دیپلماسی انرژی ایران در بازارهای منطقه/ بازی در وقت اضافه

به گزارش جهان صنعت نیوز:  کارشناسان بر این باورند که اگر محدودیت و تحریم ایران از نظر جذب سرمایه و تکنولوژی برطرف شود، ایران می‌تواند نقش مهمی را در مناسبات انرژی اروپا ایفا کند. با این حال صادرات گاز، موضوعی استراتژیک است و محاسبات آن در استراتژی بازار انرژی جهان حساس و از نظر سیاسی پرریسک است، بنابراین کشورهای تولیدکننده گاز باید به توافق و هماهنگی در صادرات گاز به بازارهای مصرف برسند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که بهترین نوع صادرات گاز از لحاظ لجستیک صادرات از طریق خط لوله است. ایران به ترکیه خطوط لوله دارد که می‌تواند تا اروپا برود، یعنی این زمینه وجود دارد که از ظرفیت خالی این خط برای صادرات گاز به اروپا استفاده شود، حتی امکان ایجاد خطوط تکمیلی هم وجود دارد. علاوه بر این اگر امکان ایجاد ثبات و همکاری بین ایران، عراق، سوریه و لبنان فراهم شود از مسیر خطوط لوله مستقیم می‌توان به دریای مدیترانه و اروپا رسید. طبعا در این حالت صادرات به اروپا با رقابت تنگاتنگ و عدم رضایت روسیه مواجه خواهد شد.

به گفته کارشناسان انرژی اکنون که هم در اروپا و هم کشورهای آسیای دور و شرق این قاره نیاز به گاز رو به افزایش است و این بهترین فرصت برای ایران است که چشم‌انداز گازی خود را تعریف کند تا عقب نماند، اما آنچه قابل تامل است اینکه اگرچه ایران زیرساخت‌های لازم را در اختیار ندارد، اما در صورت  رفع تحریم‌ها  با رعایت ملاحظات فنی و کارشناسی توانایی تعاملات استراتژیک در بازار گاز به اروپا را در میان‌مدت دارد. این چشم‌انداز روشن اما به این سادگی هم قابل دستیابی نیست. علاوه بر مسائل فنی و سیاسی که اشاره شد، رقابت بین کشورها هم در این میان نباید نادیده گرفته شود. یکی از رقبای ایران برای تبدیل شدن به‌ هاب منطقه‌ای انرژی ترکیه است. هرچند ترکیه منابع گازی چندانی ندارد و استخراج به میدان گازی تازه کشف شده هم به این سرعت امکان‌پذیر نیست، اما اخیرا فعالیت بیشتری را برای ارسال گاز طبیعی از آذربایجان به بازارهای اروپایی آغاز کرده است. به تازگی روسیه صادرات گاز به بلغارستان را قطع کرده؛ از این‌رو، بلغارستان از ترکیه به‌منظور واردات گاز درخواست کرده است. سوال این است که ایران چطور باید در چنین شرایطی جایگاه خود را از دست ندهد؟

آرزوی دیرینه

مرتضی بهروزی‌فر کارشناس انرژی در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: از دیرباز تبدیل شدن به‌ هاب انرژی آرزوی ترکیه بوده است. ترکیه همواره تلاش کرده که در مسیر عبور خطوط لوله گاز منطقه قرار بگیرد. در این حوزه هم تلاش‌های بسیاری انجام می‌دهد. بنابراین اکنون تقویت موقعیت ترکیه در این حوزه چندان به نفع ایران نخواهد بود.

وی افزود: گاز روسیه تحریم است، ولی اگر گاز روسیه بخواهد از مسیر ترکیه وارد اروپا شود با در نظر گرفتن تحریم‌ها هم موقعیت ایران کمرنگ‌تر خواهد شد. ترکیه یکی از مسیرهایی است  که ایران می‌تواند برای انتقال گاز به اروپا در نظر بگیرد. اما تا امروز به دلیل تحریم‌های موجود  تمایل ندارد که گاز ایران را به اسم ایران صادر کند.

این کارشناس انرژی تصریح کرد: ترکیه تمایل دارد تا گاز ایران را خریداری کند و سپس به اروپا صادر کند. اما اگر پرونده  برجام حل و فصل شود، مسیر ترکیه یا مسیر‌های دیگر می‌تواند برای صادرات گاز به اروپا بهترین موقعیت باشد تا ایران ظرف ۵ سال آینده به یک صادرکننده گاز به اروپا تبدیل شود.

تمرکز روی نفت

نرسی قربان کارشناس انرژی هم در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: ترکیه یکی از بزرگ‌ترین وارد‌کنند‌گان گاز از روسیه است. البته گاز روسیه را نمی‌تواند به اروپا صادر کند، زیرا گاز روسیه تحریم است‌. برای صادر کردن گاز روسیه باید هم موافقت روسیه و هم موافقت اروپا  در میان باشد.

وی افزود: بنابراین قرار است گاز ترکمنستان و آذربایجان که از قبل برنامه‌ریزی شده با لوله‌هایی که ظرفیت معینی دارد به ترکیه انتقال داده ‌شود. اکنون این گاز حجم کمی دارد که می‌تواند در آینده افزایش یابد. به خصوص با خطوط لوله‌های جدیدی که کشیده شده، ترکیه را تبدیل به‌ هاب انرژی منطقه می‌کند. بنابراین تغییری در نحوه سیستم به صورت جدی ایجاد نشده است.

این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: البته  تا زمانی که لوله‌های انتقال گاز یا کارخانه‌های تبدیل گاز به مایع (‌ال‌ان‌جی) را نداشته باشند امکان صادرات آن به اروپا وجود ندارد. برای این کار هم نیاز به ایجاد زیرساخت‌های لازم است و باید میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کنند، علاوه بر آن مدت زمانی ۴ تا ۵ سال هم نیاز دارد.

قربان متذکر شد: ایران در زمینه گاز نمی‌تواند به اروپا اقدامات جدی داشته باشد. پیشنهاد من این است ما باید روی نفت تکیه کنیم، زیرا نفت به وسیله کشتی و به سرعت قابل انتقال به اروپا است. ایران مقدار بسیار فراوانی نفت روی دریا‌ها دارد. در گذشته هم بازارهای اروپا متعلق به اروپا بوده‌اند که بخشی از این بازارها از دست ایران رفته بوده است. در حال حاضر در صورت توافق برجام، در مدت زمان ۳ تا ۴ ماه می‌تواند به اروپا نفت صادر کند و بازارهای قبلی ایران را دوباره احیا کند.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه