بازی آژانس و آمریکا
به گزارش جهان صنعت نیوز: این روزنامه در ادامه گزارش خود مدعی شد: «با وجود پیشرفت‌های انجام‌شده، موانع متعددی باقی مانده است. مسائل بحث‌برانگیز اصلی هنوز هم ممکن است موجب بی‌اثر کردن تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای شود.»
با این وجود، یک مقام ارشد دولت آمریکا گفت، «احتمال انجام شدن توافق از دو هفته پیش بیشتر است» اما هشدار داد که نتیجه با وجود «برخی شکاف‌هایی که وجود دارد»، نامعلوم است.
به هر روی، اکنون (لحظه نگارش این گزارش) غروب چهارشنبه است و هنوز خبری از پاسخ آمریکایی‌ها نشده است لذا می‌توان گفت که احتمالات درباره ارائه پاسخ منفی از سوی آنها بیشتر شده است. البته ایران را نیز باید در نظر گرفت که وال‌استریت ژورنال نوشته بود بر اساس پاسخی که روز چهارشنبه ارائه می‌شود، شاهد برگزاری دور تازه‌ای از مذاکرات در وین خواهیم بود (نقل به مضمون).
شاید همان‌طور که ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته بود، دلیل تاخیر آمریکایی‌ها بسیار بودن مواردی باشد که ایران مطرح کرده و بررسی این موضوعات زمانبر است اما با توجه به اظهارات و رویکرد آژانس در شرایط فعلی، باید این گمانه را نیز مورد توجه قرار داد که آمریکایی‌ها قصد موافقت و امضای توافق را ندارند.
نیاز به سطح بازرسی بیشتر!
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگویی با پی‌بی‌اس درباره اینکه آیا ایران پاسخ لازم را در توضیح وجود مواد هسته‌ای در محل‌هایی که ادعا می‌شود اعلام نشده، به آژانس ارائه کرده است یا نه، گفت: «آنها می‌دانند که باید این کار را انجام بدهند. ما بر سر سازوکاری در این زمینه توافق کرده‌ایم. وقتی آژانس اثری از مواد هسته‌ای در یک محل پیدا کند که به عنوان محلی اعلام نشده باشد که در آن فعالیت هسته‌ای انجام می‌گیرد، وظیفه قانونی من این است که در این باره سوال کنم.»
گروسی ادامه داد: «ما باید توضیح کافی در این باره داشته باشیم که آیا فعالیتی در آنجا انجام شده، چه نوع فعالیتی بوده و چه نوع ماده‌ای داشته‌ایم.»
او در ادامه در پاسخ به اینکه آیا فکر می‌کند پیش از امضای هرگونه توافق سیاسی میان آمریکا و اروپا و ایران به توضیحات کافی در این زمینه نیاز دارد یا نه، گفت: «این سوالی سیاسی است که باید از آنها پرسیده شود نه من. آنچه ما نیاز داریم همکاری از سوی ایران است. ما همچنین به بیشینه سطح دسترسی و بازرسی نیاز داریم. هرچه بیشتر محدودیت داشته باشیم، [توضیحمان] به جامعه جهانی در زمینه وضعیت فعلی مواد هسته‌ای در ایران از باورپذیری و اطمینان کمتری برخوردار خواهد بود.»
در ادامه این گفت‌وگو، مدیرکل آژانس در پاسخ به اینکه آیا با توجه به درخواست ایران در مذاکرات مبنی بر پایان یافتن تحقیقات آژانس پیش از بازگشت آن به توافق هسته‌ای، آمریکا و اتحادیه اروپا او را برای پایان دادن به این تحقیقات تحت فشار گذاشته‌اند یا نه، توضیح داد: «آمریکا به من هیچ فشاری نیاورده است. ممکن است از سوی هر یک از طرفین مذاکرات فشاری بر دیگری اعمال شود که یا مشهود است یا نیست. اعمال فشار در مسائل هسته‌ای همیشه وجود خواهد داشت. متاسفانه بخشی از این روند است. اما اگر ما به کار خودمان ادامه دهیم، اگر آژانس کار بازرسی‌اش را انجام دهد و اجازه دهند که انجامش دهد، به آن نقطه می‌رسیم، من واقعا مطمئنم.»
گروسی در توضیح اینکه آیا با توجه به خاموش کردن تعدادی از دوربین‌های آژانس در ایران در حدود دو ماه گذشته، این امر به این معنا بوده است که آژانس توان این را دارد که مطلع شود آیا ایران در این مدت در حال ساخت سانتریفیوژهای جدید بوده است یا نه، گفت: «این اقدامی جدی بود. این ۲۷ دوربینی که خاموش شدند، در حال پوشش دادن نقاط مهمی از تاسیسات ساخت سانتریفیوژ و دیگر موارد بودند و ما تداوم اشرافمان بر آنچه رخ می‌داد را از دست دادیم. اگر توافق هسته‌ای احیا شود و دوربین‌ها دوباره روشن شوند، لازم خواهد بود که با همکاران ایرانی‌مان بنشینیم و ببینیم چطور می‌توان شکاف‌های موجود میان آن موقع و الان را پر کرد.»
مدیرکل آژانس در پاسخ به اینکه آیا از نظر او آژانس می‌تواند از طریق این توافق‌های هسته‌ای در بازه زمانی مطرح‌شده از سوی کشورهای جهان فعالیت‌های هسته‌ای ایران را کشف کند، گفت: «من فکر می‌کنم اگر آژانس دسترسی درست و لازم را داشته باشد، بازرسان آن همیشه در موقعیتی خواهند بود که به موقع هرگونه انحراف مواد هسته‌ای در ایران یا در هر جای دیگری را کشف کنند.»
برجام؛ نه کمتر و نه بیشتر
این اظهارات و رویکرد آقای گروسی اما از سوی تهران بدون پاسخ نماند و با واکنش محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان مواجه شد. وی در حاشیه جلسه دیروز هیات دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد: «جمهوری اسلامی ایران از ابتدا کلیه فعالیت‌های خودش را در حوزه هسته‌ای برابر موازین و ضوابط آژانس انرژی اتمی انجام داده و هیچ فعالیتی نیست که پروسه‌های ابلاغی را طی نکرده باشد.»
وی افزود: «تمام فعالیت‌های ما تحت نظارت آژانس بوده و هست. جمهوری اسلامی متعهد به NPT و پادمان است و آژانس نمی‌تواند ادعایی کند که در ایران فعالیتی است که براساس بازرسی‌ها به یک عدم انطباق برخورد کرده باشد.»
رییس سازمان انرژی اتمی یادآور شد: «موارد ادعایی، مدارک ادعایی و مکان‌های ادعایی ساخته و پرداخته ضدانقلاب و رژیم صهیونیستی است که در ۲۰ سال گذشته به طور پیوسته به ما اتهام زده‌اند و موجبات مذاکرات سیاسی درباره موضوع هسته‌ای را فراهم کرده و سند توافق برجام حاصل این مذاکرات ۲۰ سال گذشته بوده و معنای این مذاکرات و توافق نهایی که در قالب برجام صورت گرفته پشت سر گذاشتن این اتهام بوده است.»
اسلامی تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران و گروه ۵+۱ بعد از مذاکرات مفصل به این جمع‌بندی رسیدند که موارد ادعایی و اتهامات را کنار می‌گذارند و شرح و بسطی که در قالب سند و تحت عنوان PMD آورده شد، اینها بسته شد و جمهوری اسلامی هم پذیرفت که برنامه هسته‌ای خود را محدود کند و سرعت حرکت خود را کاهش دهد و ظرفیت خود را محدود کند.»
وی افزود: «ما پذیرفتیم که نظارت‌های آنان وسیع‌تر باشد در جهت اینکه اعتمادسازی انجام گیرد و در مقابل کلیه تحریم‌هایی که به بهانه این اتهامات وضع کردند را لغو کنند.»
رییس سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: «رژیم جنایتکار صهیونیستی که دسترسی آژانس به هیچ‌یک از فعالیت‌های هسته‌ای خود را صادر نکرده و همکاری نمی‌کند، پرچمدار تشدید عملیات روانی و سیاسی علیه جمهوری اسلامی ایران است و ما از مدیرکل آژانس انتظار نداریم که جملاتی مطرح کند که همین خواسته رژیم صهیونیستی است. این قابل‌قبول نیست و خلاف شرح وظایف مدیرکل آژانس است.»
اسلامی تاکید کرد: «ما اعتراض خود را در این زمینه هم به صورت کتبی و هم از طریق نماینده دائمی خودمان در آژانس به اطلاع ایشان رساندیم و انتظار داریم این رویه خاتمه پیدا کند.»
وی یادآور شد: ما در این یک‌سال هدف‌گذاری کرده‌ایم که آن بخش از سیستم‌ها و سامانه‌هایی که می‌تواند تاثیرات فناوری هسته‌ای در زندگی مردم را پدیدار کند، در دستور کار قرار دهیم و از چندین نوع سامانه در این بخش که به کاربرد پرتوهای هسته‌ای در صنعت، کشاورزی و مواد غذایی و حوزه سلامت مربوط است در همین روزهای هفته دولت رونمایی می‌کنیم و پیام این اقدامات همین است که مردم تاثیرات فناوری هسته‌ای را ببینند و هم اینکه نشان دهیم فناوری هسته‌ای صرفا غنی‌سازی نیست و دامنه گسترده‌ای از تاثیرات و اقدامات را در برمی‌گیرد.»
اسلامی در پاسخ به این پرسش که بعد از مذاکرات وین، ایران نظارت بیشتر آژانس را می‌پذیرد و اینکه نظر آژانس درباره افزایش نظارت بر کدام سایت ایران است، تصریح کرد: «ما هیچ سایت هسته‌ای اعلام‌شده نداریم. مکان‌ها و موارد ادعایی ساخته و پرداخته منافقین و صهیونیست‌هاست که چیز جدیدی نیست. عملیات تروریستی انجام داده‌اند و خرابکاری‌های صنعتی انجام داده‌اند تا برنامه هسته‌ای ما را از میان ببرند، این عملیات روانی سیاسی و رسانه‌ای اخیرشان هم به همین دلیل است که جریان مذاکرات منطقی و مذاکراتی که بحق نیاز مبرم کشور است که این تحریم‌ها را از سر راه برداریم و خاتمه دهیم را با مشکل مواجه کنند، در حالی که هدف مذاکرات لغو تحریم‌ها است.»
رییس سازمان انرژی اتمی افزود: «به نظارت در چارچوب برجام که قبلا پذیرفته بودیم پایبندیم. بازگردند به برجام و آنچه که در برجام تفاهم شده بود و تعهد طرفین بود را اجرا کنند و ما هم به آن پایبندیم. نه یک کلمه کمتر نه یک کلمه بیشتر.»
پلیس بد
اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رویکرد بی‌طرفانه و مبتنی بر مسائل فنی دارد و وارد بازی‌های سیاسی می‌شود، بارها در ایران مورد تاکید و البته انتقاد قرار گرفته است. این بار نیز اظهارات گروسی همین باب را باز کرده است. جدای از سیاسی بودن یا نبودن نگاه او باید دید که رویکرد فعلی او به خصوص در این مقطع توام با بلاتکلیفی برجام چه پیامی دارد؟
محمدحسن آصفری دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس رویکرد آژانس را ناشی از سیاسی‌کاری و برای کمک به پیشبرد اهداف آمریکا می‌داند. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «متاسفانه امروز آژانس تبدیل به نهادی برای پیاده کردن سیاست‌های آمریکایی‌ها و اعمال فشار بیشتر به منطقه است. این سازمان بین‌المللی بیش از آنکه به مسائل فنی بپردازد و دنبال حق‌گویی باشد، در پی تحقق سیاست‌های آمریکایی‌ها در دنیا است. آژانس سیاست‌های آمریکا را دنبال می‌کند و آمریکا هرجایی که می‌خواهد به کشورهای دیگر فشار بیاورد از این نهاد که باید بی‌طرف باشد، به نفع خود استفاده می‌کند.»
وی در ادامه با تاکید بر اینکه «این‌گونه رفتارهای آمریکا و آژانس دیگر نخ‌نما شده» گفت: «بهتر است که آمریکا پاسخگوی جامعه جهانی باشد چراکه ایران با وجود تجربه عدم پایبندی آمریکا به تعهدات خود، حاضر شد که دوباره مذاکره کند و بخواهد که به توافق برسد. ما شروطی داریم که بتواند منافع ما را تامین کند و آمریکا اگر واقعا به ایجاد گفتمان و مذاکره علاقه دارد باید سیاسی‌کاری‌ها را کنار گذاشته و با نگاه فنی به درخواست‌های ایران توجه کرده و پاسخ دهد. انتظار می‌رود که از طرح مسائل سیاسی دست بردارند و پاسخگو باشند چون اگر این اتفاق نیفتد و مذاکرات دوباره به بن‌بست برسد مطمئنا جمهور اسلامی ایران حاضر نخواهد بود که پشت دیوار مذاکره بماند و هم فشارهای تحریم را تحمل کند و هم مذاکره کند.»
