پیام انتصاب بن‌سلمان به ریاست شورای وزیران
رضا میرابیان *
چندی پیش پادشاه عربستان محمدبن سلمان، ولیعهد و پسر خود را به عنوان رییس شورای وزیران این کشور منصوب کرد و از سوی دیگر پسر کوچک پادشاه عربستان یعنی خالد بن سلمان هم به عنوان وزیر دفاع منصوب شد که واکنش‌های زیادی در سطح بین‌المللی به دنبال داشت. در خصوص این انتصاب‌ها باید متوجه باشیم که اصولا عربستان سعودی قانون اساسی ندارد بلکه یک نظام اساسی مشخص دارد و این تغییرات در هرم قدرت هم بر اساس ماده ۵۶ همین نظام اساسی انجام شده است. بر همین اساس باید گفت که ما با یک تغییر ماهوی ساختار روبه‌رو هستیم نه یک تغییر صرفا شکلی. اینکه چرا در وضعیت فعلی ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی دست به چنین تغییراتی زده یک موضوع چندوجهی است که ریشه در سال‌های اخیر دارد.
به یاد داریم که از چندین سال پیش ولیعهد عربستان سعودی به دنبال نقش‌آفرینی بیشتر در هرم قدرت عربستان بود. به عنوان مثال او سفرهای زیادی را در سطح منطقه و فرامنطقه ترتیب داده بود تا با این مانور قدرت به همه و بالاخص مخالفانش در داخل ریاض بفهماند که او حالا به عنوان بازیگر اصلی عربستان در حال ایفای نقش است. او حالا قرار است به عنوان رییس شورای وزیران و نخست‌وزیر عربستان نقش ایفا کند و این بدان معناست که محمدبن سلمان قرار است از این بعد در غیاب پادشاه عربستان نقش‌آفرینی بیشتری در تمام سطوح و عرصه‌ها داشته باشد. بر همین اساس است که می‌گویم این تغییر را باید نوعی تغییر ماهوی و ساختاری بدانیم نه شکلی. توجه داشته باشید که این تغییر در گذشته هم سابقه نداشته است.
در دوران حیات و پادشاهی ملک عبدالعزیز ساختاری به عنوان هیات دولت یا هیات وزیران در عربستان سعودی وجود نداشت و صرفا قبل از سال ۱۹۵۳ میلادی «هیات وکلا» وجود داشت و در آن دوران که عبدالعزیز پادشاه عربستان بود، شخصا اداره کشور را برعهده داشت. چندی بعد او هیات وکلا را منحل کرد و مجلس وزرا را به ریاست سعود بن عبدالعزیز تشکیل داد. پس از آن سعود بن عبدالعزیز هم به ولیعهدش یعنی فیصل بن عبدالعزیز تفویض اختیار کرد و به نوعی او را به عنوان نخست‌وزیر منصوب کرد. بر همین اساس باید گفت که در شرایط فعلی چنین اقدامی را باید یک تغییر اساسی در هرم قدرت دانست؛ چراکه پیش از این ریاست شورای وزیران عربستان برعهده پادشاه این کشور بود که عالی‌ترین مقام در هرم قدرت در عربستان سعودی به حساب می‌آمد.
پیامدهای این تغییر آن است که بن‌سلمان در قامت رییس یک کشور از این به بعد نقش جدی ایفا خواهد کرد. بدون تردید او در اتخاذ سیاست‌ها و راهبردهای کلان مانند سیاست‌های اقتصادی، سیاست خارجی، فروش نفت و همچنین روند اصلاحات در داخل این کشور بیش از گذشته اثرگذار خواهد بود. توجه داشته باشید که این روند اصلاحات در عربستان از سال ۲۰۱۵ میلادی که محمد بن سلمان به عنوان ولیِ ولیعهد و وزیر دفاع عربستان برگزیده شده بود در حال شکل‌گیری و آغاز شد که به نظر می‌رسد این روند تا حد زیادی تکمیل شده است. لذا از این به بعد باید منتظر اقدام‌ها و تاثیر حضور او به عنوان رییس شورای وزیران و نخست‌وزیر عربستان باشیم که بدون شک در سیاست‌های کلان ریاض دیده خواهد شد.
* کارشناس مسائل منطقه
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :