صادرات ناچیز، واردات نگران‌کننده
مانع دوم عدم سرمایه‌گذاری مناسب در تولید گاز به خصوص در میادین گازی است. به خصوص در میادین مشترک ایران عملا از قطر در برداشت از میدان گازی پارس‌جنوبی سال‌هاست که جا مانده است. آنچه تولید می‌شود، به سختی کفاف مصارف داخلی را می‌دهد. از همین رو، صادرات گاز را در شرایط کنونی تبدیل به رویا کرده است. از سویی افت فشار گاز در میدان گازی پارس‌جنوبی هم در سال‌های اخیر مساله‌ساز شده است. بنابراین در این شرایط به نظر می‌رسد تنها کاری که مقامات دولت سیزدهم می‌توانند انجام بدهند، مدیریت مصرف گاز است. موضوعی که مازیار سیاح‌نژاد رییس امور نظارت، اندازه‌گیری و کنترل کیفیت گاز مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران اذعان می‌کند که ایران با داشتن ۲۲ پالایشگاه گازی روزانه تنها یک میلیارد مترمکعب معادل بیش از ۵۵ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند. با در نظر گرفتن این پیش‌فرض در خوش‌بینانه‌ترین حالت اگر کمبود گاز وارد شود، تراز مصرف می‌تواند مصرف شود. بنابراین گازی برای صادرات حداقل در میان‌مدت وجود ندارد. بنابراین می‌توان گفت پروژه صادرات گاز به اروپا فعلا منتفی است.
تدابیر فصل سرما
از مجموع تولید گازی که در کشور انجام می‌شود، اگر ۴۴ درصد خانگی و ۶ درصد صادرات را کم کنیم، ۵۰ درصد باقیمانده از این گاز به مصرف پتروشیمی‌ها می‌رسد، رقمی که با توجه با ظرفیت‌های تولید آنها پایین است. بنابراین دولت ناچار است برای پاسخ به نیاز صنایع کشور، اقدام به واردات کند. هرچند امسال زمزمه‌هایی از سوآپ گاز از روسیه و ادامه خرید گاز از ترکمنستان به گوش می‌رسد، با این حال ادامه این روند چندان برای دومین دارنده ذخایر گازی دنیا رضایت‌بخش نیست.
بنا به گفته رییس امور نظارت، اندازه‌گیری و کنترل کیفیت گاز مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران صادرات گاز ایران به ترکیه، عراق، ارمنستان، نخجوان و آذربایجان است. او همچنین سهم صنایع عمده از گاز کشور را ۱۷ درصد اعلام کرده و گفته است: سالانه برای ۷۰ هزار واحد صنعتی گاز تامین می‌شود. به گفته وی ۳۰ درصد از کل تولید سالانه گاز در ۸۹ نیروگاه کشور مصرف می‌شود.
آن‌طور که گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد، سال گذشته ۲۵۰ میلیارد مترمکعب ناترازی منفی در گاز گزارش شد. هرچند از دی ماه سال گذشته دولت با واردات گاز از ارمنستان بخشی از این ناترازی را جبران کرد، اما مهم‌ترین اقدام سال گذشته قطع گاز برخی صنایع و جایگزین کردن سوخت‌های دیگر از جمله مازوت بود. طرحی که به نظر می‌رسد امسال هم در دستور کار باشد. هرچند انتقادهای زیادی درباره استفاده از سوخت‌های جانشین از جمله مازوت به دلیل تبعات زیست‌محیطی وجود دارد، اما به نظر می‌رسد که دولت چاره‌ای هم جز این کار نداشته باشد.
مازیار سیاح‌نژاد در همین رابطه در میزگرد چالش‌های مدیریت تامین گاز طبیعی در ماه‌های سرد سال با اشاره به زنجیره تامین گاز طبیعی در کشور گفته است: در زمستان مصرف گاز در بخش خانگی در زمستان به شکل شگفت‌انگیزی افزایش می‌یابد، در فصل زمستان و در بخش خانگی با انفجار مصرف گاز مواجه می‌شویم، برای تامین گاز خانگی مجبور به محدود کردن گازرسانی به نیروگاه‌ها و صنایع خواهیم بود.
وی با بیان اینکه میزان مصرف گاز در بخش خانگی در تابستان ۲۰۰ میلیون مترمکعب بوده و در زمستان این عدد به بالای ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد، گفت: ذخیره‌سازی‌ها در کشور بسیار محدود است. کار گسترده‌ای در کشور انجام شده و در حال حاضر شوریجه و سراجه از نظر خصوصیت مخزن، در دسترس بودن و نزدیکی به مقاصد مصرف بسیار مناسب است.
۲۷ برابر قطر کره زمین
یکی از انتقادهایی که درباره مصرف بی‌رویه گاز توسط بخش خانگی همواره مطرح می‌شود، توسعه گازکشی بوده است. طرحی که هزینه‌های بسیاری بر دوش اقتصاد کشور گذاشته و هدررفت گاز در این انتقال هم بسیار بالاست. آن‌طور که رییس امور نظارت، اندازه‌گیری و کنترل کیفیت گاز مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران اذعان کرده، خطوط انتقال گاز در ایران ۲۷ برابر قطر کره زمین است.
به گفته وی، به دلیل تحریم‌ها تامین برخی قطعات این شبکه عظیم بسیار دشوار است که این موضوع پایداری انتقال را بسیار دشوار می‌کند، اما تاکنون مشکلی برای توزیع ایجاد نشده و در این زمینه به دانش فنی لازم رسیده‌ایم که زمینه علمی و دانشی خوبی را در کشور فراهم آورده است.
هرچند هزینه‌های انتقال گاز سنگین است با این حال این طرح ادامه‌دار است. بنا به گفته رییس امور نظارت، اندازه‌گیری و کنترل کیفیت گاز مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران ۱۳۱۰ شهر یا ۹۷ درصد بخش شهری تا پایان سال ۱۴۰۰ گازرسانی شده است و ۳۵ هزار روستای کشور دریافت‌کننده گاز هستند که پوشش بیش از ۹۰ درصدی را تا پایان سال ۱۴۰۰ در بخش روستایی نشان می‌دهد.
وی با انتقاد از مصرف بی‌رویه گاز در کشور می‌گوید: در همه دنیا برای مصرف الگوهایی وجود دارد، برای نمونه اگر مصرف گاز در تابستان برابر۱ باشد، در زمستان این میزان به ۲ یا ۵/۲ می‌رسد، اما این الگو در ایران وجود ندارد و مصارف در بخش خانگی و تجاری به‌صورت انفجاری و بدون الگو زیاد می‌شود. به‌طور مثال گاهی به‌طور ناگهانی ۶ برابر می‌شود که این موضوع مدیریت توزیع را سخت می‌کند و در شرایطی ما مجبور به اولویت‌دهی و قطع گاز بخش صنایع می‌شویم و این موضوع می‌تواند در آینده امنیت تامین گاز را با مخاطره روبه‌رو کند.به گفته سیاح‌نژاد، امنیت تامین پایدار انرژی در کشور ارزشی دارد که باید قیمت‌گذاری شود؛ حال آنکه تاکنون این قیمت ارزیابی نشده و دیده نمی‌شود. اینکه کشور برای افراد جامعه با قیمت مناسب تامین انرژی می‌کند، کار بسیار بزرگی است که قیمتی دارد که باید آن را ارزیابی کنیم و درباره آن آگاهی داشته باشیم.
رییس امور نظارت، اندازه‌گیری و کنترل کیفیت گاز مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران، با بیان اینکه پیش‌بینی مصرف در زمستان مشکل است زیرا الگوهای هواشناسی را نداریم گفت: یکی از معضلاتی که داریم مصرف انرژی در کشور است. در بحث مصرف‌کنندگان خانگی و تجاری متولی امر وزارت مسکن و سازمان نظام مهندسی و شهرداری‌ها هستند که باید پاسخگو باشند.
دست‌مان بسته است
سیاح‌نژاد درباره وظایف دستگاه‌های مختلف برای بهینه‌سازی مصرف انرژی تصریح کرد: اینکه در این بخش دستگاه‌ها چه کرده‌اند باید ببینیم در دو بخش ساختمان‌های در حال ساخت و ساختمان‌های در حال بهره‌برداری کار چگونه پیش می‌رود که متاسفانه در ساختمان‌های در حال بهره‌برداری که بخش عمده‌ای از مصرف ما را نیز دربر می‌گیرند، هیچ اقدام عمده‌ای انجام نشده است و کار به جایی رسیده که شرکت ملی گاز در بخش کوچکی از ساختمان‌ها (آنهایی که دارای موتورخانه هستند) کار بهینه‌سازی را انجام داد که خیلی بخش کوچکی است و این در حالی است که بخش عمده آنها (که الگوی یکپارچه در مصرف ندارند) کار از حیطه وظایف شرکت ملی گاز خارج است.
به گفته وی، در بخش خانه‌های در حال ساخت نیز قرار بود از ابتدای سال ۱۴۰۰ چک‌لیست مبحث ۱۹ برای بهینه‌سازی مصرف سوخت در ساختمان‌ها مورد اجرا قرار گیرد که دنبال نشد و دلیلش را باید در فرصتی دیگر با حضور عوامل بررسی کرد.
رییس امور نظارت، اندازه‌گیری و کنترل کیفیت گاز مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران درباره اینکه چرا قیمت گاز برای مصرف‌کننده داخلی واقعی نمی‌شود، گفت: تجربه ثابت کرده که سیاست‌های افزایش قیمت انرژی پاسخگو نیست و گاهی حتی جواب معکوس می‌دهد و منجر به کاهش مصرف نمی‌شود.
سیاح‌نژاد تاکید کرد: گاهی سیاست‌های تشویقی هم پاسخگو نیست زیرا قیمت اولیه گاز منطبق با قیمت جهانی نیست و تشویق برای مصرف‌کننده چشمگیر نیست بنابراین دست شرکت ملی گاز ایران در موضوع بهینه‌سازی مصرف سوخت بسته است.
لینک کوتاه :