رکود فرسایشی

به گزارش جهان صنعت نیوز:  طی هفته گذشته شاخص کل بورس روندی نزولی را ادامه داد به نحوی که در نخستین روز معاملاتی ریزش ۱۵ هزار و ۶۸۴ واحدی را ثبت کرد. روز بعد هم این روند- اگرچه با شدت کمتر – تداوم یافت تا شاخص کل هشت هزار و ۸۵۴ پله پایین‌تر رود. روز دوشنبه نیز سه هزار و ۳۱۱ واحد دیگر از رقم شاخص کل بورس کاسته شد. این روند در آخرین روز معاملاتی هفته نیز ادامه یافت تا شاخص کل با چهار هزار و ۸۶۱ واحد کاهش به کف کانال ۳/۱ میلیون واحدی برسد و در پله یک میلیون و ۳۱۳ هزار و ۸۵۳ واحد متوقف شود. بدین‌ترتیب شاخص کل بورس در دومین هفته مهرماه ۴/۲ درصد عقبگرد را ثبت کرد. شاخص هم‌وزن نیز طی معاملات هفته گذشته وضعیت چندان بهتری را تجربه نکرد. این شاخص در نخستین روز معاملاتی هفته با کاهش ۶ هزار و ۳۶۱ واحدی روبه‌رو بود. روز بعد هم همین روند ادامه یافت و شاخص هم‌وزن افت چهار هزار و ۲۵ واحدی را ثبت کرد. روز دوشنبه نیز شاخص هم‌وزن نزول ۹۹۹ واحدی را تجربه کرد. این شاخص در آخرین روز کاری هفته نیز کاهش ۷۶۴ واحدی را به ثبت رساند. طی هفته گذشته همچنین ارزش معاملات خرد هم چنگی به دل نمی‌زد و در همان کانال دو هزار میلیارد تومانی درجا زد. در این میان باید به دادوستدهای روز دوازدهم مهرماه اشاره کرد که معاملات خرد با ارزش هزار و ۷۹۰ میلیارد تومان را ثبت کرد!

یک بام و دو هوای برجام در بازارها

بازار سرمایه در تنگنای بی‌‌سابقه‌ای قرار گرفته است، در حالی که نه تنها به گفته کارشناسان بلکه به گواه اعداد و ارقام، اغلب صنایع بازار در سطح مناسبی از ارزندگی قرار گرفته و آماده پذیرش سرمایه‌های جدید هستند اما بازار سرمایه مدت‌هاست خروج پول حقیقی را تجربه می‌کند. این روند به ویژه طی دو هفته اخیر و همزمان با کمرنگ شدن امیدها به احیای برجام، شدت بیشتری یافته است به نحوی که از نخستین روز معاملاتی مهرماه بازار تنها در یک روز آن هم به مبلغ ۶۶ میلیارد تومان ورود حقیقی‌ها را جشن گرفته و در دیگر روزهای معاملاتی خروج سنگین آنها را به نظاره نشسته است. این در حالی است که صندوق‌های با درآمد ثابت به منزله سرمایه‌‌گذاری ریسک‌گریز، طی این مدت مبالغ بالایی از پول حقیقی‌ها را جذب کرده‌اند و تنها در یک روز شاهد خروج پول حقیقی بوده‌اند؛ صندوق‌هایی که عمده سرمایه‌گذاری آنها در بازارهای بدهی و پول است و بازار سهام بخش اندکی از سبد سرمایه آنها را تشکیل می‌دهد. در همین حال کمرنگ شدن برجام، بازارهای دلار و طلا را به شدت تقویت کرده است به نحوی که با توجه به روند همواره صعودی این دو بازار طی روزهای اخیر، همچنان برخی از سرمایه‌گذاران خرد، به دنبال شناسایی سود، وارد بازارهای دلار و طلا می‌شوند. بدین‌ترتیب بلاتکلیفی در مذاکرات برجام بازار سرمایه را از دو سو در گرداب رکود فرو برده است. به نحوی که نه تنها چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در این بازار را به شدت مبهم کرده و مانع ورود پول به بازار شده بلکه با ایجاد ریسک‌های فزاینده اقتصادی، بازارهای سفته‌بازانه‌ای همچون طلا و دلار را تقویت کرده و دست‌کم سرمایه‌های خرد را به سمت این دو بازار سوق داده است.

ریسک‌های بازار

اگرچه مذاکرات پرفراز و نشیب برجام چشم‌انداز اقتصاد ایران را به شدت تحت‌الشعاع قرار داده و سرمایه‌گذاری در بازارها و بخش‌های تولیدی را با وقفه‌ای جدی و خطرناک روبه‌رو کرده است اما در این میان نمی‌توان از اثر بازارهای جهانی بر بازار سرمایه چشم پوشید. کارشناسان بازار سرمایه حتی گاه این مورد را ریسک مهم‌تری برای بازار سرمایه قلمداد می‌کنند. به ویژه آنکه روند بازارهای جهانی خبر از رکودی فراگیر در اقتصادهای بزرگ می‌دهد که ترکش‌های آن به سرعت به شرکت‌های ایرانی به عنوان تامین‌کننده مواد اولیه تولید اصابت خواهد کرد. وضعیت قرنطینه در چین- که چشم‌انداز رشد اقتصادی آن را به کمترین حد دو دهه اخیر رسانده- در کنار تداوم جنگ فرسایشی روسیه و اوکراین که بازارهای انرژی و کالاهای اساسی را تحت‌تاثیر قرار داده دو عامل جهانی تهدید‌کننده شرکت‌های لیدر بازار سرمایه ایران هستند. در همین حال وضعیت اقتصادی آمریکا به گونه‌ای پیش می‌رود که دولت در راستای کنترل تورم به اعمال سیاست‌های سختگیرانه دست زده و در همین مسیر دلار را به شدت تقویت کرده که به معنای کاهش ارزش دیگر ارزها و کامودیتی‌ها در برابر این ارز است. همین وضعیت خود فشار مضاعفی را بر بخش‌های تولیدی و صنعتی جهان وارد خواهد کرد که اثر آن در شرکت‌های کامودیتی‌محور بازار سرمایه نمایان خواهد شد.

اگرچه بازار سرمایه با ریسک‌های بزرگی احاطه شده و اراده‌ای برای رفع آنها دیده نمی‌شود اما با این حال برخی متغیرها نیز سیگنال‌های مثبتی مخابره می‌کنند که در صورت تداوم یا اعمال سیاست‌های اعلامی می‌توانند تا حدی اثر مثبتی بر بورس داشته باشند. برای مثال هفته گذشته بانک مرکزی نسبت به ادامه پرداخت سودهای سپرده خارج از روال و عرف قانونی تعیین شده به بانک‌های متخلف هشدار داده است که در صورت جدیت بانک مرکزی می‌تواند اندکی از قدرت بازار پول در برابر بازار سرمایه بکاهد. در همین حال اگرچه نرخ نیمایی دلار همچنان با فاصله از نرخ دلار آزاد حرکت می‌کند اما حفظ کانال ۲۷ هزار تومانی در این نرخ و همچنین افزایش آن طی هفته گذشته سیگنال مثبت دیگری برای درآمدهای شرکت‌های صادرات‌محور محسوب می‌شود. با این حال اما هنوز توان جذب پول‌های خرد در بازارهای طلا، سکه و ارز نسبت به بازار سرمایه بسیار بیشتر است. در همین حال به دلیل چشم‌انداز مبهم اقتصادی، پول‌های هوشمند تمایلی برای ورود به بازار سرمایه نشان نمی‌دهند. بر همین اساس می‌توان گفت مادامی که ابهامات کلان اقتصادی از سر بازار رفع نشود، بازار سرمایه را یارای رهایی از رکود فرسایشی که اکنون در آن گرفتار است نخواهد بود.