همه مصائب آقای وزیر
به گزارش جهان صنعت نیوز: عبور قیمت نفت از ۱۳۰ دلار در هر بشکه به کشورهای نفتخیز جان دوباره بخشید. برخی‌ها مثل عراق و عربستان به سودهای بیش از ۹۰ درصدی دست یافتند و ذخایر ارزی خود را افزایش دادند، اما برای ایران با وجودی که بنا به گفته محسن خجسته‌مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت دومین دارنده ذخایر هیدروکربنی دنیاست، دسترسی به این بازار پرسود و هیجان، با مشکلات فروش ناشی از تحریم‌ها روبه‌رو بوده است.
آنچه جواد اوجی از مسائل و مشکلات پیش روی صنعت نفت روایت کرده، تنها مختص به فروش نفت نبوده است. او از کم‌کاری دولت قبل گلایه کرده و از بار سنگین تعهدات مالی بر دوش این صنعت در یک سال گذشته خبر داده است. اوجی که در یک برنامه زنده تلویزیونی کارنامه یک ساله خود را روایت کرده، گفته است: «در روزهای نخست آغاز به‌کار دولت سیزدهم شرایط سختی به لحاظ کاری در وزارت نفت حاکم بود. در آن ایام ایران بیش از ۸۷ میلیون بشکه میعانات گازی روی آب ذخیره داشت و تصور بر این بود که ما باید تعداد کشتی بیشتری برای استمرار در تولید گاز کشور به منظور ذخیره‌سازی میعانات گازی خریداری کنیم. بر اساس آمارهای موجود وزارت نفت در دولت دوازدهم در اردیبهشت‌ماه پارسال متاسفانه روزانه تنها ۷ هزار بشکه میعانات گازی صادر می‌شد، همچنین در هر دو بخش خشکی و دریا میعانات گازی زیادی ذخیره‌سازی شده بود؛ به یاد دارم روزی که وزارت نفت را از آقای زنگنه تحویل گرفتم ایشان برای حل مشکل ذخیره‌سازی میعانات گازی به بنده پیشنهاد خرید ۱۲ نفتکش غول‌پیکر را دادند و حتی مکاتبات این خرید را با دولت کرده بودند.
وزیر نفت با اشاره به چالش دیگر این وزارتخانه در روزهای نخست آغاز به‌کار دولت سیزدهم گفت: کسری ۲۵۰ میلیون مترمکعبی گاز در کشور بود، این موضوع به‌دلیل نبود سرمایه‌گذاری در میدان‌های گازی در بخش‌های مختلف خشکی و دریایی بود، ضمن آنکه تا پایان برنامه ششم توسعه باید روزانه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب گاز تولید می‌شد در حالی که این رقم تنها روزانه ۸۲۰ تا ۸۳۰ میلیون مترمکعب بود. حجم ذخیره‌سازی سوخت مایع در نیروگاه‌های کشور در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال پیش از آن ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر بود و کمبود سوخت مایع اهمیت گازرسانی به نیروگاه‌ها را دوچندان کرده بود.
هرچند ابراهیم رییسی در روزهای آغازین کار خود عنوان کرده بود که دولت مشکلی بابت فروش نفت ندارد، اما جواد اوجی می‌گوید: کاهش ۲۰۰ هزار بشکه‌ای خرید نفت از سوی چین و افزایش تعرفه مالیاتی واردات نفت سنگین از کشور دیگر چالش پیش روی دولت سیزدهم در وزارت نفت بوده است. به گفته او همزمان با این موضوع دولت پیش‌بینی کسری بودجه ۴۵۰ هزار میلیارد تومانی را کرده بود و از طرف دیگر صنعت نفت به بانک‌ها و صندوق توسعه ملی به شدت بدهکار بود.
وزیر نفت پرداخت ماهانه ۱۲ هزار میلیارد تومان بدهی ارث مانده از دولت قبل، تامین ارز ترجیحی برای خرید کالاهای اساسی، ظرفیت پایین تولید نفت خام، تاخیر در تعمیرات اساسی پالایشگاه‌های گازی و ایستگاه‌های تقویت فشار و تامین منابع ارزی کشور و افزون بر آن حمله سایبری به جایگاه‌های عرضه سوخت در آبان‌ماه پارسال را از دیگر چالش‌های اساسی روزها و ماه‌های نخست آغاز به‌کار دولت سیزدهم برشمرد و گفت: با لطف خداوند و اقدام‌های جهادی مدیران و کارکنان صنعت نفت بر این مشکلات غلبه کردیم، برای نمونه همزمان با سفارش خرید ۱۲ نفتکش غول‌پیکر، مصرف میعانات گازی در مینی‌پالایشگاه‌های داخل و نیز مجتمع‌های پتروشیمی و پالایشگاه ستاره خلیج فارس را به شدت افزایش دادیم.
بازاریابی با اعمال شاقه
زمانی که اوجی به عنوان وزیر نفت معرفی شد، تحریم‌ها در بالاترین سطح خود قرار داشت. مذاکرات متوقف شده بود و مشخص نبود که استراتژی دولت سیزدهم برای احیای مذاکرات چیست. با این حال روند افزایشی قیمت نفت در بازار باعث شد که تقاضای نفت بالا برود و از سوی دولت بایدن هم که چراغ سبز برای شروع مذاکرات را داده بود، شرایط فروش نفت ایران در بازارهای خاکستری را اندکی بهبود داده بود.
شاید بخت با جواد اوجی یار بود که به دنبال حمله نظامی روسیه به اوکراین قیمت نفت به اوج قیمتی یعنی ۱۳۰ دلار در هر بشکه رسید. افزایش قیمتی که به نسبت پیش‌بینی فروش نفت در بودجه ۱۴۰۱ شرایط خوبی را برای درآمدهای نفتی ایران به تصویر می‌کشید. با این حال این شرایط باز هم ثابت نماند. حمله نظامی روسیه به اوکراین باعث شد که بازار نفت ایران در چین با ورود نفت روسیه به خطر بیفتد.
اوجی در این رابطه روایت می‌کند: «بازاریابی برای افزایش فروش نفت و میعانات گازی از همان روزهای نخست آغاز به‌کار دولت سیزدهم شروع شد، اراده برای تحقق این امر به شدت بالا بود و ریسک فروش در شرایط تحریمی و بازاریابی سخت را همکاران من در صنعت نفت انجام دادند، به عبارت دیگر با ایجاد تنوع در قراردادهای فروش نفت و بازاریابی‌های بسیار دقیق توانستیم فروش نفت را افزایش دهیم؛ من و همکارانم از آن زمان تاکنون برای فروش نفت خام پشت میز ننشسته‌ایم و همواره شبانه‌روز در تلاش برای یافتن راهکارهای مختلف برای دور زدن تحریم و افزایش فروش بوده‌ایم. با این حال مشتریانی خوب در آمریکای لاتین، آسیا و حتی اروپا برای نفت و میعانات گازی ایران پیدا کردیم. ما برای فروش نفت دنیا را دور زدیم و مشتریان جدید خوبی پیدا کردیم که نفت ما با تاسیسات پالایشگاهی آنها سازگاری داشت؛ همچنین تهاتر نفت با کالاهای اساسی یکی دیگر از روش‌های ما برای فروش نفت خام بوده و هست.
او درباره بازگشت پول نفت به کشور هم توضیح داد: با مشتریانی که پیدا کردیم، نوع قراردادها و بازارهای جدید، هر مقدار نفتی که فروخته‌ایم، یک تاریخ سررسید دارد و ما سر تاریخ پول محموله‌های صادراتی نفت خام را گرفته‌ایم و افزون بر آن معوقه‌ها را نیز دریافت کرده‌ایم.
اوجی همچنین در پاسخ به پرسشی درباره برخی شایعات مطرح شده درباره ارزان‌فروشی نفت، گفت: امیدواریم روزی بتوانیم همه موارد را شفاف به مردم نشان دهیم. اتفاقا در بحث فروش نفت همکاران ما در شرکت ملی نفت و امور بین‌الملل این شرکت ابتکارهای خوبی انجام دادند که حتی هزینه‌های انتقال هم کمتر شد، یعنی ما با شیوه‌ای کار می‌کنیم که در بعضی از بازارها و برخی مشتریان، هزینه انتقال پول و کارمزد کمتر است و حتی خبر دارم که بعضی از مشتریان ما حتی کارمزد هم دریافت نمی‌کنند.
تحقق کامل تعهدهای صادرات گاز
تراز منفی گاز را هم باید جزو لیست چالش‌های وزیر نفت دولت سیزدهم قرار داد. موضوعی که باعث شد در زمستان سال گذشته، گاز برخی از صنایع قطع شود زیرا تصمیم این بود که گاز مصرفی خانگی قطع نشود. اوجی در این رابطه روایت می‌کند: «پارسال در اوضاع کسری گاز تعهدهای قراردادهای صادرات گاز به ترکیه، عراق، ارمنستان و آذربایجان به‌طور کامل انجام شد. درآمد حاصل از صادرات گاز از رقم یک میلیارد دلار در سال ۹۹ به ۴ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ رسید که البته نزدیک به یک میلیارد دلار آن مربوط به معوقات پیگیری نشده سال‌های گذشته بود که سرانجام آن را گرفتیم، در همان شرایط از نظر حجمی نیز یک میلیارد مترمکعب بیشتر از مدت مشابه پارسال گاز فروختیم، در واقع خوشبختانه تعهدهای خود را طبق قراردادهای امضاشده محقق کردیم.»
کمبود سرمایه‌گذاری در صنعت نفت همواره یکی از چالش‌های این صنعت طی سال‌های گذشته بوده است. این موضوع به خصوص در دوره تحریم‌ها تشدید شد و بسیاری از پروژه‌ها نیمه‌تمام ماند. اوجی در این رابطه روایت می‌کند: «در سال‌های اخیر باوجود برجام در حالی که صنعت نفت سرمایه‌گذاری فوق‌سنگین می‌طلبید، این موضوع محقق نشد؛ اگر اکنون می‌گوییم کسری گاز یا کمبود ظرفیت پالایشی در کشور داریم، موضوع بحث نبود سرمایه‌گذاری در این حوزه‌هاست.
برای نمونه در میدان مشترک آزادگان برای برداشت حداکثری از این میدان مشترک نفتی با ارقام یک تا دو میلیارد نمی‌توان توسعه را محقق کرد، بلکه حداقل به ۷ میلیارد دلار سرمایه نیاز داریم و هر روزی که در توسعه میدان مشترک تاخیر داشته باشیم، همسایه نفع آن را می‌برد، همین‌طور برای ایجاد یک پتروپالایشگاه به حداقل ۱۰ تا ۱۱ میلیارد دلار سرمایه نیاز است.»
اوجی در تشریح راهکار دولت سیزدهم برای تامین سرمایه پروژه‌های صنعت نفت، بیان کرد: در ماه‌های نخست فعالیت دولت، پروژه‌های کلیدی و اولویت‌دار که در بحث تامین امنیت انرژی کشور نقش داشتند را شناسایی و مشاهده کردیم که طی هشت سال به ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در هر دو بخش بالادست و پایین‌دست نیاز داریم. با این رقم سرمایه‌گذاری تولید گاز، نفت، صادرات، ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی (ظرفیت پالایشی و پتروپالایشی)، به ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی، اجرای طرح‌های ساخت خطوط لوله انتقال نفت و گاز، خطوط انتقال فرآورده نفتی و مخازن ذخیره‌سازی مطلوب می‌رسیم که همه آنها هم از طرح‌های کلیدی در تامین امنیت انرژی کشور به شمار می‌آیند.
وزیر نفت گفت: می‌توانستیم همان ابتدا اعلام کنیم که وزارت نفت با درآمدی که دارد تنها قادر است سالانه یک تا دو میلیارد دلار تامین کند و باقی طرح‌ها را تعطیل کنیم. ما ابتکار به‌خرج دادیم و از همه ظرفیت تامین منابع مالی کشور بهره گرفتیم، ما در ایران هلدینگ‌های بزرگی داریم، ضمن آنکه هیچ کجا مانند سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز نه تنها در ایران بلکه در جهان سودده نیست بنابراین اگر سرمایه‌ها به‌خوبی هدایت و برنامه‌ریزی شوند می‌توان از توان موجود در کشور استفاده کرد. بر همین اساس، هلدینگ‌های بزرگ و بانک‌های توانمند را شناسایی کردیم و دنبال تسهیلات بانکی نرفتیم.
او گفت: ۸۰ میلیارد دلار تفاهمنامه و عقد قرارداد در بالادست و پایین‌دست داشتیم که عمده تفاهمنامه و قراردادها در میادین نفتی و گازی مشترک، افزایش ظرفیت پالایشی، خط انتقال فرآورده نفتی، ذخیره‌سازی گلز طبیعی و حوزه پتروشیمی و زنجیره صنایع تکمیلی بوده است.
اوجی اطمینان می‌دهد که امروز شرایط مطلوب سرمایه‌گذاری در صنعت نفت وجود دارد و شاهد آن را تمایل سرمایه‌گذارانی می‌داند که وقتی با این پروژه آشنا شدند، متوجه شدند این پروژه‌ها چقدر سودآور با ریسک پایین و بازگشت سریع سرمایه است.
او گفت: اتفاق خوب دیگر این است که این میدان در حال تولید ۱۹۰ هزار بشکه در روز است؛ همچنان که سرمایه‌گذار در حال حفاری پروژه است، از سال دوم و سوم تولید به ۲۳۰ هزار تا ۳۰۰ هزار بشکه در روز می‌رسد.
از آنجا که اولویت صادرات کشور با میدان مشترک است، افزایش تولید میدان به سرعت به درآمد منجر می‌شود و منابع و درآمد در خود پروژه هزینه می‌شود و سهم آورده سهامداران هر سال کمتر می‌شود و پروژه زودتر به نتیجه می‌رسد. در واقع هر بشکه که سرمایه‌گذار زودتر برداشت کند سهمش افزایش می‌یابد و هر چقدر تاخیر کند دیرتر به سود می‌رسد.
از چشم‌انداز فراسرزمینی تا فروش بی‌دردسر
وزیر نفت در ادامه به برنامه‌های خود که هنگام رای اعتماد به مجلس ارایه کرده بود، اشاره کرد و گفت: پالایشگاه‌های مختلفی در دنیا، زیر ظرفیت اصلی کار می‌کنند یا نیاز به تعمیرات دارند که ما با استفاده از توان متخصصان فنی خود در بخش‌های دولتی و خصوصی، در مقابل نفت کشور خودمان را در این واحدها پالایش می‌کنیم و با توجه به این که هر واحد پالایشی با نوعی از نفت سازگاری دارد، آنها نیز به نفت ما وابسته می‌شوند.
به گفته وی این شناسایی و استفاده از ظرفیت‌های فراسرزمینی کمک کرد که مشتری‌ها و بازارهای جدیدی پیدا کنیم و افزون بر آن تهاتر نیز انجام دهیم که خوشبختانه همه این موارد، بحث فروش نفت و میعانات گازی را گسترش داد که در این مورد به همه مدیران نفت گاز پالایش و پخش و پتروشیمی خسته نباشید می‌گویم و دست همه آنها را می‌بوسم. کارکنان نفت کارکنان مظلومی هستند که در سال‌های اخیر در حق آنها کم‌لطفی‌هایی صورت گرفته بود و انگیزه آنها گرفته شده بود.
او افزود: شناسایی پالایشگاه‌های فراسرزمینی و استفاده از ظرفیت خالی آنها برای پالایش نفت خام ایران از دیگر روش‌های فروش نفت خام و میعانات گازی بود به طوری که هم‌اکنون ۸۰ درصد از فروش نفت خام ایران به‌صورت نقدی و با ارزهای خارجی انجام می‌شود و پول نفت را تمام و کمال گرفته‌ایم و این روند ادامه دارد.
در بخش فروش میعانات گازی هم از ۷ هزار بشکه در روز در روزهای ابتدایی دولت سیزدهم به رکورد روزانه ۲۳۰ تا ۲۴۰ هزار بشکه در سال ۱۴۰۱ رسیدیم. ضمن اینکه ما از ۱۲ نفتکش غول‌پیکر جدید خریداری‌شده برای ذخیره‌سازی استفاده نکردیم و بلکه از ۸۷ میلیون بشکه نفت خام روی آب، ۴۷ میلیون بشکه را صادر یا در داخل تبدیل به ارزش افزوده کردیم.
وزیر نفت با اشاره به تاثیرگذاری مناقشه روسیه و اوکراین در بازارهای نفتی جهان هم گفت: در یک سال گذشته وقتی نتوانستند قراردادهای نفتی ما را متوقف کنند و بازارهای ما را بگیرند، عملیات روانی انجام دادند و سراغ توقیف کشتی‌های ما رفتند، اما به لطف خداوند و با تلاش و توان نیروهای مسلح و نیروی دریایی سپاه امنیت خوبی ایجاد شد و خوشبختانه امروز کسی جرات نمی‌کند به کشتی‌های ما نزدیک شود، به‌طوری که شوقی در میان همکاران ما ایجاد شد،زیرا هر کجا ما احساس خطر کردیم، نیروهای مسلح وارد شدند، افزون بر همه این موارد، مجموعه تصمیم‌هایی که در دولت گرفته شد، کمک‌های ارکان نظام و اختیاراتی که سران سه قوه به ما دادند، پشتیبانی شخص رییس‌جمهوری و در عین حال معاون اول رییس‌جمهوری و فروش هفتگی نفت و… سبب شد که این اتفاق خوب رقم بخورد.
لینک کوتاه :