توافق جدید قوی‌تر از برجام
به گزارش جهان صنعت نیوز: منابع مطلع نیز معتقدند که ایران منتظر است تا جواب خود را به تعدیلاتی که در این پیش‌نویس انجام داده تا چهارشنبه شب یا پنجشنبه دریافت کند. تا لحظه نگارش این مطلب البته خبری از جواب اروپایی‌ها نیست و در داخل کشور نیز نظرات و تحلیل‌های مختلفی ارائه می‌شود.
برخی مثل احمدی‌بیغش عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس معتقدند که نه برجام و نه هیچ توافق دیگری امضا نخواهد شد. برخی هم مثل شهریار حیدری دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی خوش‌بین هستند. این نماینده مجلس دیروز گفته بود که «متن توافق در حال رد و بدل شدن برای دستیابی به نتیجه نهایی است. لذا جلسه آینده وزرای امور خارجه ۱+۴ منتج به توافق هسته‌ای خواهد شد.»
حسن هانی‌زاده تحلیلگر مسائل بین‌الملل نیز مثل حیدری فکر می‌کند و امیدوار است که توافق مورد نظر ظرف حداکثر یک هفته آینده امضا شود. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» به تحلیل شرایط موجود و پیش‌بینی حصول توافق پرداخته است.
- منتظر پاسخ طرف‌های اروپایی و آمریکایی به پاسخی هستیم که ایران به پیش‌نویس آماده‌شده بر پایه طرح بورل داده است. فضا را چطور ارزیابی می‌کنید؟ حصول توافق و احیای برجام محتمل است؟
با توجه به اینکه پیش‌نویس توافقنامه جدید طی روزهای گذشته آماده شده و نهادهای مربوطه نظر خود را در خصوص آن اعلام کرده‌اند؛ هیات مذاکره‌کننده ایران نیز آن را در اختیار طرف‌های دیگر یعنی کشورهای ۱+۴ ارائه کرد. در روزهای اخیر نیز جلسه‌ای در اروپا با شرکت اتحادیه اروپا و سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان تشکیل شده تا آخرین نقطه‌نظرات کشورهای اروپایی در خصوص تعدیلاتی که ایران در پیش‌نویس پیشنهادی آنها انجام داده است، دریافت شده و مورد بحث قرار بگیرد. بر اساس گزارشات موجود نیز کشورهای اروپایی تمایل دارند که هر چه زودتر پیش‌نویس ایران و تعدیلاتی که ایران روی آن انجام داده مورد پذیرش قرار بگیرد.
به نظر می‌رسد که طی هفته‌های آینده و حداقل در یک هفته آینده پیش‌نویس نهایی مورد تصویب و یک توافقنامه جدید بر اساس شاکله جدیدی که اهرم‌های اجرایی هم در آن مورد توجه قرار بگیرد، حاصل شود. آمریکا نیز نظر مخالفی نداشته و موافق بوده است. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود که طی روزهای آینده این پیش‌نویس مورد پذیرش طرف‌های برجامی قرار بگیرد.
- فکر می‌کنید در داخل ایران نسبت به این موضوع مساله و چالشی داشته باشیم؟ این روزها شاهدیم که مجلس از ایرادات متن گفته و اصرار دارد که در جریان جزئیات قرار بگیرد. این قبیل موضع‌گیری‌ها سبب می‌شود که مثل قبل با چالشی میان دولت و مجلس درباره مساله هسته‌ای مواجه شویم یا با توجه به همسویی آنها از نظر سیاسی، این مساله حل‌شده تلقی می‌شود؟
با توجه به اینکه نهادهای تصمیم‌گیرنده تقریبا به لحاظ فکری همسو هستند، هم مجلس و هم شورای عالی امنیت ملی با تیم مذاکره‌کننده مشکلی ندارند.
یکسری ابهامات درباره پیش‌نویس وجود داشت که طی مذاکرات بین نهادها مسوول در جمهوری اسلامی ایران طی روزهای اخیر رفع شده است. به نظر می‌رسد که نهادهای داخلی نیز دنبال آن هستند که پیش‌نویس ارائه‌شده به اروپا با توجه به تغییرات و تعدیلاتی که داشته است به تصویب برسد و مخالفتی ندارند. به خصوص که امضای این پیش‌نویس و احیای برجام در آینده تاثیرات مثبتی بر روند اقتصادی کشور و وضعیت معیشتی مردم خواهد داشت.
- اما شاهدیم که در رسانه‌های اصولگرا نگاه و رویکرد واحدی نسبت به پیش‌نویس مورد نظر ایران وجود ندارد. برخی از حصول توافق گفته و مثل شما آن را در دسترس می‌دانند اما برخی همچنان سرگرم ایرادگیری و تاکید بر خطوط قرمز و خط و نشان کشیدن برای مسوولان مربوطه هستند. به نظر شما این رویکرد بخشی از رسانه‌های اصولگرا باید سبب نگرانی از عدم حصول توافق شود؟
به هرحال جمهوری اسلامی دارای جریان‌ها، احزاب و رویکردهای مختلفی است. این جامعه پرتکثر است و هر جریانی هم نگرش خاصی نسبت به مسائل داخلی و خارجی دارد. هر طرف هم این حق را دارد که نقطه نظرات خود را در رسانه‌ها اعلام کند. به هرحال نهادهای تصمیم‌گیرنده و تیم مذاکره‌کننده منافع ملی ایران را در نظر گرفته‌اند. هشت ماه مذاکره نفس‌گیر بین تیم مذاکره‌کننده ایرانی و کشورهای ۱+۴ به اینجا رسیده که یک پیش‌نویسی تهیه شود و مورد توافق قرار بگیرد. این پیش‌نویس دربرگیرنده منافع مردم ایران است. با توجه به اینکه این پیش‌نویس با توجه به تجربه‌ای که ایران از توافق برجام در سال ۲۰۱۵ میلادی کسب کرده، تهیه شده است؛ می‌توان گفت که تیم مذاکره‌کننده با هوشمندی بالاتری این پیش‌نویس را تهیه کرده و به همین دلیل به نظر می‌رسد که اظهارنظرهای برخی طیف‌های سیاسی داخل ایران خیلی موثر نباشد.
- نکته دیگری که این روزها خیلی مطرح است، بحث استفاده از فرصت‌های توافق است. به خصوص که بعد از امضای برجام نیز برخی فرصت‌‌سوزی‌ها انجام گرفت. برخی از کارشناسان معتقد هستند که تا وقتی مساله FATF حل نشده باشد یا روابط مالی ما با بانک‌های جهانی مهیا نباشد، امضای توافق خیلی سودمند نخواهد بود. نظر شما چیست؟
با توجه به بحران‌های منطقه‌ای، وضعیت اوکراین و قطع صادرات انرژی از روسیه به کشورهای اروپایی و اینکه کشورهای اروپایی به شدت نیازمند انرژی فسیلی از جمله نفت و گاز هستند، به نظر می‌رسد که تغییراتی در جامعه جهانی به وجود آمده است. ما انعکاس این تغییرات را در برجام و توافقنامه جدید می‌بینیم لذا هم از سوی تیم جو بایدن، رییس‌جمهور آمریکا و هم از سوی سه کشور اروپایی عضو برجام یکسری نرمش‌هایی صورت گرفته است. به نظر می‌رسد که شرایط جهانی و بحران اوکراین در شکل‌گیری توافقنامه جدید به نفع ایران کاملا موثر بوده است. طبیعتا اگر این توافقنامه جدید به امضای کشورهای ۱+۴ برسد اثر فوری آن بر اقتصاد و جامعه ایران مشاهده خواهد شد.
- یعنی حتی اگر مشکلات مربوط به FATF و … حل نشده باشد هم این توافق برای ایران منفعت اقتصادی خواهد داشت؟
بله، این پیش‌نویس اگر به امضا برسد حتما اثراتی دارد. تیم جو بایدن نسبت به ایران نرمش داشته است. آنها بارها اعلام کرده بودند که خروج ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸ حیثیت آمریکا را زیر سوال برده است و حالا هم نرمش بیشتری داشته‌اند. بر این اساس این پیش‌نویس می‌تواند اثرات بسیاری برای ایران داشته باشد و در روند تعاملات ایران با جامعه جهانی و در حوزه اقتصادی نیز بر تعاملات مالی و بانکی تاثیرات مثبتی خواهد داشت.
- نکته قابل توجه دیگر این است که گویا ایران از طرف آمریکایی خواسته که در صورت خروج از برجام به ایران غرامت بدهد. به نظر شما این ایده می‌تواند موجب تضمین عدم خروج آمریکا از برجام باشد؟ چقدر این موضوع ضمانت اجرایی دارد؟
در برجام اول در سال ۲۰۱۵ این مساله مطرح نشده بود و متاسفانه تیم مذاکره‌کننده ابزارهای اجرایی را مورد توجه قرار نداده بود. الان اما با توجه به خروج آمریکا از برجام این بند در توافق جدید گنجانده شده که اگر آمریکا بار دیگر از برجام خارج شد به ایران باید غرامت بدهد. طبیعی است که این بند می‌تواند موثر باشد و آمریکا نیز پذیرفته که تضمین‌های لازم را به ایران بدهد. لذا به نظر می‌رسد که پیش‌نویس توافقنامه جدید کامل‌تر و مبتنی بر تجاربی است که ایران در طول هفت سال گذشته به دست آورده است. آمریکایی‌ها نیز به این نتیجه رسیده‌اند که اعمال فشار و تحریم علیه ایران خیلی موثر نخواهد بود و تعامل مثبت‌تری با ایران خواهند داشت.
طبق گفته شما این برجام و توافق احتمالی از برجام قبلی قوی‌تر است. پس چرا شاهد اعلام مخالفت‌هایی از سوی برخی افراد و رسانه‌های همسو با دولت هستیم؟ مثلا یک عضو کمیسیون امنیت ملی گفته بود که نه برجام و نه هیچ توافق دیگری صورت نخواهد گرفت.
به هر حال یکسری بدبینی‌های مطلق و یکسری خوش‌بینی‌های مطلق وجود دارد. هر دو گزاره قابل قبول نیست. باید به تیم مذاکره‌کننده اطمینان کرد. این تیم با تجربه بیشتری وارد مذاکرات وین شده و طبیعی است که ملاحظات بیشتری در پیش‌نویس جدید وجود دارد که می‌تواند تضمین‌کننده منافع اقتصادی ایران باشد. برداشتن تحریم‌ها، افزایش صادرات نفت ایران و تعامل بین‌بانکی با اتحادیه اروپا بخشی از بندهای مثبت این توافق جدید است که مورد پذیرش اروپا قرار گرفته است.
لینک کوتاه :