چوب حراج شهرداری به باغ عمارت کیهانی؟

به گزارش جهان صنعت نیوز: در سال‌های قبل مالکیت باغ عمارت کیهانی در اختیار اوقاف بود. وضع نامساعد نگهداری اوقاف از آن و گلایه‌های مردم محلی و فعالان حوزه میراث فرهنگی سرانجام شهرداری را بر آن داشت که این باغ را خریداری کند و کاربری فرهنگی به آن بدهد.

به تازگی اما شایعاتی مطرح شده مبنی بر اینکه شهرداری به علت مشکلات اقتصادی قصد فروش باغ عمارت کیهانی را دارد.تجربه‌های قبلی اما نشان داده همواره واگذار کردن بناهای تاریخی به بخش خصوصی به دلیل نظارت نه چندان مناسب وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، مخاطرات فراوانی را برای ابنیه تاریخی ایجاد می‌کند.

جایگاه شاخص باغ عمارت کیهانی

باغ عمارت کیهانی یا معیرالممالک، باغی است که به خاندان معیرالممالک تعلق داشته است‌ و جنبه‌های تاریخی جالب توجهی دارد.در گذشته باغ کیهانی در شمال از بازارچه قوام‌الدوله و بازارچه معیر شروع می‌شد و از جنوب تا خیابان مولوی امتداد می‌یافت.

این باغ در دوره پهلوی ‌کم‌کم تفکیک شد تا آنکه آخرین ساختمان باقیمانده آن در سال ۱۳۵۰ هم در معرض نابودی بود. پس از سال‌ها قرار شد این فضا پس از مرمت ملک تاریخی موجود در باغ عمارت کیهانی به یک بوستان عمومی تبدیل و در اختیار مردم قرار داده شود.

اتفاقی که البته نیفتاده و زمزمه‌هایی در خصوص احتمال فروش آن توسط شهرداری مطرح شده است.باغ معیرالممالک در گذشته وسعت زیادی داشته و بخش وسیعی از یکی از قدیمی‌‌ترین محله‌های تهران یعنی سنگلج را دربر می‌گرفته است.این باغ متعلق به خاندان معیرالممالک بود و به دست حسینعلی‌خان معیرالممالک در جنوب بازار و محله سنگلج‌، جایی مابین خیابان خیام و شاهپور (‌وحدت اسلامی فعلی)‌، احداث شده بود.دوست‌محمدخان پس از ازدواج با عصمت‌الدوله‌، دختر ناصرالدین شاه‌، قسمت وسیعی از بخش جنوبی باغ را که دارای دو اندرونی و یک بیرونی بود به بستگان همسرش (‌خانواده جهانبانی‌) بخشید تا در جوارش زندگی کنند.
بعدها نیز قسمتی از زمین‌های بخش شرقی را به پسرش دوست‌علی معیری واگذار کرد تا در آن خانه‌ای جداگانه بسازد و پس از ازدواج با همسرش در آنجا زندگی کند .

باغ در دوره پهلوی به‌ تدریج تفکیک شد. هرچند همه فکر می‌کردند آخرین ساختمان باقیمانده از آن در سال ۱۳۵۰ خورشیدی از میان رفته است، اما شهرداری منطقه ۱۲ آن را خرید.متاسفانه بی‌توجهی به فرهنگ و هنر و میراث فرهنگی که می‌تواند یکی از پر‌درآمد‌ترین مراکز در هر کشوری باشد، باعث آسیب دیدن این بنای تاریخی شده است.حال با مطرح شدن شایعه فروش باغ عمارت کیهانی بیم از بین رفتن یکی از آثار تاریخی جالب توجه تهران شدت گرفته است.

ابهام در خصوص وضعیت باغ کیهانی

عمارت معیر‌الممالک یکی از عمارت‌های تاریخی شناخته‌شده تهران است که در سال‌های گذشته نحوه نگهداری از آن توسط اوقاف حواشی و انتقاداتی را در پی داشته است.

محمدرضا وحدتی عضو انجمن سنگلج در خصوص وضعیت باغ کیهانی به «جهان صنعت» گفت: بخشی از عمارت معیرالممالک باغی است که با نام باغ کیهانی شناخته می‌شود و این باغ مدتی است که توسط شهرداری تهران خریداری شده و به ملکیت شهرداری در آمده است. قرار بر این بود که دو سال پیش مرمت آن تمام شود و امکان بازدید عموم از آن فراهم شود.

این عضو انجمن سنگلج ضمن انتقاد از وضعیت موجود این عمارت و باغ کیهانی به «جهان صنعت» گفت: از دو سال پیش مرمت آن صورت نگرفته است و حتی زمزمه‌ها و شایعاتی شکل گرفته مبنی بر اینکه قرار است کل مجموعه به فروش برسد.

وی افزود: تمام تلاش ما در انجمن سنگلج بر این است که لااقل جلوی فروش باغ کیهانی و خانه تاریخی آن را بگیریم. در سال‌های گذشته زحمات زیادی کشیدیم که شهرداری باغ و خانه تاریخی آن را خریده و مرمت کند اما به تازگی شایعات در خصوص احتمال فروش آن قوت گرفته است.وحدتی در خصوص نحوه و کیفیت مرمت عمارت معیرالممالک نیز به «جهان‌صنعت» گفت: دیوارهای دور عمارت درست شده‌اند اما خود عمارت به دلیل آنکه مرمتگر آن تخصص لازم را نداشته است دیوار را خراب کرده و از نو ساخته است. از سوی دیگر به دلیل رسیدگی ناصحیح دیوارهای جدید نیز به اصطلاح شکم داده و جلو آمده‌اند.

خطر فروش باغ کیهانی

براساس قوانین موجود هرکسی که باغ کیهانی را بخرد با توجه به اینکه کل عمارت معیرالممالک ثبت میراث شده است می‌بایست بنا و آثار تاریخی آن را حفظ کند. با این وجود فعالان حوزه میراث فرهنگی با اشاره به تجربه‌های تلخ قبلی در خصوص فروش خانه‌های تاریخی معتقدند که فروش باغ کیهانی ممکن است موجب آسیب به این اثر تاریخی شود.وحدتی عضو انجمن سنگلج ضمن اشاره به خطرات احتمالی در صورت فروش خانه‌های تاریخی ابراز داشت: تجربه فروش خانه مهربان نشان داده که مساله ثبت میراث بودن بنا نمی‌تواند به تنهایی باعث حفظ یک بنای تاریخی شود.

این عضو انجمن سنگلج با ذکر این نکته که خانه مهربان که ملکیت آن متعلق به شهرداری بوده هم فروخته شده است؛ خاطر نشان کرد: خانه مهربان نیز که متعلق به شهرداری بود را فروختند و مشخص نیست چه بلایی قرار است بر سرش بیاید.وی در تشریح سرگذشت خانه مهربان نیز ابراز داشت: «خانه مهربان در منطقه عودلاجان است که در اختیار شهرداری بود و آنطور که نقل شده به خاطر وضع نامساعد شهرداری به لحاظ مالی واگذار شده است.»نگاهی به نحوه مواجهه شهرداری با باغ کیهانی گویای آن است که باتوجه به اینکه قانون، فعالیت‌های میراثی را بر عهده وزارت میراث فرهنگی گذاشته است، شهرداری نیز تمایلی به صرف بودجه بیشتر در حوزه میراث تهران نشان نمی‌دهد.این در حالی است که در سراسر جهان شهرداری‌ها به عنوان نهادهای شهری و درآمدزا همواره اقدامات موثر و جالب توجهی برای حفظ بناهای تاریخی و هویت شهری به انجام می‌رسانند.