هزارتوی دیپلماسی
به گزارش جهان صنعت نیوز: این بیانیه واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت ولی جدا از آن، نگرانی‌ها درباره افزایش احتمال شکست در مذاکرات را تشدید کرد. یکی از واکنش‌ها در پی انتشار بیانیه اروپایی‌ها واکنش اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات احیای برجام بود. او این بیانیه را در «نقطه حساس مذاکرات وین» و در آستانه نشست شورای حکام «نابهنگام» تلقی کرد. او پیش از این هم در توئیتی قطعنامه احتمالی در شورای حکام علیه ایران را بسیار غیرسازنده توصیف کرده بود.
در داخل نیز اولین واکنش به این بیانیه از آن محمد مرندی مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین بود که ضمن بیان اینکه تروئیکای اروپا فرمانبردار سیاست‌های کاخ‌سفید هستند، بیانیه را گستاخانه توصیف کرد. وی با صراحت اعلام کرد که «ایران به خوبی می‌داند که بدون یک توافق محکم و پایان بخشیدن به اتهامات بی‌اساس غرب، هر توافقی شکست خواهد خورد.» مرندی نشان دادن جرات از سمت تروئیکای اروپایی را شرطی برای حصول توافق می‌داند.
افرادی نیز مثل ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه بیانیه را غیرسازنده اعلام کرده و معتقدند که «باعث تعجب و تأسف است که در شرایطی که تعاملات دیپلماتیک و تبادل پیام بین طرف‌های مذاکره و هماهنگ‌کننده گفت‌وگوها برای نهایی کردن مذاکرات جریان دارد، سه کشور اروپایی در اقدامی انحرافی و به دور از رویکرد نتیجه‌بخش در مذاکرات، اقدام به صدور چنین بیانیه‌ای می‌کنند.» همچنین او بر این باور است که طرف‌های اروپایی از فضاسازی طرف‌های ثالثی که از ابتدا مخالف روند مذاکرات بوده تاثیر پذیرفته و اکنون نیز با همه توان به دنبال به شکست کشاندن مذاکرات هستند.
بر اساس بیانیه سه کشور اروپایی در مورد درخواست ایران مبنی بر به پایان رساندن تحقیقات آژانس در پرونده پادمانی معتقدند که «درخواست اخیر تردیدهایی جدی در قصد و تعهد ایران برای رسیدن به نتیجه موفقیت‌آمیز درباره برجام ایجاد کرده است. موضع ایران با تعهدات الزام‌آور قانونی در تناقض بوده و چشم‌انداز احیای برجام را تضعیف می‌کند.» همچنین در این بیانیه آمده است که با توجه به ناتوانی ایران در رسیدن به جمع‌بندی درباره توافق، درباره بهترین شیوه رسیدگی به تداوم تشدید برنامه هسته‌ای ایران و عدم همکاری با آژانس در زمینه توافق پادمانی با شرکای بین‌المللی خود مشورت خواهند کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه در ادامه با اشاره به سابقه همکاری و تعامل سازنده جمهوری اسلامی به عنوان یک عضو مسوولیت‌پذیر معاهده منع اشاعه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بار دیگر بر لزوم اجتناب از سیاسی‌کاری و طرح اتهامات بی‌پایه علیه کشورمان تاکید کرد و گفت: «مایه تأسف است که کشورهای اروپایی از یک‌سو به حمایت تمام‌قد از رژیمی می‌پردازند که صدها کلاهک اتمی در اختیار داشته و به هیچ‌یک از سازوکارهای منع اشاعه بین‌المللی پایبند نیست و از سوی دیگر علیه برنامه هسته‌ای کاملا صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران که در معرض گسترده‌ترین بازرسی‌ها قرار داشته، به فضاسازی می‌پردازند.»
گذشته از واکنش‌های داخلی، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از موضع تروئیکای اروپایی قدردانی و حتی در اظهاراتی ادعا کرده که اطلاعات جدیدی در خصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران در تعدادی از سایت‌ها به کشورهای اروپایی داده است. یائیر لاپید همچنین اعلام کرد که اسراییل کمپینی سیاسی برای توقف توافق هسته‌ای و مقابله با رفع تحریم‌های ایران در پیش گرفته است، به گونه‌ای که او ضمن اعلام آمادگی اسراییل برای هر تهدید یا سناریویی گفته که با بایدن بر سر آزادی عمل کاملی برای ممانعت از احتمال بدل شدن ایران به یک تهدید هسته‌ای توافق کرده‌اند.
عده‌ای بیانیه را تند تلقی و عده دیگری از آن حمایت می‌کنند اما نکته حائز اهمیت، تاثیر این بیانیه در اجلاس شورای حکام و در نهایت در روند مذاکرات است، چراکه همان‌طورکه همواره اکثر کارشناسان بر لزوم دستیابی به توافق تاکید داشتند، شرایط به گونه‌ای است که مسیر رسیدن به توافق در مذاکرات باید هر چه سریع‌تر هموار شود تا همه طرفین از آن نفع ببرند.
مصالحه به جای برد
گروهی از افراد معتقدند که بیانیه جدید سه کشور اروپایی تند نبوده و هنوز راه برای ایران باز است. جاوید قربان‌اوغلی کارشناس مسائل سیاست خارجی که در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با اشاره به درخواست ایران مبنی بر بسته شدن پرونده پادمانی گفت: بهتر بود سعی می‌کردیم با یک دیپلماسی نیرومند و قوی با حضور افرادی مانند آقایان ظریف و دکتر صالحی، مسائل و سوالات آژانس را حل کنیم تا به بن‌بست کنونی منجر نشود. سپس درخواست ایران، واکنش تند اروپایی‌ها را به دنبال داشت و به اظهار ناخرسندی آقای بورل درخصوص احتمال شکست در مذاکرات منجر شد و سپس هم بیانیه تروئیکای اروپایی. برخلاف سایر افراد که این بیانیه را تند تلقی می‌کنند، من چنین برداشتی ندارم. اگرچه بیانیه تندی است و ایران را مقصر شکست مذاکرات اعلام کرده و حتی هشدار داده که راهکارهای دیگری را بررسی خواهند کرد ولی در عین حال نیز راه را برای ایران باز گذاشته است.
این تحلیلگر مسائل سیاسی در ادامه به هماهنگی کشورهای اروپایی با آمریکا درباره محتوا و تنظیم این بیانیه اشاره کرد و افزود: فکر می‌کنم آمریکایی‌ها نقش داشتند چراکه آنها می‌دانند چنانچه خودشان چنین بیانیه‌ای منتشر کنند، واکنش بسیار تندی از سمت ایران به دنبال خواهد داشت و همه راه‌های مذاکره را خواهد بست. بنابراین ترجیح دادند که اروپایی‌ها این بیانیه را صادر و آمریکایی‌ها نیز محتاطانه از آن حمایت کنند. حتی آمریکایی‌ها پس از استقبال از بیانیه مدعی شدند که مسائل پادمانی باید از طریق شورای حکام حل شود. از این رو فکر می‌کنم که این اظهارات به معنای این نیست که اجلاس شورای حکام و گزارش آقای گروسی به قطعنامه علیه ایران منجر خواهد شد. بنابراین بعید است که به دنبال بیانیه پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع داده شود چراکه غربی‌ها نیازمند مصالحه در مورد مساله هسته‌ای هستند بنابراین ترجیح می‌دهند که این مسائل در شورای حکام حل شود.
قربان‌اوغلی ادامه داد: نیاز غرب به مصالحه به معنای عدم نیاز ما نیست؛ بلکه مصالحه یعنی طرفین با کوتاه آمدن و تنازلات به همراه منطق برد-برد به شرایط دلخواه و مشترک خود برسند. اروپایی‌ها نیز از طرف آمریکایی‌ها درحال ایفا کردن چنین نقشی هستند، به همین دلیل احتمال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت کم است. منتها امیدوارم ایران این اتفاق را نقطه قوتی برای خود در نظر نگیرد و گمان نکند که با ایستادگی آنها، اروپایی‌ها ناتوان شده‌اند؛ بلکه باید این موضوع را به گونه‌ای برداشت کنند که غربی‌ها خواهان بدتر شدن شرایط نیستند. پس اگر غربی‌ها به دلیل جنگ اوکراین، انرژی، امنیت و پایین نیامدن نقطه گریز هسته‌ای نیازمند شرایط مساعدی در روند مذاکرات هستند، شرایط ما نیز به گونه‌ای است که به شدت نیازمند عبور از این پل و وضعیت وخیم اقتصادی فعلی هستیم.
وی به راه‌حل‌هایی برای بهبود شرایط اشاره و تصریح کرد: راه‌حل منطق دیپلماسی است. در واقع در شرایط حساس فعلی مذاکرات، ما به دیپلمات‌های قوی‌تری مانند آقایان ظریف و صالحی که متخصص این کار هستند، نیازمندیم و من واقعا نمی‌دانم چرا و با چه منطقی در چنین شرایطی آقای عراقچی حذف شد ولی این افراد در عین حال که از سرمایه‌های کشور هستند، قبلا این ماراتن را رفته‌اند و از فوت و فن‌های مذاکره آگاه هستند. بنابراین استفاده از این سرمایه‌ها یکی از راه‌حل‌های بسیار مهم است.
پافشاری بر سر مسائل کار درستی نیست
قربان‌اوغلی در همین باره افزود: هر توافقی نیازمند رضایت طرفین است بنابراین پافشاری بر سر مسائل کار درستی نیست. البته که من هم معتقدم مسائل پادمانی باید حل شوند. بالاخره آژانس یک نهاد بین‌المللی و مستقل است؛ بنابراین اینکه ایران در متن مکتوبی درخواست قول الزام‌آور برای حل مسائل پادمانی خود را اعلام کرد که نه‌تنها ارتباطی به آژانس نداشت بلکه میان ایران با ۵ کشور دیگر بود، مداخله سیاست در مسائل نظارتی و فنی بود که ممکن است در آینده مورد سوءاستفاده‌های بسیاری قرار بگیرد. راهکار این موضوع مذاکرات جداگانه در پشت در‌های بسته بین سیاستمداران و جدا از آن مذاکره تیم فنی ما با آژانس است تا در نتیجه به نقطه اشتراکی برسند.
کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: ما نباید ۱+۵ و یا ۱+۴ را به بسته شدن پرونده پادمانی به صورت الزام‌آور و در متن توافق وادار کنیم؛ در واقع این کار به نظر من سنت‌شکنی است که نه تنها نتیجه مطلوبی نخواهد داشت بلکه ممکن است مسیر مذاکرات را بسیار سخت‌تر و حتی به شکست منجر کند. بنابراین جدا از اینکه وضعیت بسیار سخت شده است ولی هنوز فرصت برای دیپلماسی و برون‌رفت از این شرایط وجود دارد منتها به شرط آنکه ما به مصالحه فکر کنیم نه به برد.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :