بیم و امید توسعه دانش‌بنیان‌های نفتی
به گزارش جهان صنعت نیوز: با نامگذاری امسال به نام سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» حالا جای پای دانش‌بنیان‌ها در همه وزارتخانه‌ها در حال محکم‌تر شدن است. وزارت نفت درصدد است که برای شرکت‌های دانش‌بنیان نفتی، نقش پررنگ‌تری را در زمینه تامین فناوری‌های مورد نیاز صنعت تعریف کند. هرچند که بسیاری از دستگاه‌های دولتی بر این باورند که دانش‌بنیان‌ها می‌توانند در شرایط تحریمی برای اقتصاد کشور مفید باشند، با این حال انتقادهایی هم دراین زمینه وجود دارد. از جمله اینکه طرح‌های این شرکت‌ها اغلب توجیه فنی و اقتصادی ندارد و گاهی رانت و توصیه باعث شده که این شرکت‌ها به منابع مالی دست پیدا کنند، بدون آنکه خروجی داشته باشند.
این نگرانی در صنعت نفت هم وجود دارد. البته مقامات وزارت نفت اطمینان می‌دهند که حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت نفت موجب ارتقای فناوری در این صنعت شده است و تصمیم این است که از شرکت‌هایی که قابلیت بیشتری در توسعه فناوری صنعت نفت دارند، بهره بیشتری گرفته شود. به نظر می‌رسد که تجربه تولید کاتالیست‌ها در صنعت نفت، وزارت نفت را برای حمایت از دانش‌بنیان‌های نفتی مصمم‌تر کرده است.
گزارش‌های وزارت نفت نشان می‌دهد که تولید کاتالیست‌های پلاتین‌دار در حوزه صنایع نفت و گاز به توسعه دانش‌بنیان و بومی اقتصاد نفت و گاز، کمک کرده است.
منطقی نیست
مرتضی بهروزی‌فر کارشناس انرژی درباره نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه صنعت نفت به “جهان‌صنعت” می‌گوید: صنعت نفت لبه تکنولوژی است. بخش‌هایی از صنعت نفت که به افزایش نرخ بازیافت، حفاری آب‌های عمیق یا احداث خطوط لوله در آب‌های عمیق کمک می‌کند، نیاز به آخرین تکنولوژی دنیا دارد. حتی در حفاری‌های افقی هم می‌توان گفت این موارد به صورتی نیست که بتوان با آزمون و خطا به آن دست پیدا کرد.
او اضافه کرد: بی‌شک آرزوی ما این است که شرکت‌های ایرانی به ویژه شرکت‌های خصوصی بتوانند در این زمینه پیشرفت کنند و حرفی برای گفتن داشته باشند. اما اینکه ما تصور کنیم که چند نفر دور هم جمع شوند، دفترکاری با چند نیروی کار ایجاد کنند تا با گرفتن پروژه بتوانند توسعه تکنولوژی انجام دهند، از نظر من خیلی کوته‌بینانه است.
این کارشناس انرژی تصریح کرد: بی‌شک صنعت نفت در تعامل با شرکت‌های بزرگی که صاحب تکنولوژی هستند، توسعه می‌یابد. باید راهی پیدا کرد که این شرکت‌ها در صنعت نفت ایران حضور پیدا کنند تا انتقال دانش و تکنولوژی صورت بگیرد.
به گفته وی تعامل با شرکت‌های بزرگ صاحب تکنولوژی در دنیا می‌تواند به ارتقای توانمندی شرکت‌های داخلی از نظر توان تکنولوژی کمک کند. بنابراین معتقدم اینکه تصور کنیم شرکت‌های نوپای دانش‌بنیان با بودجه نفت بخواهند صنعت نفت را توسعه بدهد منطقی نیست.
در مقابل حسن مرادی نماینده پیشین مجلس و کارشناس انرژی نظر دیگری دارد. او در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: شرکت‌های دانش‌بنیان باعث رشد و توسعه بخش‌های مختلف صنعت می‌شوند. در همه رشته‌های صنعتی به فراخور فناوری که وجود دارد این شرکت‌ها می‌توانند به رشد آن صنعت کمک کنند. بنابراین در بخش نفت و انرژی به ویژه در پتروشیمی حضور شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند فرصت باشد.
او اضافه کرد: اگر شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس چارچوب و براساس مقررات پیش‌بینی‌شده کار کنند، نه تنها اتلاف منابع نیست بلکه می‌تواند دستاورد‌های ارزشمندی را در حوزه دانش‌بنیان نصیب کشورمان کند. بنابراین مسوولان همه بخش‌های انرژی به ویژه وزارت نفت و نیرو باید برای توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان تلاش کنند و اجازه بدهند که این شرکت‌ها در چارچوب و قواعد و قوانین درست رشد کنند.
مرادی تصریح کرد: طبیعی است که افراد و دانشمندانی که در این زمینه شرکت‌ها فعالیت می‌کنند بهتر می‌دانند که چگونه باید منابع را حفظ کرد.
حمایت از دانش‌بنیان‌ها به نفع همه است
فریدون محمدی کارشناس انرژی هم در این رابطه به “جهان‌صنعت” می‌گوید: البته وقتی می‌توان دانش فنی، فناوری و خدمات مهندسی را از شرکت‌های صاحب دانش فنی وارد کرد، اولویت با واردات دانش است. اما تا زمانی که ما تحریم هستیم و تنها تکنولوژی‌های قدیمی در اختیار ماست، چاره‌ای جز استفاده از توان شرکت‌های دانش‌بنیان نیست. به خصوص که این شرکت‌ها در ارتقای دانش ساخت پلی‌الوفین‌ها کارنامه موفقی داشته‌اند. منفعت شرکت‌های دانش‌بنیان این است که کالاهایی در صنعت نفت ساخته می‌شود که باعث کاهش هزینه تولید و افزایش سود حاصل از صادرات می‌شود.
او با تاکید بر اینکه در همه جای دنیا از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت می‌شود، عنوان کرد: از شرکت‌ها دانش‌بنیان می‌توان در تمام حوزه‌ها از جمله صنعت نفت بهره گرفت. مثلا کاتالیستی که با استفاده از توان تولید داخل با قیمت کمتر (با یک دهم قیمت نمونه خارجی) در داخل کشور تولید کرده، منفعت بسیاری را برای صنعت نفت داشته است.
محمدی با تاکید بر اینکه نیاز است برای کاتالیست‌های ایرانی در بازار جهانی بازاریابی صورت بگیرد، گفت: این کار باعث حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌شود. اشتغالزایی برای جوانان تحصیلکرده را افزایش می‌دهد و در نهایت دانش فنی ایران در صنعت نفت ارتقا پیدا می‌کند.
او گفت: به نظر من کسانی که مخالف حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان هستند بدون شک منافعی از واردات محصولاتی که دانش‌بنیان‌ها قادر به تولید آن هستند دارند. در حالی که ثمره استفاده از دانش‌بنیان بیشتر از خسارتش است. درست است تولید برخی محصولات ریسک دارد و انتظار اینکه همه دانش‌بنیان‌ها موفق شوند اشتباه است، اما در هیچ جای دنیا هم این انتظار را از دانش‌بنیان‌ها ندارند که همه آنها موفق شوند.
این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: اگر محصولی که دانش‌بنیان‌ها تولید کردند، تجاری‌سازی درست شود دیگر شرکت‌ها هم تشویق می‌شوند و در این مسیر حرکت می‌کنند. ماحصل آن مهاجرت معکوس خواهیم داشت.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :