زخم‌کاری انحصار
محمدصادق جنان‌صفت *
پیوندشکنی، جفاکاری، هراس‌افکنی و هراسان بودن و بزدلی و فریب‌کاری از ویژگی‌های ناپسندی هستند که هیچ آدمی دوست ندارد در میان دیگران به آن ویژگی‌ها مشهور باشد. در برابر آن خصلت‌های ناپسند اما خصلت‌هایی مثل شجاعت، عدالت‌خواهی، آزادی‌‌خواهی و داشتن انصاف از مقوله‌های گرانسنگی هستند که هر آدمی دوست دارد به آنها مجهز باشد. جامعههای انسانی نیز آرزومند جاری شدن مقوله‌های دسته دوم هستند تا انسان بالنده و در آسایش باشد؛ مقوله فراموش‌شده در میان مقوله‌های ارجمند یکی هم مقوله شریف رقابت است. این موضوع بسیار با اهمیت در سرشت و سرنوشت آدمیان و جامعههای انسانی در پویش زمان به دلیل یورش‌های سهمگین مخالفان از مارکسیست‌ها گرفته تا هر اندیشه ضد انتخاب آزاد گرد فراموشی رویش کشیده شده است؛ اثبات مزیت، برتری و نیروی پیش‌برنده رقابت. در جایی که انحصار بیداد می‌کند آشکارتر می‌شود. تجربه جامعههای بشری به‌ویژه در دوران معاصر نشان می‌دهد آن دسته از سرزمین‌ها و ملت‌ها که به مقوله رقابت در حوزه‌های گوناگون اهمیت واقعی داده و آن را در هر اقدامی در صدر اولویت‌های عملی قرار داده‌اند پیشرفت کرده‌اند. در مقام مقایسه می‌توان به تحولات آلمان غربی و آلمان شرقی (در زمان حیات) در اروپا و کره‌‌جنوبی و کرهشمالی در آسیا اشاره کرد. چین قبل از رقابتی شدن اقتصاد با چین دوره مائو و هند دوران پس از ۲۰۰۱ و هند دوران وفاداری به آرمان‌های اقتصاد غیررقابتی نیز قابل توجه است. در همین جامعه ایران می‌توان به رقابت در صنعت لبنیات و انحصار در صنعت اتومبیل‌سازی اشاره کرد. وجود رقابت در صنعت لبنیات موجب شده که شهروندان با سلیقه‌های متفاوت انواع ماست، پنیر و شیر خریداری کنند و انحصار در صنعت اتومبیل آزادی انتخاب مصرف‌کنندگان را محدود کرده است. مقوله شریف رقابت در هر عرصه‌ای که عینیت پیدا کند موجب ترقی در رشد خواهد شد و این در فرهنگ، امور اجتماعی و سیاست نیز مصداق دارد. در جایی که رقابت حاضر و انتخاب آزاد ممکن باشد، همواره پیشرفت به دست می‌آید. داستان انحصار در سیاست و در اقتصاد بسیار آسیب‌زننده است و تنها با سپری شدن زمان شاید بلای انحصار آشکار شود؛ بلایی که پوتین انحصارگر یا رهبر کرهشمالی یا برادران کاسترو بر سر کشورهای‌شان آورده‌اند نمونه‌های بدخیم وجود انحصار است. در اقتصاد ایران شوربختانه انحصار بیداد می‌کند و ناکارآمدی این انحصارها در هر عرصه‌ای دیده می‌شود. انحصار فولادسازی مثل فولاد مبارکه، انحصار در اجازه تاسیس بانک‌های خصوصی و انحصار در خودروسازی و آب و برق و گاز و… بسیار بر این کشور آسیب زده‌اند. نتایج تحقیق و تفحص از فولاد مبارکه نشان می‌دهد انحصار چگونه به توزیع رانت و تولید فساد منجر شده و این داستان در بانک پاسارگاد هم وجود دارد. واقعیت این است که انحصار قدرت در هر مقوله‌ای فساد می‌آورد و جامعه ایرانی از این نظر در میان کشورهای جهان سرآمد است و زخم‌های کاری دیده است.
شناسه :
282818
لینک کوتاه :
لینک کوتاه :