلوک‌بندی زمان جنگ سرد- همکاری داشته باشیم؟ سوال جدی این است که همکاری ما با روسیه با پاسخ مثبت و صادقانه روس‌ها مواجه است یا باید مراقبت بیشتری در بحث تامین منافع ملی داشته باشیم؟ اما اینکه از امکانات آنها استفاده کرده و ماهواره به فضا بفرستیم، بلامانع است.»
وی تاکید کرد: «مساله مهم این است که منافع خود را در نظر داشته باشیم. ما باید کاملا توازن را با شرق و غرب در راستای تامین منافع ملی خود برقرار کنیم. نه تابع جوسازی و فضاسازی غربی‌ها یا شرقی‌ها باشیم و نه اینکه خیلی شیفته اقبال آنها بشویم. شرقی و غربی ندارد. لازم است که ما توازن را برقرار کنیم. ما باید به صورت عقلایی این تعادل را در روابط خود با دنیا برقرار کنیم و در این صورت نباید نگران فضاسازی آنها باشیم. مثلا اگر آنها ابراز نگرانی می‌کنند، باید از آنها پرسید که چطور همکاری شما با روسیه جای سوال ندارد اما همکاری ما باعث نگرانی است؟! این اما دلیل نمی‌شود که ما در حوزه‌های مختلف قافیه را ببازیم و مشتاقانه به سوی سوریه برویم.»
ماهواره پرحاشیه
افشار سلیمانی تحلیلگر مسائل بین‌المللی نیز نگاه و رویکرد مشابهی دارد. او در گفت‌وگو با «جهان صنعت» گفت: «در یک نگاه واقع‌بینانه، این سکه دو رو دارد. یک روی سکه آن است که غرب نمی‌خواهد با ایران سر سازگاری داشته باشد و یک مصداق آن همین قضیه مذاکرات هسته‌ای است که شاهدیم به رغم آنکه خودشان از برجام خارج شدند، حاضر به توافق نمی‌شوند و با طمانینه یا غیرسلطه‌گرانه برخورد کنند. در نتیجه ایران مجبور شده با روسیه بیشتر همکاری کند.»
وی افزود: «روی دیگر سکه آن است که همکاری با روسیه هم سابقه خوبی ندارد و روس‌ها نیز تا کنون اقدام خاصی برای ما انجام نداده‌اند. در موارد متعددی نیز از ایران به عنوان کارت بازی استفاده کرده‌اند. اکنون اما مقطع جدیدی است که روسیه در باتلاق اوکراین گیر کرده و با مشکلات بسیاری مواجه شده است لذا می‌خواهد با ایران همکاری‌هایی داشته باشد. باید وضعیت را از این دریچه دید که روسیه دیگر نمی‌تواند ایران را مثل قبل بازی دهد.»
این دیپلمات پیشین ادامه داد: «البته در قضیه پرتاب ماهواره حواشی بسیاری وجود دارد و مثلا روس‌ها می‌گویند ما آن را ساخته‌ایم، ایران می‌گوید ما ساخته‌ایم و معلوم نیست که چه خبر است. به هرحال از ایران پرتاب شده و درباره اهداف آن و استفاده‌ای که خواهد داشت نیز اما و اگرهایی وجود دارد.»
وی همچنین گفت: «به هرحال ایران در شرایطی که تحت فشار آمریکا است می‌خواهد از زاویه اقتصادی و نظامی خود را تقویت کند منتها مشکل ما این است که در حل و فصل مسائل اقتصادی موفق نبوده‌ایم. یعنی اگر روسیه و چین می‌توانستند در این سال‌ها که ما تحریم بودیم و اتفاقا خودشان هم علیه ما رای داده بودند، کاری می‌کردند اما نکردند. به نظر من آنها اگر می‌توانستند کمک کنند که ایران در این دوره تحریمی ارزش پول خود را حفظ کند، تورم نداشته باشد، صنعت را درست مدیریت کند و… منافع ما تامین می‌شد و اصل این است که با آنها همکاری می‌کردیم. در شرایطی که همکاری با آنها چنین نتیجه‌ای نداشته است اما شاهد تاکید بر همکاری‌های نظامی هستیم! تقویت توان نظامی و دفاعی برای هر کشوری لازم و یکی از مولفه‌های قدرت است اما قطعا همه آن نیست. آنچه که روشن است روسیه نتوانسته در این زمینه‌ها نیز به ما کمک کند. حتی شاید بتوان گفت که ارسال این ماهواره اولین کار شسته و رفته‌ای است که روسیه برای ایران انجام داده است. به هرحال در مواردی مثل نیروگاه بوشهر، تحول اس ۳۰۰ و… مشکلات بسیاری بوده است. اما اینکه روسیه در این کار چه اهدافی دارد بحث دیگری است که بعدا مشخص خواهد شد.»
سلیمانی تاکید کرد: «اگر کنترل این ماهواره آنطور که می‌گویند، دست ایران باشد اقدام خوبی است. البته فکر می‌کنم که این کار نیز برای جلب اعتماد ایران و با توجه به نیازهای فعلی روسیه صورت گرفته است.»
وی همچنین گفت: «درباره فروش پهپاد به روسیه هم با عنوان یک ایرانی امیدواریم که ایران در همه حوزه‌ها موفق باشد و صادرکننده و ارزآوری داشته باشد. اما از جنبه دیگری که همان موضع ایران نسبت به اوکراین است، نپسندیدم.»
دغدغه اصلی
در مجموع می‌توان گفت که نگرانی‌هایی از باب همکاری‌های رو به افزایش ایران و روسیه وجود دارد منتها این نگرانی از جنس نگرانی‌های مقامات آمریکایی که برخی آن را جوسازی علیه ایران تلقی می‌کنند، نیست. نگرانی اصلی این است که ایران در پی این همه همکاری‌های متنوع از نظامی گرفته تا شبه‌نظامی و اقتصادی و… امتیازات بسیاری به طرف روسی داده و منافع خود را به قدر کفایت تامین نکند. در واقع نگرانی اصلی آن است که حاصل این همه در بوق و کرنا کردن همکاری با شرق صرفا افزایش حساسیت و نگرانی‌های غرب باشد و بس.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :