دوران برنامه‌های ۵ ساله گذشته است
به گزارش جهان صنعت نیوز: به عنوان مثال مطابق با آمارهای رسمی اعلام شده در برنامه ششم توسعه شاهد هستیم که این برنامه به اهداف اولیه خود نیز نزدیک نشده است. حتی برخی از اطلاعات نشان می‌دهد که برخی از احکام این برنامه در سال آخر یعنی سال ۱۴۰۰ ابلاغ شده که این امر به بی‌اثر شدن این احکام منجر شده است.
به عنوان مثال در حالی در برنامه هفتم توسعه بر تحقق رشد اقتصادی ۸ درصد تاکید شده که بررسی برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم نشان می‌دهد این هدف‌گذاری در طول ۱۵ سال اخیر حتی به مرزهای اهداف اولیه نیز نزدیک نشده است. این مهم در برنامه ششم کاملا ملموس و قابل رویت است به طوری که میانگین رشد اقتصادی در این برنامه حتی منفی بوده است.
از سوی دیگر، مطابق گزارش و اظهارهای دبیر ستاد برنامه هفتم، صحبت‌های رییس مجلس و سایر کارشناسان و مسوولان، حداکثر برآیند شش برنامه توسعه قبلی در حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد بوده است. یعنی در شش برنامه قبلی میانگین تورم بالای ۲۰ درصد، رشد اقتصادی کمتر از ۲ درصد، نرخ بیکاری دو رقمی بوده و اساسا اتفاق خاصی هم در حوزه‌های مرتبط با تولید و صنعت کشور رخ نداده است.
هر دولتی برنامه ۴ ساله خود را اجرا کند
در همین رابطه دکتر جمشید عدالتیان، اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» در خصوص عملکرد برنامه‌های ۵ ساله توسعه در ایران توضیح می‌دهد: بررسی برنامه‌های توسعه ۵ ساله در کشور نشان می‌دهد که تقریبا اکثر آنها به نتیجه خاصی نرسیده است. علت اصلی نیز به ترکیب اقتصادی متناقض اقتصاد دولتی و بازار آزاد در ایران بازمی‌گردد. به همین دلیل به نظر می‌رسد با توجه به تجربه گذشته، بهتر است هر دولتی قبل از روی کار آمدن، برنامه‌ها و سیاست‌های اقتصادی خود را اعلام و آن را به صورت یک برنامه چهار ساله ارائه کند. در این خصوص برخی از تحلیلگران معتقدند با توجه به اینکه عمر دولت‌ها چهار ساله است و برنامه‌های توسعه به صورت ۵ ساله تدوین می‌شود، چنین امری سبب تداخل در اجرای سیاستگذاری‌ها می‌شود. نمونه چنین مساله‌ای را نیز در زمان ریاست‌جمهوری آقای احمدی‌نژاد شاهد بودیم که ایشان اعلام کرد برنامه توسعه در زمان من نوشته نشده و نه تنها آن را اجرا نکرد، بلکه سازمان برنامه را نیز منحل کرد.
در واقع اختلاف‌نظر میان صاحب‌نظران این است که اساسا به برنامه پنج‌ساله نیازی هست یا نه و اگر نیاز است بهتر است هر دولتی که بر سر کار می‌آید خودش این برنامه را اعلام و اجرا کند. حسن چنین ماجرایی این است که سیاستگذاری و اجرا در چنین شرایطی به واقعیت‌های جاری نزدیک‌تر خواهد بود. در واقع در تمامی دنیا نیز تقریبا به همین گونه رفتار می‌شود. یعنی دولت‌ها برنامه‌های اقتصادی خود را ارائه داده و مردم نیز به این برنامه‌ها رای می‌دهند.
دولت‌هایی که خود را متعهد به برنامه ۵ ساله نمی‌دانستند
این اقتصاددان در ادامه صحبت‌های خود در پاسخ به این سوال که چرا عملا از برنامه سوم به بعد، تمامی برنامه‌های توسعه در کشور با ناکامی مواجه شد، می‌گوید: اول اینکه برنامه‌های اعلام‌شده به میزان قابل‌توجهی شعارگونه بود. از سوی دیگر حوادث و تحولات در کشور نیز قابل پیش‌بینی نبود. به عنوان مثال موضوع تحریم‌ها و تشدید آنها از سال ۱۳۹۷ یکی از همین تحولات غیر‌قابل پیش‌بینی بود. به همین خاطر هم هست که معتقدم برنامه‌های اقتصادی باید با توجه به شرایط کشور به صورت سالانه و همزمان با بودجه کشور تدوین شود. یعنی در زمانی که قرار است بودجه کشور بسته شود، ببینیم که این بودجه در چارچوب برنامه‌های اعلامی گذشته قرار دارد یا خیر؟ در واقع به همین دلیل است که شاهد هستیم برنامه‌های توسعه به خصوص از برنامه چهارم به بعد به این سرنوشت دچار شده و عملا دولت‌ها نیز به آن اعتقادی ندارند. اعلام سیاست‌های کلی و در یک چارچوب مشخص بدون در نظر گرفتن شرایط جاری و بودجه‌ای که برای همان سال نوشته شده، در نهایت برای برنامه‌های ۵ ساله منجر به همین وضعیتی می‌شود که شاهد آن هستیم.
مساله مهم دیگر نیز این است که اگر رییس‌جمهوری که در انتخابات پیروز می‌شود، شعارهایش در منافات با برنامه توسعه باشد، آن وقت تکلیف چه خواهد شد؟ در همین راستاست که شاهد هستیم از زمان برنامه سوم تاکنون تقریبا هیچ رییس دولتی خود را متعهد به برنامه توسعه ندید و رادیکال‌ترین حالت آن نیز در زمان دولت نهم و دهم اتفاق افتاد.
روال کلی بر این مبناست که برنامه‌های سالانه باید در چارچوب برنامه‌های ۵ ساله و برنامه‌های ۵ ساله نیز باید در قالب و چارچوب چشم‌انداز ۲۰ ساله باشد. با این حال شاهد بودیم که برنامه‌های توسعه ما به طور کلی موفق نبود چراکه سیر تحولات جهانی آن چنان با شتاب و سرعت در حال شکل گرفتن است که به گفته برخی از صاحب‌نظران دیگر زمان برنامه‌های ۵ ساله و بلند‌مدت سپری شده است. ما شاهد شکل‌گیری پرشتاب اختراعات و تحولات جهانی هستیم و اگر چه داشتن یک چشم‌انداز خوب است، اما برنامه‌ریزی‌هایی به سبک قدیمی و سنتی عملا قادر به پوشش دادن مسیر اقتصادی و توسعه یک کشور در بطن تحولات پرشتاب جهانی نخواهد بود
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :