موج دستگیری خبرنگاران و فعالان اجتماعی/دومینوی بازداشت‌ها
به گزارش جهان صنعت نیوز: در روزهای برگزاری تجمعات اعتراضی یا طبق خوانش رسمی «اغتشاشات»، تعداد زیادی از حاضرین در تجمعات توسط نیروهای انتظامی و نظامی بازداشت شده‌اند؛ بخش چشمگیری از بازداشتی‌های کف خیابان، نوجوانان و جوانان هستند. کسانی که شیوه تربیتی‌شان هدف نوک پیکان انتقادات محافظه‌کاران قرار دارد.
اما به غیر از بازداشتی‌های کف خیابان، بازداشت اقشار و گروه‌های مختلف نیز در جریان است. شاید قصد نهایی بازداشت‌ها و برخوردها با خبرنگاران، بازیگران، ورزشکاران و… همانی باشد که «محمدرضا میرتاج‌الدینی» نماینده مجلس اعلام کرده است. او به «فارس» گفته: «در کنار این گروه‌های ضدایران و ایرانی برخی چهره‌های داخل کشور که ۴۰ سال در امنیت نان این مملکت را خورده‌اند و هنرمند و سلبریتی و ورزشکار و چهره شده‌اند نیز به این مردم و کشور خیانت می‌کنند و پس از گذشت این دوره و تثبیت فضای عمومی جامعه، این موضوع را از طریق مجلس از دستگاه‌ها و نهادهایی چون صدا و سیما پیگیری خواهیم کرد که یک‌بار دیگر یک پاکسازی انقلابی در این مملکت انجام شود.»
بازداشت خبرنگاران
اما نکته مهم اینکه باز هم مانند همیشه خبرنگاران در صف اول برخورد و بازداشت قرار داشتند. تا هنگام تنظیم این گزارش، چندین خبرنگار و فعال رسانه‌ای از روزنامه‌ها و رسانه‌های سراسری، محلی و همچنین کنشگران سیاسی و اجتماعی بازداشت شده‌اند.
نیلوفر حامدی، خبرنگار اجتماعی روزنامه شرق در همان روزهای ابتدایی اعتراضات بازداشت شد. او از خبرنگارانی بود که خبر درگذشت مهسا امینی را رسانه‌ای کرد.
الهه محمدی خبرنگار اجتماعی روزنامه هم‌میهن نیز چند روز پس از اینکه نیروهای امنیتی منزل شخصی او را مورد تفتیش قرار دادند و برخی لوازم او را ضبط کردند، بازداشت شد. محمدعلی کامفیروزی وکیل الهه محمدی در توئیتر خود نوشته «موکلم الهه محمدی، خبرنگار روزنامه هم‌میهن، امروز(پنجشنبه) صبح بازداشت شد. پس از احضار تلفنی الهه محمدی، موکلم در راه مراجعه به محل، توسط ماموران اطلاعات بازداشت شد. الهه محمدی خبرنگاری است که به شهر سقز رفته و گزارش خاکسپاری مهسا امینی را تهیه کرده بود که در روزنامه هم‌میهن منتشر شد.»
«روح‌الله نخعی» روزنامه‌نگار، «فاطمه رجبی» روزنامه‌نگار از روزنامه هفت صبح، «علیرضا خوشبخت» روزنامه‌نگار، «مجتبی رحیمی» روزنامه‌نگار، «ایمان به‌پسند» روزنامه‌نگار، «ویدا ربانی» روزنامه‌نگار، «فرشید قربان‌پور» روزنامه‌نگار و «حامد شفیعی» روزنامه‌نگار دیگر افراد رسانه‌ای هستند که بازداشت شده‌اند. «زهرا توحیدی» و «هدی توحیدی» از کنشگران سیاسی و اجتماعی نیز در جمع بازداشتی‌ها هستند.
در همین حال انجمن صنفی عکاسان مطبوعاتی ایران نیز از بازداشت چندین عکاس خبر داده است. طبق بیانیه این انجمن «آریا جعفری عکاس با سابقه مطبوعاتی و ورزشی و عضو انجمن صنفی عکاسان مطبوعاتی ایران، روز یکشنبه توسط نیروهای امنیتی در منزلش دستگیر شده است.» «احمد حلبی‌ساز» و «یلدا معیری» از عکاسان خبری نیز در روزهای گذشته از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شده‌اند.
فوتبالیست، شاعر و خواننده در لیست بازداشتی‌ها
اما بازداشت‌ها منحصر به روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی و اجتماعی نبود؛ بازیگر، فوتبالیست، مجری، استاد دانشگاه و فعال سینمایی از جمله افرادی بودند که در روزهای اخیر توسط نیروهای نهادهای امنیتی بازداشت شده‌اند.
خبرگزاری مهر وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی در خبری «اختصاصی» نوشت: «مدعی‌العموم علیه برخی از سلبریتی‌ها از جمله برخی بازیگران و مجری‌های سابق صدا‌وسیما اعلام جرم» کرده و همچنین «دستور جلب برای بعضی از آنها» صادر شده است. «مهر» در ادامه خاطرنشان کرده بود که «فرآیند پیگیری قضایی در خصوص ادعاهای بی‌اساس و دروغین برخی دیگر از سلبریتی‌ها در فضای مجازی در حال انجام است.»
دقایقی پس از انتشار «خبر اختصاصی مهر»، این خبرگزاری از بازداشت «محمود شهریاری» مجری سابق صدا و سیمای ایران خبر داد. «در پی اعلام جرم علیه برخی از سلبریتی‌ها به جهت تشویق به اغتشاش و هم‌صدایی با دشمن، محمود شهریاری مجری سابق صدا و سیما با صدور دستور قضایی ساعتی پیش بازداشت شد.»
خبرگزاری «برنا» وابسته به وزارت ورزش و جوانان نیز از بازداشت «مونا برزویی» شاعر و ترانه‌سرا خبر داد و با ادبیاتی مشابه با آنچه در «خبر اختصاصی مهر» آمده، نوشت: «مونا برزویی ترانه‌سرا پیرو اعلام جرم علیه برخی از سلبریتی‌ها به جهت تشویق به اغتشاش و هم‌صدایی با دشمن، با صدور دستور قضایی بازداشت شد.»
این خبرگزاری دقایقی بعد با همین ادبیات بازداشت «حسین ماهینی» کاپیتان سابق تیم فوتبال پرسپولیس تهران و بازیکن سابق تیم ملی فوتبال ایران را مخابره کرد و نوشت: «حسین ماهینی بازیکن سابق پرسپولیس پیرو اعلام جرم علیه برخی از سلبریتی‌ها به جهت تشویق به اغتشاش و هم‌صدایی با دشمن، با صدور دستور قضایی بازداشت شد.» در پی انتشار خبر بازداشت ماهینی، مهدی مهدوی‌کیا ستاره فوتبال ایران و جهان با انتشار تصویر ماهینی در اینستاگرام خود با هشتگ «نخ‌نما» نوشت که «این روزها در حافظه تاریخ ثبت خواهد شد.»
«برنا» همچنین نوشت که طبق پیگیری‌های خبرنگار این خبرگزاری، تاکنون کتایون ریاحی و حامد بهداد بازداشت نشده‌اند. تا زمان تنظیم این گزارش، هنوز خبری از بازداشت این دو بازیگر منتشر نشده است اما اینستاگرام کتایون ریاحی در خبری نوشت که نیروهای اطلاعاتی برای دستگیری او به منزل این بازیگر سرشناس رفتند که ریاحی پیش از بازداشت اقدام به ترک محل کرده است. پیش از این گزارش‌هایی مبنی بر ورود نیروهای نهادهای امنیتی به منزل کتایون ریاحی و تفتیش آنجا منتشر شده بود. همچنین وب‌سایت «رجانیوز» نزدیک به جبهه پایداری و از هواداران دولت نیز نوشت: «یکی دیگر از سلبریتی‌هایی که حکم جلب آن صادر شده، حامد بهداد است که هنوز نسبت به دستگیری او اقدام نشده است.»
از سوی دیگر «دنیا راد» از فعالان در عرصه سینما که در حساب توئیتری‌اش عکسی بدون حجاب از هنگام صرف صبحانه در یک رستوران را منتشر کرده بود هم، بازداشت شد. بنا بر گزارش‌ها، خواهر «دنیا راد» در حساب توئیتری خود نوشته: «روز چهارشنبه و پس از انتشار عکس، نهادهای امنیتی با خواهرم-دنیا راد- تماس گرفتند و او را برای ادای پاره‌ای توضیحات احضار کردند. روز پنجشنبه و پس از مراجعه دنیا به محل تعیین شده، او را دستگیر کردند. پس از چند ساعت بی‌خبری دنیا طی تماس کوتاهی با من گفت که به بند ۲۰۹ زندان اوین انتقال داده شده است. خانواده ما به شدت نگران سلامتی و امنیت دنیاست.»
همچنین برخی خبرها از بازداشت «محمد صادق آخوندی» متخصص ارتودنسی و از اساتید دانشگاه علوم پزشکی ایران حکایت دارد. او به همراه جمعی دیگر از اساتید دانشگاه نسبت به بازداشت یکی از دانشجویانشان بیانیه‌ای اعتراضی صادر کرده بودند.
بازداشتی دیگر چهره‌ای است که ترانه‌اش این روزها در شبکه‌‌های اجتماعی با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شده بود؛ «شروین حاجی‌پور» که بر اساس سبک توئیتی که کاربران در توئیتر به راه انداختند، ترانه‌ای با نام «برای…» خوانده بود. پیش از خبر بازداشت این خواننده، ویدئوی اجرای ترانه «برای…» با بازدیدی بیش از ۴۰ میلیون بار از اینستاگرام او حذف شد.
در همین حال خبرگزاری «تسنیم» از بازگشت «مهران مدیری» به ایران خبر داد. به نوشته این خبرگزاری، او «بامداد جمعه با یک پرواز اماراتی وارد کشور شده و در بدو ورود گذرنامه او توسط نهادهای ذی‌ربط، ضبط شده است.» «تسنیم» به نقل از یکی از دوستان مدیری نوشته: «مدیری در هفته گذشته به دبی رفته بود و اکنون به ایران بازگشته است. او قرار است موضوعاتی که اخیرا درباره او مطرح شده را پیگیری کند.»
دستگیری‌ها و احضارها مطابق قانون صورت نمی‌گیرد
این دستگیری‌ها در کنار جنبه سیاسی‌اش، جنبه حقوقی نیز دارد. نعمت احمدی- حقوقدان- در این خصوص به «جهان‌صنعت» گفت: «در مورد بازداشت افراد از نظر حقوقی از دو منظر به این قضیه نگاه می‌شود؛ یکی از نظر شکلی به معنای رعایت قوانین، در قانون جلب مستقیم افراد وجود ندارد بلکه احضار متهم توسط احضارنامه صورت می‌گیرد و پس از فرجه تعیین‌شده در صورت عدم حضور متهم، حکم جلب او صادر می‌شود. فقط در مورد جرائم مشهود است که نیروهای انتظامی می‌توانند فرد یا افراد که در حال انجام جرمی هستند را برای جلوگیری از گسترش، امحای آثار آن جرم و فرار متهم دستگیر کنند. منتهی باید ظرف ۲۴ ساعت پرونده آنها تشکیل شود و به نظر مقام قضایی برسد.»
احمدی با اشاره به اینکه قانونگذار گفته که به منظور دسترسی به متهم باید قرار صادر شود، افزود: «مقام قضایی نیز باید قرار مقتضی صادر کند؛ در این صورت یا مقام قضایی آن عمل را جرم نمی‌داند و قرار منع تعقیب را صادر می‌کند یا عمل را جرم می‌داند که در آن صورت باید به منظور دسترسی به متهم قرار صادر کند؛ بر اساس نوع اتهام قرارهای متفاوتی از قرار التزام، کفالت و وثیقه گرفته تا بازداشت موقت صادر می‌شود که هرکدام در علم حقوق و برابر با قوانین شرایط ویژه‌ای دارند، به گونه‌ای که بازداشت دو نفر همسان و هم‌وزن نبوده و قرار یکسانی برای آنها صادر نخواهد شد.»
این وکیل دادگستری در ادامه در خصوص جرم غیرمشهود بیان کرد: «در ابتدا باید طرف را احضار کرده و اگر فرد در مهلت سه روزه خود حاضر شد که هیچ ولی اگر حاضر نشد، مقام قضایی دستور جلب او را صادر می‌کند. برابر قانون آیین دادرسی کیفری نمی‌توانیم بدون طی کردن این مراحل نسبت به سلب آزادی‌های مردم برابر اصل ۲۲ قانون اساسی اقدام کنیم. قانون آیین دادرسی کیفری و متعاقب آن قانون حفظ حقوق شهروندی مصوب سال ۱۳۸۳ یکی از قوانین مهجور است که حقوق متهم را به درستی حفظ می‌کند.»
احمدی ادامه داد: «از نظر تفسیر قانون، حق تفسیر موثق نداریم بلکه تفسیر باید مقید باشد؛ یعنی آنچه که نیت قانونگذار باشد نه به دلخواه مقام قضایی. همچنین در قوانین کیفری اصل بر این است که تفسیر باید به نفع متهم باشد.»
وی درخصوص انتشار مطالب در فضای مجازی تصریح کرد: «اینکه هر فردی در فضای مجازی مطلبی را منتشر کرده، آیا می‌شود اقدام او را به عنوان جرم مشهود گرفت؟ خیر. جرم مشهود در مقام و منظر فعل فیزیکی است نه نشر یک مطلب. بحث دیگری نیز در این میان مطرح است، آیا فضای مجازی را جزو عرصه رسانه می‌دانیم؟ اگر عرصه رسانه نمی‌دانیم که چرا دادسرای رسانه داریم؟ اگر هم عرصه رسانه می‌دانیم که خب قانون مطبوعات داریم. اکنون دو قانون مورد بی‌مهری و کم‌لطفی مسوولان قضایی ما قرار گرفته است؛ اولی قانون مطبوعات است که باید درخصوص کسانی که از طریق فضای مجازی اقدامی انجام دادند و اتهامی از این منظر به آنها منتسب شده، رعایت شود. اگر هم معتقدند که رسانه‌های مجازی جزو مطبوعات نیستند که در این صورت نیز لایحه جرم سیاسی وجود دارد.»
احمدی درباره برخوردها و بازداشت‌های اخیر تاکید کرد: «به طور مثال برخوردی که با آقای علی کریمی صورت گرفت؛ او در فضای مجازی مطلبی منتشر کرد و برخی تصمیم گرفتند که خانه او را مصادره کنند. آقای نماینده مجلس که باید قانونگذار باشد، مردم را نسبت به قانون‌شکنی تشویق و تحریک می‌کند. این وهن نظام قضایی ما است و به نظام قضایی آسیب می‌رساند. در صورتی که وقتی کسی حرفی می‌زند یا مطلبی منتشر می‌کند مجازاتی نیز دارد ولی آیا مجازات هشتگ زدن یا چنین کارهایی، مصادره اموال فرد است؟ متاسفم که این برخوردها و دستگیری‌ها از چارچوب قانون اساسی، آیین دادرسی کیفری و قانون حفظ حقوق شهروندی خارج است.»
سلبریتی‌ها باید مسوولیت رفتارهایشان را بپذیرند
اما برخلاف نظرات صریح دکتر احمدی، اظهارات چهره‌های اصولگرا کمی متفاوت است؛ حسین کنعانی‌مقدم از فعالان سیاسی اصولگرا درخصوص بازداشت‌های اخیر به «جهان‌صنعت» گفت: «قطعا قوه قضاییه باید با کسانی که با رفتارها و سخنان‌شان مردم را به ناآرامی، شورش و حضور خیابانی دعوت کردند و بنزین بر آتش ریختند، برخورد قانونی کند. اما نکته‌ای که حائز اهمیت است این است که سلبریتی‌ها یا چهره‌های سیاسی باید مسوولیت رفتارهای خود را در صحنه‌های مختلف بپذیرند؛ این‌گونه نیست که سلبریتی‌ها یا افراد سیاسی به واسطه هواداران خود بتوانند هر اقدامی را انجام دهند و کسی با آنها کاری نداشته باشد.»
چهره سیاسی اصولگرا ادامه داد: «این موضوع قانون منطق همگانی در جهان است. به هرحال هر کسی مسوول رفتار و اعمال خودش است به ویژه زمانی که اقدامات آنها باعث ایجاد ناامنی در کشور شود. اما موضوع مهم دیگر این است که قوه قضاییه باید تفکیک کند؛ یعنی با افرادی که هیجانی رفتار کرده و تحت تاثیر هیجانات خود بوده‌اند، نباید برخورد سختی صورت گیرد. در غیر این صورت اگر بنا به برخورد قضایی با افراد هیجان‌زده باشد، ممکن است باعث ایجاد فضای ناامن شود و حقوق شهروندی را تحت تاثیر قرار دهد.»
کنعانی‌مقدم بیان کرد: «حتی با وجود اینکه سلبریتی‌ها به لحاظ اینکه هوادار دارند، تاثیرگذاری آنها نیز در ایجاد ناامنی بیشتر از مردم عادی است، باز هم معتقدم که قوه قضاییه نباید فرقی میان سلبریتی‌ها و مردم عادی قائل شود، بلکه اگر فرد مشهوری تحت تعقیب و بازداشت قوه قضایی قرار می‌گیرد، باید افکار عمومی شفاف شود و توضیحات لازم به آنها داده شود. در غیر این صورت ممکن است هواداران عکس‌العمل نشان دهند و باعث ایجاد ناامنی و فضای امنیتی شود که به صلاح کشور نخواهد بود. بنابراین به جای چنین اقداماتی باید در فضا آرامش ایجاد کنند.»
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :