مرمت مسجد جامع عباسی با چکش برقی!
به گزارش جهان صنعت نیوز: آن‌طور که در شبکه‌های اجتماعی نقل شده این فیلم که برای نخستین‌بار منتشر شده مربوط به سال ۱۳۹۵ است. در این فیلم در حالی که کارگران در حال کار روی کاشی‌های مسجد جامع عباسی هستند صدای دستگاه هیلتی (چکش الکتریکی مخصوص تخریب) شنیده می‌شود. در ذیل این فیلم منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی آمده: «کاشی‌های قدیمی شکم گنبد مسجد جامع عباسی در زمان نوسازی اخیر آنقدر محکم در جای خودشان قرار داشتند که مجریان این مرمت با هیلتی به جان آنها افتادند و کاشی‌های قدیمی این گنبد را به جرم همرنگ نبودن با کاشی‌های جدید تخریب کردند.»
برای آنکه از نظر فنی از صحیح یا غلط بودن استفاده از دستگاه هیلتی برای کندن کاشی‌های مسجد جامع عباسی مطلع شویم با یک کارشناس ارشد مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی گفت‌وگو کردیم. وی در این خصوص ابراز داشت که استفاده از دستگاه هیلتی به سبب وارد کردن ضربه‌های متوالی با فرکانس مشخص می‌تواند در بنای تاریخی تشدید شده و آسیب‌رسان باشد.
گفتنی است برای بررسی حواشی این موضوع با مدیر کل میراث فرهنگی اصفهان و مدیر روابط عمومی وی نیز تماس گرفتیم که با وجود آنکه وعده پاسخگویی در ساعتی مشخص را دادند اما در زمان مقرر پاسخ تلفن‌های همراه خود را ندادند.
آسیب‌رسان بودن دستگاه هیلتی
استفاده از دستگاه هیلتی برای جدا کردن کاشی‌های مسجد جامع عباسی باعث ناراحتی و آزردگی بسیاری از تاریخ‌دوستان و عاشقان میراث فرهنگی در کشور شده است.
داوود اسد‌الله‌وش عالی کارشناس ارشد مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی در خصوص اینکه استفاده از دستگاه هیلتی می‌تواند چه آسیب‌هایی به بنایی همچون مسجد جامع عباسی وارد کند به «جهان صنعت» گفت: اینکه در مرمت مسجد جامع عباسی از (دستگاه) هیلتی استفاده شده یک مساله است اما وزن هیلتی مورد استفاده نیز مهم است. با این وجود اقدام صورت‌گرفته کلا کار اصولی نیست چون ضربه‌های متناوبی که فرکانس مشخصی داشته باشد در یک بنای تاریخی تشدید می‌شود.
وی با ذکر مثالی توضیح داد: یک مثال واضح آن است که اگر یک رژه نظامی در حال برگزاری بود وقتی سربازان روی پل می‌رسیدند، دستور قدم آزاد می‌دادند و آهسته از روی پل رد می‌شدند. علت آن است که ضربه‌هایی که به طور متناوب و با یک فرکانس مشخص باشد تشدید می‌کند و چون تشدید می‌شود آسیب‌رسان است. در خصوص مسجد جامع عباسی نیز همین مساله وجود دارد و یک دستگاهی مثل هیلتی آسیب‌رسان است.
علت استفاده از چکش‌برقی
باتوجه به این نکته که مطمئنا مسوولان وزارت میراث فرهنگی در استان اصفهان از آسیب‌زا بودن استفاده از دستگاه هیلتی برای کندن کاشی‌ها مطلع بودند مشخص نیست که به چه دلیل نظارت لازم را نداشته و مانع استفاده از این ابزار توسط پیمانکار نشده‌اند.
داوود اسد‌الله‌وش عالی کارشناس ارشد مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کند چرا تصمیم گرفته شده برای کندن کاشی‌ها از دستگاه هیلتی استفاده کنند ابراز داشت: می‌بایست از قلم و چکش دستی استفاده می‌کردند اما علت استفاده از هیلتی آن بوده که وقتی لعاب از بین رفته معمولا بدنه یا خامه کاشی را تخریب می‌کنند چون باید برداشته شود. تخریب (لعاب کاشی) به لحاظ اصولی مانعی ندارد اما استفاده از ابزار برقی که یک فرکانس مشخصی را به بنای تاریخی وارد و ایجاد می‌کند کار اصولی نیست.
وی افزود: فکر می‌کنم به این دلیل این اتفاق افتاده است که آنقدر حجم (گنبد) بزرگ است که (این‌طور تصور کرده‌اند) یک هیلتی ۲۰۰ کیلویی روی آن فشار زیادی ایجاد نمی‌کند. واقعیت اما آن است که به هر روی فشاری که ایجاد می‌شود تاثیر دارد. یک اصلی به نام «تاثیر بالِ پروانه» وجود دارد، یعنی وقتی پروانه‌ای در هستی بال می‌زند همین بال زدن بر کائنات اثر دارد. بنابراین وقتی یک چکش هم روی گنبد زده شود روی آن اثر دارد. به هر صورت کار غیراصولی انجام شده اما این مساله گذشته است.
بررسی حواشی مطرح‌شده
پس از انتشار ویدئوی استفاده از چکش تخریب الکتریکی برای کندن کاشی‌های مسجد جامع عباسی گمانه‌زنی‌هایی در خصوص احتمال فروش این کاشی‌ها در بازار سیاه نیز در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد.
داوود اسد‌الله‌وش عالی کارشناس ارشد مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی در پاسخ به این پرسش که آیا این موضوع که گفته می‌شود کاشی‌های مسجد جامع عباسی را فروخته‌اند شدنی است یا خیر ابراز داشت: خیر. وقتی کاشی‌ها را تخریب می‌کنند دیگر به هیچ دردی نمی‌خورند. توجه داشته باشید که کاشی‌های گنبد هیچ یک مربوط به دوران صفوی نیستند و در دوره‌های مختلف تجدید شده‌اند.
این کارشناس ارشد مرمت اشیای فرهنگی و تاریخی در خصوص نقدهایی که در مورد به‌هم‌ریختگی و ناهماهنگ بودن طرح‌ها و رنگ‌ها در مرمت صورت‌گرفته مطرح می‌شود نیز ابراز داشت: در خصوص تغییرات رنگی که در کاشی‌ها ایجاد می‌شود باید بگویم کلا فلسفه اینکه روی گنبدها طرح داده‌اند به خاطر این است که شما نمی‌توانید دوکاشی کوچک را با کوره دستی به صورت دقیقا همرنگ درست کنید. هر کوره‌ای که خاموش و کوره بعد روشن شود لعاب ایجادشده رنگ متفاوتی خواهد داشت که علت نیز دمای غیرقابل کنترل کوره‌های قدیمی بوده است. بنابراین برای آنکه الوان یا ابلغ بودن کاشی پوشیده شود روی آن طرح می‌داده‌اند. اگر تکه کوچکی از کاشی و یا کاشی مشخصی رنگش تفاوت داشته و برای مثال وسط گل را به جای قهوه‌ای سبز می‌کردند در مقیاس به آن بزرگی معمولا دیده نمی‌شد. این مربوط به الان است که با ابزارهای جدید از بالا عکس گرفته و (نواقص اینچنینی) مشخص می‌شود. در سنت‌های تاریخی ما به این خطاها شیرین‌کاری استاد یا خطای غیرعمد می‌گفتند و در گنبدی به آن ابعاد اهمیت چندانی نداشته است.
این کارشناس ارشد مرمت در خاتمه خاطرنشان ساخت: امروزه در فضای مجازی این مسایل برجسته می‌شوند اما به لحاظ آنکه نباید برخی کارها صورت گیرد واقعیت آن است که نمی‌بایست چنین مشکلاتی وجود داشته باشد و فقط در شرایطی چنین خطاهایی جایز است که سندی داشته باشیم که از ابتدا کاشی به آن شکل بوده (دارای خطا باشد) که چنین سندی نیز وجود ندارد.
اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهخواندنیلینک کوتاه :