شامگاه پردلهره اوین
به گزارش جهان صنعت نیوز: زنگ خطر در اوین به صدا درآمد؛ صدایی گوشخراش که معمولا در مواقع خطر یا شورش زندانیان به صدا درمی‌‌آید. صدا آنقدر مهیب بود که تا فاصله دور هم شنیده شد. اما زبانه‌های آتش لحظه به لحظه بیشتر آسمان را شکافت و بالاتر رفت به گونه‌ای که از چند صد متری اوین هم قابل مشاهده بود. اما این تنها آتش نبود که مشخص بود، دود عظیمی هم آنجا را فرا گرفته بود.اما با گذشت چند دقیقه، صداهای مهیبی هم به گوش رسید. به غیر از صدای انفجارها که در چندین مقطع شنیده شد، صدای تیراندازی‌های ممتد و مکرر هم به گوش می‌رسید؛ صداهایی که در یک مورد ممتد بود و چند ثانیه طول می‌کشید.
پس از انتشار ویدئوهای متعدد از اوضاع بیرونی زندان اوین، قوه قضاییه در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «در پی درگیری بین تعدادی از زندانیان محکومیت مالی و سرقت، یک کارگاه خیاطی کارآفرینی زندان اوین دچار حریق شده است. بلافاصله پس از بروز درگیری و آتش گرفتن کارگاه خیاطی بند زندانیان محکومیت مالی و سرقت، انتظامات زندان برای کنترل درگیری وارد عمل شد و ایستگاه آتش‌نشانی مستقر در زندان نیز بلافاصله عملیات اطفاء حریق را آغاز کرد و آتش‌سوزی مهار و خاموش شد.»
مرکز رسانه قوه قضاییه تاکید کرد که «نیروی انتظامی جهت کمک به برقراری هر چه زودتر آرامش در اوین به انتظامات زندان کمک کرده است. بر اساس این گزارش درگیری بین زندانیان نیز با ورود انتظامات زندان تحت کنترل درآمد.» این خبر کمی قبل از ساعت ۲۳ شنبه شب روی خروجی خبرگزاری‌های رسمی داخلی قرار گرفت. احتمالا اشاره مرکز رسانه قوه قضاییه به «کمک نیروی انتظامی» به این جهت بوده که اعزام نیروهای امنیتی و یگان ویژه به حوالی زندان اوین و حضور سنگین آنها در خیابان‌های اطراف و مسیرهای منتهی به زندان اوین را توضیح داده باشد.
در خبری که خبرگزاری ایسنا کمی قبل از ساعت ۲۳ شنبه شب منتشر کرده، از کلمه «شورش» استفاده کرده و نوشته «در حال حاضر شورش مهار شده و شرایط زندان در کنترل ماموران زندان قرار دارد و آتش‌سوزی زندان با تلاش نیروهای آتش‌نشانی درحال کنترل است.»
اظهارات یک مقام ارشد امنیتی
در همان فاصله زمانی، خبرگزاری ایرنا، به نقل از شخصی که او را «مقام ارشد امنیتی» خوانده، نوشت «شامگاه شنبه (۲۳ مهرماه) بند محل نگهداری اراذل و اوباش شاهد ناآرامی و درگیری این عناصر در زندان بود که منجر به درگیری این افراد با پرسنل زندان اوین شد. اراذل و اوباش انبار لباس زندان را به آتش کشیدند که منجر به آتش‌سوزی در زندان اوین شده است. عوامل ایجاد آشوب نیز از سایر زندانیان جدا شده و دیگر افراد تحت بازداشت نیز به بندهای خود بازگشته‌اند.»
این درحالی است که مرکز رسانه قوه قضاییه محل وقوع حادثه آتش‌سوزی را «کارگاه خیاطی کارآفرینی زندان» اعلام کرده، اما مقام ارشد امنیتی در گفت‌وگو با ایرنا، مکان آتش‌سوزی را انبار لباس زندان عنوان کرده است.از سوی دیگر در حالی مقام ارشد امنیتی در گفت‌وگو با «ایرنا» از نقش «اراذل و اوباش» سخن گفته که اساسا محل نگهداری این زندانیان در زندان اوین نیست!در همان زمان «تسنیم» هم یک روایت دیگر منتشر کرد: «ساعاتی پیش زندانیان بند ۶ و بند ۷ که بند مخصوص سارقان و بند محکومان مالی است با یکدیگر درگیر می‌شوند اما به دلیل درگیر شدن تعداد قابل توجهی از این زندانیان با یکدیگر، وکیل بندها با کمک نیروهای حراست سعی در متفرق کردن زندانیان می‌کنند. در این حین، برخی زندانیان با سوءاستفاده از فضای پیش آمده، انبار لباس را آتش می‌زنند.» «تسنیم» هم به نقل از یک مقام امنیتی مدعی شد که «بسیاری از اعضای بند ۶ و ۷ زندان در این درگیری مشارکت نداشتند. در درگیری زندانیان، هیچ زندانی امنیتی دخالت نداشت و اساسا بند مرتبط با زندانیان امنیتی از بندهای سارقان و محکومان مالی جداست و با آن فاصله دارد.»
راهی شدن خانواده‌های زندانیان و مردم به سمت اوین
خانواده‌های زندانیان حاضر در اوین هم پس از انتشار وسیع خبرهای زندان در شبکه‌های اجتماعی، راهی اوین شدند که دقایقی بعد خیابان‌ها و بزرگراه‌های منتهی به زندان شاهد ترافیک سنگینی بودند. بزرگراه «یادگار امام» که اصلی‌ترین شریان رسیدن به اوین است، زیر سنگینی حضور خودروهای مردم مانده بود و از طرفی موتورهای یگان ویژه در حجم وسیع از کنار ماشین‌های در ترافیک مانده به سمت زندان می‌رفتند.اما آنچه از تصاویر شبکه‌های اجتماعی برمی‌آید، حضور نیروهای امنیتی و انتظامی در حوالی زندان اوین محدود به کمک برای کنترل وضعیت زندانیان نبود. خانواده‌ها و مردمی که با نگرانی از جان عزیزان‌شان به حوالی زندان رسیده بودند با شنیدن صداهای مهیب از داخل زندان و دیدن شعله‌های آتش، شعارهایی سر دادند که نیروهای امنیتی و انتظامی حاضر در محل هم با پرتاب گاز اشک‌آور به شعارهای آنها پاسخ دادند. البته فارس حضور خانواده‌ها را این‌گونه روایت کرد: «همزمان با این اتفاقات و با تهییج و فراخوان رسانه‌های معاند بیش از ۱۰۰ نفر از خانواده زندانیان مقابل زندان اوین تجمع کردند.»
اراذل و اوباش؟ آنجا نیستند!
با شروع نیمه شب، محسن منصوری استاندار تهران در گفت‌وگو با بخش خبری صدا‌و‌سیما گفت: «اتفاقاتی در داخل این مجموعه (زندان اوین) افتاد و یک مقدار داخل بخشی از بندهایی مثل بند ۷ و ۸ شلوغ شده بود، منتها مساله اصلی در بندی بود که اراذل و اوباش آنجا حضور داشتند، با حضور سریع مجموعه نیروی انتظامی، یگان امداد و یگان ویژه، مشکل خاصی نیست و وضعیت زندان کاملا تحت کنترل بوده و آرامش در مجموعه زندان برقرار است.»
«ایسنا» در واکنش به سخنان استاندار تهران هم نوشت که «در زندان اوین، بندی مخصوص اراذل و اوباش وجود ندارد» و این موضوع را به «امکان اشتباه در بیان مطلب» نسبت داد.
«فارس» خبر «فارس» را تکذیب می‌کند!
در بین این اتفاقات و در واکنش به صدای انفجارهای مهیب در اوین، خبرگزاری‌های «فارس» و «دانشجو» مدعی شدند که این صداها مربوط به روی مین رفتن برخی زندانیان است: «در میانه آتش‌سوزی و درگیری با نیروهای حفاظت، تعدادی زندانی اقدام به فرار می‌کنند. آنها در ضلع شمالی زندان که کوه وجود دارد، وارد میدان مین می‌شوند. گفته می‌شود که صداهای انفجار شنیده شده مربوط به همین موضوع بوده است.»
اما ساعتی بعد «شبکه شرق» و «مهر» در خبرهایی جداگانه، به نقل از یک مقام آگاه این ادعا را تکذیب کردند. در این بین «فارس» هم خبر تکذیب خبر خودش را منتشر کرد و در توضیحاتش بدون اشاره به منتشرکننده خبر دروغ نوشت: «برخی منابع علت آن انفجارها را انفجار مین‌های اطراف اوین اعلام کردند.»
فارس در گزارشی که صبح یکشنبه منتشر کرد، مدعی شد که آتش‌سوزی اوین اقدامی از پیش طراحی شده بود: «شواهد نشان می‌دهد این اقدام از پیش طراحی شده بود، چراکه تعدادی از زندانیان برای خود به طریقی سلاح سرد تهیه کرده بودند تا ضمن درگیری با نیروهای تامین امنیت زندان به آنها آسیب بزنند و به سلاح هم دست پیدا کنند که البته موفق نشدند.»در همین حال برخی ویدئوها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که نشان می‌دهد در حالی که صدای آژیر زندان و چندین صدای مشابه با تیراندازی هم شنیده می‌شود، در محوطه زندان اوین، فردی یا افرادی در حال کار با آتش هستند. در پایان ویدئو یک شیء آتش‌گرفته مشاهده می‌شود که از بالای تپه‌های اوین، به سمت پایین پرتاب می‌شود.
تمدید مرخصی مهدی هاشمی
در حالی که خبرها و ویدئوهای زیادی از اوین منتشر می‌شد، یاسر هاشمی فرزند مرحوم اکبر هاشمی‌رفسنجانی در شبکه اجتماعی کلاب‌هاوس درباره مرخصی برادرش مهدی که در بند ۷ زندان اوین است گفته: «مهدی ما طبق روال همیشگی هر دو هفته یک بار چهارشنبه‌ها مرخصی دارد و جمعه‌ها به زندان برمی‌گردد. یک یا دو روز زودتر به مهدی مرخصی می‌دهند. وقتی به او زودتر مرخصی داده‌اند، مهدی متعجب می‌شود. مهدی در بند ۷ است و مجرمان سرقت در آن هستند. به نظرم می‌آید که یک جریانی در زندان از اینکه قرار است اتفاقی بیفتد، مطلع بودند. وقتی هم جمعه می‌خواسته به زندان برگردد، به او گفته‌اند که نمی‌خواهد بیایی که این هم تعجب‌برانگیز بود.» او مدعی شد که «آتش‌سوزی از حیاط شروع شده است. آتش‌سوزی داخل بند ۷ از طرف زندانیان صورت گرفته است.»
اوین در امن و امان است!
پس از پایان آتش‌سوزی و کم شدن سر و صداها از سمت اوین، خبرگزاری‌های رسمی اقدام به انتشار ویدئوهایی از داخل زندان کردند که نتیجه‌گیری مشترک همه این بود که زندان اوین در آرامش است. یکی از این ویدئوها تابلوی بنیاد تعاون زندان اوین را نشان می‌دهد که به مخاطب نشان دهد اوضاع آنقدرها هم که می‌گویند بد نیست. در ویدئویی دیگر فیلمبردار در راهروهای زندان اوین قدم می‌زند و در حال گرفتن تصویر با اعلام ساعت می‌گوید ببینید همه در آرامش در حال استراحت هستند. اما کاربران زندان‌دیده شبکه‌های اجتماعی گفته‌اند که این بندی که در فیلم نشان داده شده مربوط به بندهای حادثه‌دیده نبود و از بندهای دیگر است؛ بندهایی که امکانات زیادی در آن وجود دارد و گویا زندانیان عادی راهی به آنجا ندارند. در این ویدئو در راهرو گلدان آویزان شده و بسیار تمیز و اتاق‌ها هم مرتب هستند و ساکنان در حال استراحت هستند.
۴ کشته تا دیروز
ظهر دیروز مرکز رسانه قوه قضاییه در بیانیه‌ای از مرگ ۴ زندانی حاضر در اوین به علت حوادث شنبه شب خبر داد: «طبق آخرین اطلاعات به دست آمده، ۴ نفر از زندانیان بر اثر استنشاق دود ناشی از آتش‌سوزی‌ها درگذشتند و ۶۱ زندانی نیز مجروح شده‌اند. هر ۴ زندانی فوت‌شده جزو محکومین ناشی از سرقت بودند که در زندان اوین دوران محکومیت خود را طی می‌کردند.»
این بیانیه افزوده که «اکثر زندانی‌های مجروح‌شده به صورت سرپایی مداوا شدند و تنها ۱۰ نفر از آنان در مراکز درمانی بستری هستند که حال ۴ نفر وخیم گزارش شده است.» مرکز رسانه قوه قضاییه همچنین گفته که «در جریان درگیری و آتش‌سوزی شب گذشته زندان اوین تعدادی از زندانیان جرائم خشن و خطرناک، قصد فرار از زندان را داشتند که با توجه به تمهیدات حفاظتی اتخاذشده موفق به فرار نشدند.»
همچنین روز گذشته بهروز غریب‌آبادی دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه از زندان اوین بازدید کرد.
واکنش ایالات متحده و آلمان
آتش‌سوزی در زندان اوین از همان ساعات اولیه با واکنش کشورهای خارجی همراه بود.
جو بایدن رییس‌جمهور آمریکا در جریان سخنرانی انتخاباتی در حمایت از نامزد دموکرات‌ها برای انتخابات فرمانداری ایالت اورگان، با اشاره به حادثه زندان اوین، گفت که «احترام بسیاری برای مردمی که در خیابان‌ها اعتراض می‌کنند، قائل هستم» و آنها را «مردم شجاع» توصیف کرد. به گزارش «فارس» رییس‌جمهور آمریکا همچنین گفت که «دولت ایران بسیار سرکوبگر» است.در همین حال، «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در توئیتی با ابراز نگرانی درباره حادثه آتش‌سوزی در زندان اوین گفت که «مسوولیت جان زندانیان دوتابعیتی آمریکایی برعهده دولت ایران است.»
او با تاکید بر اینکه «ما گزارش‌ها از زندان اوین را با فوریت دنبال می‌کنیم»، افزود «ما با دولت سوییس به عنوان حافظ منافع آمریکا در تماس هستیم. مسوولیت کامل امنیت شهروندان ما که به ناحق در بازداشت هستند، برعهده ایران است و آنها باید فورا آزاد شوند.»
در واکنشی دیگر، آنالنا بربوک وزیر امورخارجه آلمان هم با انتشار توئیتی نوشت «آتش‌سوزی در زندان اوین ممکن است خاموش شده باشد، (اما) توجه ما به افرادی است که در آن زندانی هستند و حقوق بشر آنها متوقف نمی‌شود و نخواهد شد.»
او با اشاره به اینکه «سفارت ما در تهران از شب گذشته (شنبه شب) با مقامات در تماس بوده است، تاکید کرد که «دولت ایران مسوول جان تمام افرادی است که در آنجا زندانی هستند، از جمله بسیاری از زندانیان سیاسی و معترضان.»
گزارش دقیق از کل و جزء ماجرا منتشر کنید
در همین حال احمد زیدآبادی فعال سیاسی در یادداشتی که در کانال تلگرامی‌اش منتشر کرده خواهان ارائه توضیحات شفاف درباره اتفاقات شنبه شب اوین شده است. او نوشته «توضیح رسانه‌ها و مسوولان دولتی درباره حوادث زندان اوین طبق معمول ناهماهنگ و بعضا ضد و نقیض است. اینکه اعلام شود پای «اراذل و اوباش» زندانی در میان بوده یا به دلیل اقدام به فرار، عده‌ای به مین برخورده‌اند، به راحتی قابل قبول نیست. تا آنجا که من در جریانم زندان اوین از سال‌ها قبل، مختص نگهداری زندانیان مالی و سیاسی و امنیتی بوده و متهمان به جرائم قتل و دزدی و شرارت به زندان‌های دیگر منتقل شده‌اند؛ بنابراین «اراذل و اوباشی» در آن وجود ندارد که بخواهد دست به تحرک خاصی بزند.»
او افزوده «مین‌گذاری تپه‌های اوین هم شهره آفاق است و هر زندانی که پایش به اوین برسد از آن اطلاع پیدا می‌کند. با وجود این آگاهی، چطور ممکن است زندانیانی به سمت زمین مین‌گذاری شده فرار کنند.»
زیدآبادی تاکید کرده که «به نظرم تا دیر نشده لازم است سازمان زندان‌ها یک گزارش صادقانه و دقیق از کل و جزء ماجرا در اختیار افکار عمومی قرار دهد وگرنه این ماجرا نیز زمینه‌ساز نزاع رسانه‌ای تازه‌ای خواهد شد.»
۲۴ ساعت بدون توضیح
با وجود تناقض‌هایی که در گفته‌های برخی مقامات و رسانه‌ها دیده شده، این موضوع بیش از پیش دچار ابهام و گمانه‌زنی می‌شود. تناقض‌هایی مانند تاکید بر نگهداری اراذل و اوباش در اوین از سوی مسوولان و رد این ادعا از سوی رسانه‌ها، و همچنین تفاوت در محل وقوع آتش‌سوزی که دو محل «کارگاه خیاطی کارآفرینی» و «انبار لباس» عنوان شده است. همچنین صداهای مشابه با شلیک و همین‌طور انفجارهای مهیب را هم باید به لیست ابهامات اتفاقات شنبه شب اوین اضافه کرد که با گذشت ۲۴ ساعت از آن، هیچ موضعی پیرامون آنها اتخاذ نشده است. تا زمان تنظیم این گزارش، بابت صداهایی که به صدای شلیک شباهت دارند و همچنین انفجارهای مهیب، هنوز هیچ مقام رسمی یا دستگاهی توضیحاتی ارائه نکرده‌اند.
لینک کوتاه :