این نماینده مجلس ادامه داد: «مجلس شورای اسلامی برنامه‌هایی را دارد که به موقع خودش آنها را تصویب و دولت را ملزم به اقداماتی خواهد کرد که برگشت به میز مذاکره به این سادگی امکان‌پذیر نخواهد بود لذا آمریکا و آژانس باید دست از فرافکنی‌های خود بردارند و در این مذاکرات عقلانیت به خرج دهند.»
این فعال سیاسی اصولگرا همچنین گفت: «البته ما معتقد هستیم که فشار فعلی با لابی صهیونیست‌ها وارد می‌شود و خود مردم آمریکا هم امروز مایل هستند که مذاکرات به نتیجه برسد.»
وی در پاسخ به اینکه آیا رویکرد و اظهارات اخیر آقای گروسی نشانه این است که آمریکا قرار نیست به درخواست‌ها و پیش‌نویس مورد نظر ایران پاسخ مثبت بدهد؟ گفت: «بعید نیست که اینطور باشد. اصولا آمریکا و آژانس هر دوره چنین بازی‌هایی را در قالب پلیس خوب و پلیس بد بازی می‌کنند. اگر این اتفاق بیفتد ما هم ساکت نخواهیم ماند و با اقداماتی که انجام می‌دهیم، اجازه نمی‌دهیم که آمریکا نفعی ببرد.»
آصفری در واکنش به اینکه «سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکید کرده که پلن بی ماندن در مسیر مذاکره است، پس چطور مجلس می‌خواهد که مانع شود؟ گفت: «منظور این است که مذاکره همراه با اقداماتی که انجام می‌دهیم باشد. قرار نیست که فقط پشت دیوار مذاکره بمانیم. بالاخره جمهوری اسلامی اقداماتی را هم انجام خواهد داد که خیلی به نفع آنها نخواهد بود.»
یک نشانه
سیدجلال ساداتیان کارشناس مسائل بین‌المللی نیز معتقد است که اظهارات اخیر آقای گروسی تا حدی متاثر از جواب احتمالی آمریکایی‌ها به پیش‌نویس مورد بحث است. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها تحولاتی را داشته و دارند که سبب شده تا حالا جواب نداده‌اند درحالی که قرار بود تا چهارشنبه جواب خود را اعلام کنند. این موضوع احتمالا در اظهارات فعلی آقای گروسی نقش داشته است. به این معنی که تا حالا فکر می‌کردند این توافقات به سویی می‌رود که همکاری‌های پادمانی و فراپادمانی با ایران حل و فصل بشود.»
وی افزود: «این موضوع از جمله مواردی است که در توافق اخیر وارد شده است. یعنی ایران هم دوربین‌هایی که از کار انداخته را مجددا نصب کند و هم اطلاعاتی که ضبط کرده را در اختیار آژانس قرار دهد. به اضافه مسائلی که درباره تعداد سانتریفیوژهایی که باید از ایران خارج شود، ذخایر غنی شده که چه زمانی و به چه مقدار باید خارج شود و… . اینها مسائل فنی است که درباره آن بحث و گفت‌وگو شده و به نظر می‌رسد که تاحدی روی آن توافقاتی صورت گرفته است. اما درباره نحوه اجرا مثلا اینکه سانتریفیوژهای پیشرفته در ایران نگهداری شود یا اینکه به خارج از ایران منتقل شود، هنوز بحث است. اینها البته موارد فنی بوده و الان در مرحله تصمیم سیاسی هستیم و به نظر می‌رسد که از این مراحل گذر کرده‌ایم.
ساداتیان در پاسخ به اینکه اظهارات اخیر آژانس به این معنی است که جواب آمریکا به پیش‌نویس منفی خواهد بود؟ گفت: «ممکن است جواب مشروط بدهد. یعنی او هم مواردی را مطرح کند که نیازمند گفت‌وگو‌های بیشتر باشد، به عبارت دیگر با برخی از خواسته‌های ایران موافقت نداشته باشد و آن را مشروط بگذارد. یعنی راه را کامل نبندد.»
با این حساب و بر اساس اصرار گروسی به باقی بودن اختلافات ایران و آژانس، آن هم در شرایطی که گفته می‌شد، این موضوع در چارچوب توافق جدید حل خواهد شد؛ باید به این نتیجه رسید که قصه این مذاکرات سر دراز دارد و قرار نیست که به این زودی‌ها شاهد توافق و تفاهم و احیای برجام باشیم.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :