مخاطرات آثار تاریخی در کاخ‌موزه‌ها
به گزارش جهان صنعت نیوز: در همین زمینه در این هفته‌ها نقدهای فراوانی در خصوص شرایط نگهداری و رعایت استانداردها در کاخ‌موزه‌ها و سایر اماکن تاریخی که تبدیل به موزه شده‌اند مطرح شده است.برای بررسی بیشتر استانداردها و شرایطی که باید در کاخ- موزه‌ها و خانه‌های تاریخی که تبدیل به موزه می‌شوند مورد توجه قرار گیرد، گفت‌و‌‌گویی با رضا دبیری‌نژاد موزه‌دار و کارشناس میراث فرهنگی ترتیب دادیم.
دبیری‌نژاد رییس اداره موزه و موسسه کتابخانه ملک بوده و کتاب و مقالاتی در حوزه موزه‌داری تالیف کرده است.
از جمله مقالات او می‌توان به «موزه ایران درودی، سرمایه‌ای برای دیپلماسی فرهنگی»، «موزه‌خوانی» و «از خلاقیت در موزه تا موزه‌های خلاق» اشاره کرد. دبیری‌نژاد همچنین کتابی با عنوان «یادداشت‌ها و مقالاتی درباره موزه؛ ویترین، پنجره، آینه» را به رشته تحریر در آورده است.
وی در این گفت‌وگو ضمن تاکید بر این نکته که تبدیل خانه‌ها و اماکن تاریخی به موزه در تمام دنیا امری رایج است، این نظر را مطرح می‌کند که در این اماکن تاریخی باید توجه بیشتری به رعایت استانداردها و مسائل حفاظتی شود.
مشروح مصاحبه «جهان‌صنعت» با رضا دبیری‌نژاد نویسنده و پژوهشگر حوزه موزه‌داری و میراث فرهنگی در پی می‌آید.
*بعضا در نقدها این‌گونه مطرح می‌شود که تبدیل خانه‌های تاریخی به موزه فضای استانداردی را برای موزه‌ها ایجاد نمی‌کند. منتقدان بر این نظرند که به لحاظ شرایط بازدید و نگهداری از آثار، موزه‌ها باید استانداردهای خاصی داشته باشند و معماری ساختمان آنها با نظر به استانداردهای موزه‌ای طراحی شده باشد، نظر شما در این خصوص چیست؟
این حرف را نمی‌توان به صورت کلی پذیرفت و یک چنین نقدهایی تا حدودی غیرتخصصی است. در حال حاضر موزه لوور(پاریس) نیز یک کاخ تاریخی بوده که تبدیل به موزه شده است و موزه بریتانیا نیز یک چنین وضعیتی دارد، موزه اورسی در پاریس هم یک ایستگاه ماشین‌های تاریخی بوده است؛ یعنی ایستگاه اتوبوس‌هایی بوده که در گذشته با آنها سفر می‌رفتند.
بنابراین در همه جای دنیا این تجربه استفاده از خانه‌های تاریخی به عنوان موزه وجود دارد.
از سوی دیگر زمانی که در کشور این تعداد بناهای تاریخی وجود دارد بهتر است که از آنها در قالب موزه‌های کشور استفاده شده و حفظ شوند.
*در حال حاضر برخی از حمام‌های تاریخی نیز در سراسر کشور تبدیل به موزه شده‌اند؛ برخی از کارشناسان معماری و میراث فرهنگی با بیان اینکه مصالح به کار رفته در حمام‌ها نیاز به مجاورت با فضای مرطوب دارد، نبود رطوبت در فضای حمام‌های تاریخی در طول زمان را عاملی مخرب برای آنها ارزیابی می‌کنند. از سوی دیگر وجود رطوبت در بنا هم می‌تواند به آثار موزه‌ای آسیب برساند. فکر می‌کنید باتوجه به موارد اشاره شده استفاده از حمام‌های تاریخی به عنوان موزه در چنین شرایطی صحیح است؟
بله درست می‌گویید، در حمام‌ها رطوبت در بنا وجود دارد بنابراین اینکه بخواهیم موزه را کنترل کنیم و در آن نسخه خطی و اشیای هنری بگذاریم شاید مطلوب نباشد اما طبیعتا استفاده از حمام‌های تاریخی برای موزه مردم‌شناسی مطلوب است.
در حال حاضر نیز بخش عمده‌ای از حمام‌های تاریخی کشور تبدیل به موزه مردم‌شناسی شده‌اند. خانه‌های تاریخی اما این قابلیت را دارند که به عنوان موزه استفاده شوند.
*در کشور ما برخی از کاخ‌های تاریخی نیز تبدیل به موزه شده و اشیای تاریخی ارزشمندی در آنها نگهداری می‌شود. این در حالی است که در ماه‌های اخیر انتقاداتی به شرایط نگهداری از اشیای تاریخی در برخی از کاخ‌ها از جمله کاخ- موزه گلستان وجود داشته است. مفقود شدن پرتره مظفرالدین‌شاه و آسیب رسیدن به تابلوی کمال‌الملک ازجمله نقدهایی بوده که به آثار نگهداری شده در کاخ‌موزه گلستان وارد شده و با حاشیه‌هایی همراه بوده است. به نظر شما آیا نگهداری از اشیای تاریخی در کاخ‌موزه‌ها صحیح است و می‌توان شرایط و استانداردهای موزه‌ای را در آنها رعایت کرد؟
کاخ‌ها نیز به عنوان خانه موزه‌های بزرگ به حساب می‌آیند. در خصوص کاخ‌های تاریخی چه در ایران و چه در سایر نقاط دنیا تصور ما این است که اشیای آنها باید در خودشان حفظ شود و این تصور که نباید از آنها به عنوان موزه استفاده کرد صحیح نیست.
درست است که کاخ‌های تاریخی شرایط ویژه خود را دارند، اما باید توجه داشته باشیم وقتی که یک خانه تاریخی و یا یک کاخ را تبدیل به موزه می‌کنیم باید شرایط مطلوب نگهداری آثار تاریخی را در آنها به وجود آوریم.
همچنین باید در نظر داشت که خانه‌ها و کاخ‌های تاریخی به توجه بیشتر و پایش و حفاظت بیشتری نیاز دارند.
به هر روی نباید با کاخ‌موزه‌ها همچون موزه‌های عادی برخورد کرد.
*برخی از فعالان حوزه میراث فرهنگی معتقدند که در گذشته در خانه‌ها و بناهای تاریخی رفت‌و‌آمد محدودی وجود داشته است اما تبدیل آنها به موزه میزان رفت‌و‌آمد و بازدید از آنها را بیشتر کرده و در مواردی موزه‌ها را با سیل بازدید‌کننده مواجه می‌کند و این موضوع می‌تواند آسیب‌هایی را به بنای تاریخی وارد کند؛ نظر شما در خصوص این نقد مطرح شده چیست و آیا آن را وارد می‌دانید؟
بله، برخی می‌گویند در یک بنای تاریخی در گذشته رفت‌و‌آمد محدودتری بوده است اما الان با توجه به تبدیل به موزه به یکباره با یک حجم عظیم بازدید‌کننده مواجه می‌شویم که به بنای تاریخی فشار می‌آورد.
به لحاظ محتوایی از نظر من چنین چیزی نیست که نباید بناهای تاریخی یا موزه‌های تاریخی موزه شوند بلکه یکی از ظرفیت‌های ما برای حفظ بناهای تاریخی تبدیل آنها به موزه است به شرط آنکه حواس‌مان به محدودیت‌ها و نیازهای این اماکن تاریخی نیز باشد. یعنی نباید فکر کنیم همین که چند تابلو در یک بنای تاریخی به دیوار زده‌ایم تبدیل به موزه شده است.
البته باید در نظر داشت آنچه مطرح کردم به معنای نفی استفاده از خانه‌های تاریخی به عنوان موزه نیست بلکه به نظرم با توجه به نیازهای مرمتی، حفاظتی و نیازهای ساختمانی طبیعتا(اماکن تاریخی که تبدیل به موزه می‌شوند) نیاز به رسیدگی دارند.
اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهخواندنیلینک کوتاه :