بورس قربانی تامین مالی دولت

به گزارش جهان صنعت نیوز:  دولت همچنین بر اساس قانون بودجه مجاز است طی سال جاری دست‌کم ۹۰ هزار میلیارد تومان اوراق منتشر و از طریق بازار سرمایه عرضه کند؛ روندی که نتیجه آن تداوم فشار بازار بدهی بر بازار سرمایه خواهد بود. طی روزهای اخیر هم که بازار سرمایه اندکی مثبت شده و ارزش معاملات خرد رشد نسبی را تجربه می‌کند، دولت مجددا فروش اوراق را افزایش داده و جالب آنکه خریداران این اوراق عموما از بازار سرمایه بوده و مشارکت بانک‌ها در این داد و ستد به حداقل رسیده است.

دولت سیزدهم مدعی آن است که بدون استقراض از بانک مرکزی توانسته است امور اقتصادی کشور را مدیریت و بدهی‌های پیشین را پرداخت و تسویه کند. با این حال آمارها نشان می‌دهد در صورتی که این امر در واقعیت محقق شده باشد، تنها با افزایش فشار بر بازار سرمایه از طریق تقویت بازار بدهی ممکن بوده است. دولت سیزدهم از ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ تا ۱۹ مرداد ۱۴۰۱ از محل فروش اوراق در بازار سرمایه بیش از ۵/۹۹ هزار میلیارد تومان تامین مالی کرده است. بر همین اساس دولت در مرداد ماه ۱۴۰۰ معادل ۵/۹ هزار میلیارد تومان و در شهریورماه ۱/۱۶ هزار میلیارد تومان اوراق فروخته است. همچنین طی سال گذشته ۵/۷ هزار میلیارد تومان در آبان، ۲/۹ هزار میلیارد تومان در آذر، ۲/۶ هزار میلیارد تومان در دی، ۵/۹ هزار میلیارد تومان در بهمن و ۱۵ هزار میلیارد تومان نیز در اسفند اوراق فروخته است. دولت همچنین ۱/۱۳ هزار میلیارد تومان در خرداد ماه، ۶/۹ هزار میلیارد تومان در تیر و ۸/۳ هزار میلیارد تومان تا نیمه مردادماه از محل فروش اوراق تامین مالی کرده است. دولت تا پایان امسال نیز با ۸ مرتبه دیگر تسویه اوراق شرکتی و اخزا روبه‌رو است که فشار آن نیز روی بازار سرمایه خواهد بود. این جدا از اوراق قبلی است که در بازار مجددا خرید و فروش می‌شوند.

نقش‌آفرینی سرمایه‌گذاران بورسی در خرید اوراق

اگرچه به ویژه در سال جاری بخش زیادی از اوراق عرضه شده توسط دولت طی عملیات بازار باز مورد داد و ستد قرار گرفته است اما نوسان نرخ بازده در این بازار بر بازار سرمایه نیز موثر بوده است. به گفته کارشناسان نرخ بازده اوراق رابطه معکوسی با روند سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه دارد؛ به نحوی که هر چه نرخ بازده اوراق افزایش یابد نرخ سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه کاهش می‌یابد. بررسی نرخ بازده اوراق نشان می‌دهد از میانه‌های سال ۱۴۰۰ نرخ بازده اوراق روندی افزایش داشته و به ۲۵ درصد هم رسیده است؛ این روند در سال ۱۴۰۱ با اندکی افت مواجه بوده و طی چندماه کاهش به محدوده ۲۲ درصد رسیده است. حال آنکه اگر شاخص کل را به عنوان معیار تلقی کنیم، بازدهی آن از ابتدای سال جاری تا روز گذشته تنها ۷/۶ درصد بوده است. در همین حال بسیاری از نمادهای بازار سرمایه به دلیل نبود نقدینگی و تحرک در بازار نتوانسته‌اند زیان دو سال گذشته را جبران کنند. بر همین اساس طبیعی خواهد بود که سرمایه‌گذاران این بازار، به دنبال بازاری بدون ریسک با سود تضمینی باشند. به ویژه مادامی که اقتصاد ایران در ابهامات اقتصادی فراوان به سر می‌برد و غیرقابل پیش‌بینی است، ریسک‌گریزی، برترین استراتژی برای سرمایه‌گذاران خواهد بود. بررسی داد و ستدهای اوراق نشان می‌دهد در حالی که پیشتر، بانک‌ها به عنوان مشتریان اصلی اوراق تلقی می‌شدند اما طی ماه‌های اخیر، اهالی بازار سرمایه نقش پررنگی در خرید اوراق ایفا می‌کنند.

مسیر معکوس ارزش بازارهای بدهی و سرمایه

انتشار اوراق از سوی دولت همچنان با فروش اجباری آن به حقوقی‌ها از جمله بانک‌ها و موسسات وابسته به دولت همراه است. بر همین اساس طی ماه‌های اخیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری که بخشی از پرتفوی خود را به اوراق اختصاص می‌دهند، ‌مقصد سرمایه‌گذاران خرد بوده‌اند. بر همین اساس طی بازه زمانی یک سال گذشته و با تقویت بازار بدهی در برابر تضعیف بازار سرمایه از سوی دولت، صندوق‌های با درآمد ثابت به شدت مورد توجه حقیقی‌ها قرار گرفته‌اند که نتیجه آن کوچ نقدینگی از بازار سرمایه به سوی بازار بدهی بوده است. بررسی روند معاملات صندوق‌های با درآمد ثابت در بازار سرمایه ایران نیز نشان می‌دهد روند معاملات اگر چه نوسانی بوده اما در نمای کلی طی یک‌سال اخیر رشد داشته است. بر همین اساس در حالی که طی یک سال گذشته هر روز از ارزش بازار سرمایه کاسته شده اما در مقابل، ارزش بازار بدهی با رشد روبه‌رو بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد ارزش بورس ایران از شهریورماه سال گذشته تاکنون روند نزولی را طی کرده و اکنون به شش هزار و ۲۵۹ هزار میلیارد تومان رسیده است. طی همین بازه زمانی همچنین ارزش دلاری بازار نیز با وجود افزایش نرخ ارز روند نزولی داشته است. این در حالی است که ارزش بازار بدهی بورس و فرابورس در روندی صعودی حرکت کرده است.

بازار سهام؛ مهیای رشد

در حالی هر روز با حمایت دولت و بانک مرکزی بازار بدهی در حال تقویت برای تسویه بدهی‌های دولت است که ارزش معاملات بورس ایران طی یک سال اخیر به شدت کاهش یافته است. به نحوی که به سختی می‌تواند در سطح سه هزار میلیارد تومان پایدار بماند. این در حالی است که همان گونه که در ابتدای گزارش اشاره شد،‌ دولت به صورت هفتگی هزاران میلیارد تومان از مسیر فروش اوراق در بستر بازار سرمایه تامین مالی می‌کند. ناظران بازار سرمایه بر این باورند که در حال حاضر بازار سرمایه ایران آماده ورود نقدینگی تازه است که تنها در صورت کاهش سرکوبگری دولت و ایجاد یک محرک قوی میسر خواهد شد. بررسی روند بازار نیز حاکی از آن است که نسبت P/E بورس ایران طی ماه‌های اخیر بهبود یافته و در نقطه بهینه قرار گرفته است. بر همین اساس گفته می‌شود در صورتی که دولت موفق شود میان استفاده حداکثری از بازار اوراق بدهی و حمایت از بازار سرمایه تعادل ایجاد کند و ریسک نرخ‌های بازده دستوری را از سر بازار سرمایه کم کند، می‌توان به رشد معاملات سهام و رونق دوباره این بازار امیدوار بود.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانبانک و بیمهپیشنهاد ویژه