راهکارهای غلبه بر بیماری آنفلوآنزا

دکتر بهاران فرخنده مهر *

بیماری آنفلوآنزا از قدیمی‌ترین بیماری‌های ویروسی بشری است، که قبل از بیماری کووید، از شناخته‌شده‌ترین ویروس‌هایی است که باعث پاندمی در انسان می‌شود.

آنفلوآنزا تقریبا چهار پاندمی در قرن قبل و دو پاندمی هم در قرن‌های ۱۹۰۰- ۱۸۸۰ داشته است. البته طی سال‌های اخیر تعداد موارد شناخته شده آنفلوآنزا بسیار کم بوده است. اما درحال حاضر احتمال می‌رود به دلیل کاهش محدودیت‌ها و عدم استفاده از ماسک و بازگشایی مدارس و افزایش مسافرت‌های بین‌المللی تعداد احتمالی موارد شناخته‌شده آنفلوآنزا بیشتر شود. در سال گذشته ۱۰-۱۵ درصد موارد شناخته‌شده، آنفلوآنزا ثبت شد.

حال برای اینکه تعداد موارد مرگ و میر و ابتلا و عوارض را کاهش دهیم، واکسیناسیون آنفلوآنزا باید جدی‌تر انجام شود چرا که واکسن آنفلوآنزا به خوبی نشان داده است که تعداد موارد ابتلا و مرگ و میر و عوارض این بیماری را کاهش می‌دهد.

ماه‌های شیوع آنفلوآنزا در ایران از اوایل آبان تا اوایل اردیبهشت است و بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا شهریور است تا ایمنی کافی را برای افراد ایجاد کند، هرچند کسانی که واکسن‌ را با تاخیر دریافت می‌کنند نیز از تزریق واکسن سود خواهند برد چون فصل آنفلوآنزا در کشور ما تا اردیبهشت ادامه خواهد داشت. از آنجایی که پیشگیری بهتر از درمان است، در نتیجه افرادی که از نظر ابتلا ریسک بیشتری دارند مثل افراد بالای ۶۵سال و بیماران قلبی- عروقی، دیابتی‌ها و دیالیزی‌ها و افرادی که سیروز کبدی دارند و بارداران و کودکان زیر ۵ سال و مصرف‌کننده‌های داروهای مهار‌کننده سیستم ایمنی، پرسنل بهداشتی و… باید واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند. افرادی که باید واکسن آنفلوآنزا را دریافت کنند، شباهت زیادی به افرادی دارند که باید واکسن کووید را دریافت کنند. در مورد پرسنل بهداشتی هم وزارت بهداشت واکسیناسیون را انجام می‌دهد. بهترین زمان تزریق واکسن در شهریور و اوایل مهر است اما اگر کسی واکسن را نزده باشد حتی تا آذر نیز بهتر است واکسیناسیون را انجام دهد. تزریق واکسن آنفلوآنزا می‌تواند جلوی ابتلا و مرگ و میر را بگیرد؛ درست مانند واکسن کووید. آنفلوآنزا نیز مانند کووید در تعداد زیادی از مبتلایان بهبود می‌یابد اما اگر بیماران دچار عوارض آنفلوآنزا شوند میزان مرگ و میر بالا خواهد رفت. واکسن آنفلوآنزا سال‌هاست که استفاده می‌شود، سودی که بشر از تزریق واکسن‌ می‌برد، بسیار است و عوارض شدیدی نخواهد داشت. نوزادانی که تازه متولد می‌شوند، نیازی به تزریق نخواهند داشت، اما کودکان زیر ۵ سال نیاز به تزریق واکسن آنفلوآنزا دارند. سودی که از تزریق واکسیناسیون آنفلوآنزا ایجاد می‌شود بسیار بیشتر از عوارض آن مانند بدن‌درد و تب است. واکسن آنفلوآنزا، اثربخشی مادام‌العمر ندارد چون سالانه تغییر می‌کند و براساس ژنوم ویروس تهیه می‌شود که عوارض ناشی از آن شامل بدن‌درد و درد عضلانی است. واکسن آنفلوآنزا در سال اشکالش تغییر می‌کند در نتیجه سالانه باید تغییر کند. واکسن‌های آنفلوآنزا شامل ۳ ظرفیتی و ۴ ظرفیتی هستند.

معمولا ۲ هفته بعد از تزریق واکسن ایمنی ایجاد می‌شود و باید به طور سالانه واکسن تکرار شود. واکسن‌های ۳ ظرفیتی و ۴ ظرفیتی از نظر اثربخشی چندان با هم فرقی ندارند. واکسن‌های کووید و آنفلوآنزا را می‌توان با هم و هم‌زمان تزریق کرد و ضرری ندارد اما فاصله بین ۲ واکسن به صورت یک الی دو هفته‌ای را هم می‌توان رعایت کرد که این امر به علت رعایت کردن فاصله و کم شدن میزان عوارض هر ۲ نوع واکسن است. در بعضی کشور‌ها همه افراد می‌توانند تزریق واکسن آنفلوآنزا را انجام دهند اما در کشور ما اولویت با گروه‌های در معرض خطر است.

دوره ابتلا به آنفلوآنزا ۷ الی ۱۵ روز است اما بیماری آنفلوآنزا باعث می‌شود تا باکتری‌ها به بدن حمله کنند و مقاومت بدن را به شدت کاهش ‌دهند. سالانه بین ۵۲- ۱۲ هزار مرگ در اثر آنفلوآنزا رخ می‌دهد. با این اوصاف باید واکسیناسیون آنفلوآنزا را جدی بگیریم.

* متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری