منفعت روسیه از سیاست درهای باز ترکیه

دکتر سیدجلال ابراهیمی *

در ۲۰۱۵ بعد از سقوط هواپیمای جنگی سوخوی روسی توسط نیروی هوایی ترکیه اولین تحریم از سوی روسیه بر کالاهای ترک به خصوص کالاهای جالیزی شروع شد. در میان صدها کامیون و تریلر، راه‌های بین دو کشور متوقف شد که با رفتن آقای اردوغان به مسکو و عذرخواهی از این رویداد هم آزادسازی ویزا برای گردشگران روسیه از ترکیه عملی شد. همچنین مبادلات تجاری از سر گرفته شد در حالی که پوتین تهدید کرده بود که ترکیه برای سقوط هواپیمای سوخوی روسی بهای سنگینی خواهد پرداخت. در این دوره پروژه خط لوله گاز ترکیش‌استریم که قرار بود گاز طبیعی روسیه را از طریق ترکیه به بازارهای اروپا منتقل کند نیز به حالت تعلیق درآمد و شرکت‌های ترک در روسیه تحت فشار و حتی مورد هجوم و یورش قرار گرفتند.

اولکر سیاسی‌نویس ترک معتقد است که پروژه نیروگاه هسته‌ای و خرید سامانه پدافند هوایی اس- چهارصد (S-400) یکی از عوامل نرمش سیاسی و اقتصاد سیاسی دو طرف شد. روسیه و ترکیه در حوزه سوریه و لیبی منافع متقابل نیز دارند که این امر منجر به متعادل‌سازی سیاست‌های ترکیه و روسیه در بسیاری از مواقع می‌شود و هم اکنون ترکیه با روسیه در شرایط جنگ اوکراین نیز سیاست تعادل در روابط دو کشور را ادامه می‌دهد.

با توجه به اینکه تحریم‌هایی از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا و کشورهای عربی به اعتراض روسیه برای اشغال و حمله به اوکراین صورت گرفته است ولی ترکیه با اینکه عضو بازار مشترک و پیمان ناتو و جزو هم‌پیمانان نظامی آمریکا و اتحادیه اروپا است ولی هنوز به تحریم‌های غرب علیه روسیه نپیوسته است.

تا این تاریخ هیچ شرکت ترک به تحریم علیه روسیه اقدام نکرده است البته باید در نظر گرفت که روسیه بزرگ‌ترین بازار ورود میوه و سبزیجات به خصوص گوجه‌فرنگی به روسیه بود و یکی از کشورهایی است که ناوگان حمل‌و‌نقل ترکیه را سر پا نگه داشته است. ترکیه علاوه بر اینکه به حوزه تحریم ورود نکرد از تحریم اتحادیه اروپا و آمریکا علیه روسیه نیز بهره می‌گیرد و بازار روسیه که در ۱۰ هزار نوع کالا تحریم است بهترین بازار صادراتی برای ترکیه شده است.

در این خصوص اولکر گوشه‌نویس روزنامه اقتصادی دنیا معتقد است که سیاست‌های درهای باز ترکیه در مقابل تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا فرصت مناسبی برای شرکت‌های روسی است و هم‌اکنون بسیاری از شرکت‌های روسی مستقر در ترکیه در حال مذاکره برای پیدا کردن روش‌هایی برای دور زدن تحریم‌های غرب هستند. همچنین گفته می‌شود شرکت‌های ترک برای جلوگیری از تحریم آنها از سوی غرب از انجام تشریفات گمرکی روی محصولات ارسالی به روسیه خودداری می‌کنند. از طرفی شرکت‌های روسی در تلاشند تا از طریق ترکیه تحریم‌های فناوری پیشرفته را بشکنند اما شرکت‌های ترکیه پیشنهادات را رد می‌کنند تا در دام تحریم غرب نیفتند.

* مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه