سند راهبردی ماشین‌آلات صنعتی و معدنی تا ۱۵ آبان تدوین می‌شود/تعطیلی پنهان معادن
به گزارش جهان صنعت نیوز: با اینکه گفته می‌شود امروز مجوز واردات راحتتر شده و حتی وزیر صمت از تدوین سند راهبردی ماشین‌آلات صنعتی و معدنی تا ۱۵ آبان سخن به میان آورده اما به دلیل تحریم و کمبود ارز همچنان مساله جدی است. به این ترتیب برای تامین ماشین‌آلات معدنی که به عنوان قلب معادن هستند باید فکری جدی کرد.
واردات ماشین‌آلات معدنی از آن رو حائزاهمیت است که پیش‌بینی شده برای توسعه بخش معدن در سه سال آینده تولید معادن باید به ۷۰۰ میلیون تن برسد؛ موضوعی که قطعا به دلیل مشکل ورود ماشین‌آلات با اختلال مواجه خواهد شد. این در حالی است که در قانون معادن مواد ۱۰۹ و ۱۱۰ به صراحت به معدنکاران اجازه داده شده که ماشین‌آلات وارد کنند اما آنچه که شاهدش هستیم غیراز اینها است، تا جایی که معادن به پارکینگ ماشین‌آلات اسقاطی تبدیل شدهاند.
هرچند بنا به گفته معاون وزیر صمت مشکل واردات ماشین‌آلات در چند ماه گذشته تعدیل شده و برای واردات ماشین‌آلات معدنی که نمونه مشابه داخلی ندارند و کمتر از ۵ سال کار کرده‌اند، مشکلی وجود ندارد اما به گفته کارشناسان معدنی مشکل عمده این است که امکان خرید ماشین‌آلات نو از خارج از کشور بسیار کم است و دلیل اصلی، گرانی و وجود موانعی است که تحریم‌ها برای این حوزه ایجاد کرده‌اند.
اما نیاز به ورود ماشین‌آلات معدنی بیش از هر حوزه‌ای در اقتصاد کشور احساس می‌شود، چراکه معدن بخشی از تولید کشور را برعهده دارد. بنابراین ضروری است که معدنکاران از معافیت‌هایی برخوردار شوند. البته در این خصوص به تازگی نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب کرده‌اند که در سال ۱۴۰۱ نرخ حقوق گمرکی قطعات، ماشین‌آلات و تجهیزات که با احتساب سود بازرگانی، حقوق ورودی آنها حداکثر ۱۰ درصد است به یک درصد تقلیل پیدا کند اما به باور کارشناسان معدن اینها فقط امتیازات حداقلی هستند و معدنکاران به حمایت‌هایی بیشتر از اینها نیاز دارند.
ماشین‌آلات معدنی اصلی‌ترین دلیل برای تعطیلی
در این خصوص به تازگی عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی اظهار کرده است: در حال حاضر ۶ هزار معدن غیرفعال در کشور داریم که در چرخه تولید قرار ندارند. متاسفانه بخشی از این معادن تا چندی پیش در مدار تولید قرار داشتند اما به دلایلی از این چرخه خارج شدهاند.
بهرام شکوری ماشین‌آلات معدنی و تجهیزات را یکی از دلایل تعطیلی معادن دانست و گفت: امروز در معادن با بحث تعطیلی پنهان مواجه هستیم، به این معنا که معادن با ظرفیت کامل فعالیت ندارند. او به طور مثال گفت: در دنیا بین ۳ تا ۵ درصد از ذخایر کشور را استخراج می‌کنند اما برای ایران این عدد کمتر از ۵/۰ درصد است که یکی از دلایل آن ماشین‌آلات فرسوده است.
وی تصریح کرد: امروز ۴۵۰ میلیون تن ماده معدنی با ماشین‌آلات فرسوده تولید می‌شود، برای نوسازی این ماشین‌آلات به ۲ میلیارد دلار سرمایه نیاز داریم اما با وجود بخشنامه‌های جدید همچنان این مشکل پابرجاست.
وی با اشاره به ممنوعیت واردات ماشین‌آلات بیان کرد: ممنوعیت واردات ماشین‌آلات به ویژه ماشین‌آلات دست دوم باعث شده ماشینی که در خارج از کشور ۲۰۰ هزار دلار است در ایران چندین برابر قیمت خریداری شود. گفته می‌شود این موضوع در راستای حمایت از تولید داخل است، اما در محاسباتی که انجام داده‌ایم مشخص شد، کل تولید داخلی کشور در این بخش به ۵۰ میلیون دلار هم نمی‌رسد، در حالی که تسهیل در واردات می‌توانست بهره‌برداری از ذخایر را افزایش دهد و بسیاری از این معادن تعطیل‌شده را به چرخه تولید برگرداند. او تاکید کرد: اگر این محدودیت برداشته شود، بدون شک قیمت ماشین‌آلات در ایران نیز متعادل می‌شود.
شکوری تصریح کرد: به هر حال برخی معادن با کمک دوستان در حال فعال شدن هستند اما فراموش نکنیم در آن سوی ماجرا برخی دیگر از معادن در حال تعطیل شدن هستند. در این رابطه می‌توان گفت که عمده مشکلات ما به سیاستگذاری‌های اشتباه برمی‌گردد که متاسفانه این موضوع در دولت سیزدهم هم ادامه‌دار است.
تدوین سند راهبردی ماشین‌آلات
وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز خواستار آن شده تا سند راهبردی ماشین‌های مختلف بخش صنعت، معدن و راه‌سازی و ساختمان‌سازی در نیمه نخست آبان‌ماه طراحی و تدوین شود.
سیدرضا فاطمی‌امین روز گذشته در جلسه تدوین سند راهبردی ماشین‌آلات معدنی و راه‌سازی گفته است: امسال وزارت صمت به دنبال اجرای یک سیاست متوازن در حمایت از ماشین‌آلات صنعتی، معدنی، کشاورزی، راه‌سازی و ساختمان‌سازی است و در این زمینه در نظر داریم در هر حوزه‌ای که ظرفیت ساخت داخل وجود دارد، از آن استفاده کنیم و هر کجا که کمبودی احساس می‌شود از طریق واردات اقدام شود.
فاطمی‌امین تاکید کرد: برای وزارتخانه صادرات ماشین‌آلات و تجهیزات در همه حوزه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وی خاطرنشان کرد: صادرات از دو بعد تامین ارز کافی برای تامین مایحتاج و همچنین قدرت دادن به کشور در سطح بین‌المللی اهمیت دارد.
وزیر صمت یادآور شد: در سال گذشته ۵/۴۸ میلیارد دلار صادرات بدون نفت از کشور انجام شد که در پنج‌ماهه امسال ۲۴ درصد رشد داشته و در مقابل واردات کشور در سال گذشته ۵۲ میلیارد دلار بوده است.
وی ادامه داد: قدرت یافتن کشور در سطح بین‌المللی از طریق صادرات محصولاتی مثل مواد خام و اولیه یا نیمه‌خام نظیر شمش فولادی، متانول و غیره محقق نمی‌شود، بلکه باید بتوان کالاهایی صادر کرد که کمتر کشوری در جهان قادر به تولید آن است و به طور قطع یکی از این محصولات حوزه ماشین‌آلات است.
دیگر ساخت داخل ماشین‌آلات بی‌معنی است
در این خصوص رییس انجمن تولیدکنندگان ماشین‌آلات راه‌سازی گفت: در سال جاری سیاستگذاری وزارت صمت و تعرفه‌گذاری‌های انجام‌شده به سمتی بوده که دیگر ساخت داخل ماشین‌آلات بی‌معنی است.
محمدعلی امین‌زاده گفت: امروز صنعتگران داخلی در مهندسی معکوس توانمند شده و به‌جز موتور و گیربکس، سایر قطعات ماشین‌آلات راه‌سازی را می‌توانند در داخل کشور تولید کنند.
رییس انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشین‌آلات معدنی و ساختمانی نیز خواستار استخراج سفارش‌گذاری در شرکت خارجی و انجام واردات شد و گفت: در این صورت می‌توان از فاینانس خارجی‌ها نیز استفاده کرد.
محمد فاطمی خاطرنشان کرد: در این صورت می‌توان از فناوری‌های روز ماشین‌آلات نیز استفاده و حتی با مهندسی معکوس آنها را بومی‌سازی کرد.
وی تفاوت ماشین‌آلات نو و ماشین‌آلات دست دوم با پنج سال کارکرد در موضوع سوخت را ۹/۳ میلیارد دلار هزینه اضافی گازوییل در مقیاس ۱۷ هزار دستگاه عنوان کرد.
معضل کمبود ارز
گاهی معادن کوچک برای تهیه یک دستگاه لودر باید چندین میلیارد دلار بپردازند. این مشکل وقتی پررنگ‌تر می‌شود که بر مشکلات ارزی در داخل کشور واقف باشیم و بدانیم که با توجه به مشکلات اقتصادی خرید ماشین‌آلات برای واحدهای کوچک بسیار دشوار است، تا جایی که گفته می‌شود برای خرید یک بیل مکانیکی چند میلیارد تومان باید هزینه کنند. از طرف دیگر با اینکه اجازه ورود ماشین‌آلات دست دوم از سوی وزارت صمت صادر شده اما دلال‌ها عرصه را از معدنکاران ربوده و اجازه فعالیت نمی‌دهند.
با توجه به اینکه امروز بیش از ۷۰ درصد معادن کشور با مشکل تامین ماشین‌آلات معدنی روبه‌رو هستند، کارشناسان این مساله را نتیجه تصمیمات غلط مسوولان می‌دانند.
گفته می‌شود که در حال حاضر شرایطی به وجود آمده که قیمت ماشین‌آلات سنگین در کشور چیزی حدود ۵ برابر ترکیه باشد. با دانستن اینکه عمر آنها به ۳۰ سال و بیشتر هم می‌رسد، موضوع اسفناک‌تر می‌شود. به این صورت که در حالی که مشابه آن در ترکیه حدود ۲ میلیارد تومان است اما در کشور ما به بیش از ۱۰ میلیارد تومان می‌رسد! این هزینه سربار در کنار افزایش قیمت لوازم مصرفی از قبیل لاستیک لودر، چرخ زنجیر و بولدوزر هزینه تولید معادن را به شدت بالا برده است.
شرایط به نفع شرکت‌های بزرگ
در این خصوص پیش‌تر یک کارشناس ماشین‌آلات معدنی و عمرانی گفته بود: در حال حاضر کشورهای غربی و ژاپنی این ماشین‌آلات را به ایران نمی‌فروشند و وارداتش از چین و روسیه و… نیز با واسطه انجام می‌شود و در اغلب موارد قیمت بیشتری نسبت به کمپانی اصلی دارد. در نتیجه قیمت ماشین‌آلات نو برای معدنی‌ها به ویژه پیمانکاران بسیار بالاست و این مساله باعث می‌شود که تنها شرکت‌های خصولتی و معدنی بزرگ توان خرید ماشین‌آلات معدنی را داشته باشند.
محسن سیدصالحی ادامه می‌دهد: به همین دلیل تعداد زیادی از معدنکاران و پیمانکاران معدنی به دنبال خرید ماشین‌آلات دست دوم هستند و ماشین‌آلات دست دوم خوب در کشورهای اطراف به راحتی پیدا نمی‌شود و اگر هم بشود باید سریع امکان خرید و حواله پول مهیا شود و مسائل ثبت سفارش و… هم، زمانبر است و بسیاری از مواقع این موارد با هم مچ نمی‌شود. ثبت سفارش و برقراری ارتباط با بانک مرکزی برای تامین ارز زمان می‌برد و در چنین شرایطی خرید ماشین‌آلات دست دوم که با سرعت عرضه می‌شود و به فروش می‌رسد عملی نیست.
قوانین دست و پا گیر
با اینکه مجوزها راحتتر شده اما همچنان واردات با سختی‌هایی مواجه است. سیدصالحی در رابطه با بحث تولید داخل بیان کرد: هپکو به میزان خیلی کم و بیشتر در زمینه ماشین‌آلات عمرانی فعال است و شرکت‌های دیگری هم هستند که در شهر صنعتی پرند فعالیت می‌کنند، با اینکه از هپکو بسیار کوچکتر هستند اما به شکل مناسب‌تری ماشین‌آلات عمرانی را تولید می‌کنند. او ادامه داد: هرچند این شرکت‌ها قراردادهایی با شرکت‌های معدنی بزرگ ازجمله ملی مس هم منعقد کرده‌اند اما به دلیل تحریم‌ها و به این دلیل که امکان تولید اجزای اصلی ماشین‌آلات معدنی در ایران وجود ندارد، هیچ کدام اجرایی نشده‌اند.
سیدصالحی در این رابطه گفته است: تولیدکنندگان داخلی بیشتر بخش فلزکاری ماشین‌آلات را در داخل انجام می‌دهند و اگر نتوانند کامپوننت‌های اصلی را تامین کنند، این قراردادها پیش نمی‌رود.
وی بیان کرد: این قراردادها وجود دارد و دائما هم به آنها اشاره می‌شود اما با وجود تمام این قراردادها در یکی دو سال گذشته تنها یک دامپ تراک ۶۰ تنی با اجزای عمدتا خارجی ساخته شده و در حال حاضر به صورت آزمایشی در حال کار است و حتی اگر هم عملکرد خوبی داشته باشد ارزش زیادی ندارد، چراکه نه تجاری‌سازی شده و نه توان تولید آن به صورت انبوه وجود دارد و حتی اگر تولید انبوه هم شود، بسیار کوچک است و نیاز بسیاری از معادن کوچک را نمی‌تواند برآورده کند.
از طرفی شرط اینکه حتما باید دستگاه از قبل ثبت سفارش شده باشد، وجود دارد در حالی که دستگاه سنگین را در زمان انتخاب و خرید سریعا باید انتقال داد. معدنکارانی هستند که دو سال قبل چندین دستگاه ۲۰۱۱ و ۲۰۱۰ وارد کشور کرده‌اند اما نتوانسته‌اند ترخیص کنند و به آنها اعلام شده که باید آنها را برگردانند. در ادامه ماشین‌آلاتی وجود دارند که مدت‌هاست در گمرک مانده‌اند و تکلیف‌شان معلوم نیست. به این ترتیب در عمل ملاحظه می‌شود که با این موانع تنها ۱۰ درصد قوانین در کشور عملیاتی شده و ۹۰ درصد آنها در پیچ و خم بوروکراسی باقی است.
امید به اجرایی شدن برجام
گفته می‌شود که شرایط به خاطر تحریم‌ها خوب نیست و تامین ماشین‌آلات سخت است و باید امیدوار باشیم برجام اجرایی، تحریم‌ها برداشته و مسیرهای بانکی باز شود تا نیازمندان به این ماشین‌آلات بتوانند از طریق تسهیلات بانکی و یوزانس و فاینانس ماشین‌آلات نو خریداری کنند و به صورت زمان‌دار اقساطش را پرداخت کنند.
سیدصالحی در این رابطه گفته است: اکنون این تسهیلات ایجاد شده اما کمک زیادی به اینکه این ماشین‌آلات در سطح کشور به صورت اساسی تامین شود نکرده و گاهی مواردی بوده که توانسته‌اند از تسهیل شدن مسیر استفاده کنند اما در حقیقت در سطح کلان تاثیر چندان زیادی ندارند.
ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری با تولید محصولات
همچنین یک فعال معدنی گفت: تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالا در حوزه پایین‌دستی صنعت فولاد در کشور فرصت‌های سرمایه‌گذاری خوبی را به وجود آورده است.
مهران محجوب‌نژاد اظهار کرد: در حال حاضر در حلقه بالادستی اکتشاف، استخراج و توسعه معادن، فرصت‌های سرمایه‌گذاری خوبی در زنجیره تولید فولاد کشور به وجود آمده است.
وی افزود: تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالا در حوزه پایین‌دستی صنعت فولاد در کشور فرصت‌های سرمایه‌گذاری خوبی را به وجود آورده است.
این فعال معدنی با اشاره به فرصت‌های سرمایه‌گذاری در تولید محصولات با ارزش‌افزوده صنعت فولاد کشور خاطرنشان کرد: در زنجیره صنعت فولاد کشور تنها در این ۲ بخش فرصت سرمایه‌گذاری وجود دارد که باید از آن به خوبی استفاده شود.
وی با بیان اینکه مقایسه تولید محصولات زنجیره فولاد در ۶ ماهه نخست سال جاری نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد که تولید برخی از محصولات و فولاد خام در کشور روند افزایش داشته است، گفت: در این مدت تولید فولاد خام در کشور به ۱۵ میلیون و ۴۲۰ هزار تومان رسید، در حالی که سال گذشته تولید این محصول در این مدت معادل ۱۲ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان بوده و این یک رشد ۱۹ درصدی را نشان می‌دهد.
محجوب‌نژاد تاکید کرد: در ۶ ماهه نخست امسال معادل ۱۵ میلیون و ۳ هزار تن آهن اسفنجی در کشور تولید شده در حالی که در این مدت در سال گذشته معادل ۱۴ میلیون و ۷۹۰ هزار تن تولید داشتیم.
وی یادآور شد: در ۶ ماهه نخست امسال تولید ورق گرم ۴ میلیون و ۵۱۰ هزار تن بود و در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰ که ۳ میلیون و ۹۱۰ تن بود حدود ۱۵ درصد افزایش یافته است.
این فعال معدنی اظهار کرد: در ۶ ماه امسال تولید کنسانتره آهن در کشور به ۳۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تن رسید در حالی که در مدت مشابه سال گذشته تولید این محصول معادل ۲۸ میلیون و ۶۰۰ هزار تن بوده و این نشان می‌دهد که در این بخش بیش از ۷ درصد تولید افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه با توجه به مجوزهای محتمل و پیشرفت فیزیکی طرح‌های فولادی با افزایش ۲۰ درصد ظرفیت صنعت فولاد کشور تا سال ۱۴۱۰ تولید محصولات فولادی به حدود ۷۰ میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت، تصریح کرد: برای صادرات و مصرف این محصولات باید برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشیم.
محجوب‌نژاد عنوان کرد: در طرح جامع فولاد با توجه به مصرف فولاد خام در کشور در افق ۱۴۰۴ مصرف سالانه کشور به ۳۵ میلیون تن می‌رسد و برای صادرات پایدار مابقی محصولات فولادی باید برنامه‌ریزی مناسبی در دستور کار قرار گیرد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :
