علت کمبود داروهای ایرانی

به گزارش جهان صنعت نیوز:  داروهای بیهوشی در بیمارستان‌ها سهمیه‌بندی شده و کمبود دارو به آنتی‌بیوتیک‌های مخصوص کودکان رسیده است؛ موضوعی که در هفته‌های قبل هم از سوی نایب‌رییس انجمن داروسازان به آن اشاره شده بود. نکته‌ای که وجود دارد این است که تا قبل از این به دلایلی چون تحریم‌ها و بستن کانال‌های مالی کمبود تنها در داروهای خارجی وجود داشت، اما بیشتر این داروهای دچار کمبود، در حال حاضر تولید داخل هستند.

عدم قیمت‌گذاری دلیل کمبود دارو در ماه‌های گذشته

پیش از این همایون سامه‌یح، عضو کمیسیون بهداشت و درمان بخشی از مشکلات کمبود داروی ایرانی را ناشی از عدم قیمت‌گذاری دانسته و اعلام کرده بود این وضعیت موجب ایجاد مشکلاتی برای کارخانجات دارویی و کاهش و توقف تولید برخی داروهای داخلی شده است. در همان زمان سندیکای صاحبان صنایع دارویی کشور نیز در نامه‌ای به رییس جمهور از تعطیلی احتمالی خطوط تولید دارویی کشور خبر داده بودند. پس از این نگرانی‌ها طرح دارویار از سوی وزارت بهداشت انجام شد و قیمت دارو نیز افزایش پیدا کرد، اما با توجه به کمبودهای موجود ظاهرا تغییری در وضعیت دسترسی به داروهای ایرانی صورت نگرفته است. سیدعلی فاطمی نایب‌رییس انجمن داروسازان این موضوع را مورد تایید قرار داد و در گفت‌وگویی با ایلنا اظهار کرد: «هنوز وضعیت دارویی ما نسبت به شش ماه قبل تغییر پیدا نکرده و همان کمبودها وجود دارد، اگرچه وضعیت باثبات بوده و وخیم‌تر نشده است. علی‌رغم اینکه سازمان غذا و دارو در مصاحبه‌های مختلف اعلام می‌کند کمبودها کاهش پیدا کرده، با این حال تغییر محسوسی انجام نشده است.»

زیان‌ده بودن تولید برخی از داروها

رضا کریمی‌مستوفی مدیرعامل داروسازی اکتور با بیان اینکه در حال حاضر تحریم، کمبود نقدینگی، کمبود و گرانی مواد اولیه تبدیل به موانع تولید شده‌اند، گفت: در درجه اول زیان‌ده بودن تولید برخی از داروها مهم‌ترین مانع تولید است. بر اساس طرح دارویار قیمت برخی از داروها حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد گران شد و ارز ترجیحی کاملا برداشته شد، این بدین معنی است که ما مواد اولیه را با ارز نیمایی می‌خریم که شش تا هفت برابر ارز ترجیحی است؛ همین موضوع موجب شده است که قیمت مواد اولیه شش برابر شود و اما قیمت دارو در نهایت ۵/۱ تا دو برابر افزایش پیدا کند. عدم وجود این تناسب موجب شد تا بسیاری از داروها زیان‌ده شوند و شرکت‌ها دیگر تمایلی به تولید آنها نداشته باشند.

وی افزود: بسیاری از شرکت‌های تولیدی به خاطر اینکه بتوانند بدهی‌های خود را تسویه کنند و از آن سو چرخ تولید آنها نخوابد با همین قیمت، داروهای تولیدی خود را می‌فروشند. این مساله در آینده قابل ادامه دادن نیست.

مستوفی یادآور شد: این مشکلات موجب نگرانی زیادی برای صنعت دارو شده است و اگر رفع نشود موجب کمبود در بسیاری از داروهای دیگر می‌شود. همیشه دارو در کشور یک موضوع حساس بوده و باید هم اینگونه باشد که بیمار هزینه زیادی پرداخت نکند که در این حوزه بیمه‌ها باید فعال باشند تا شرکت‌های داروسازی دچار زیان نشوند، چرا که نتیجه‌اش این است که دارو تولید نشود و این یک نتیجه باخت- باخت برای همه است. وی تاکید کرد: قیمت دارو باید بر اساس عدد و رقم‌های کاملا مشخص واقعی باشد و مابه‌التفاوت این قیمت را به بیمه پرداخت کنند تا به بیمار هم فشار وارد نشود. علیرضا زند‌رضوی، معاون فنی و توسعه هولدینگ دارویی بانک ملی ایران (شفا دارو) نیز این موضوع را تایید کرد و گفت: از سوی دیگر هنوز در مورد قیمت‌گذاری دارو، رضایت تولیدکنندگان دارو و مواد اولیه دارویی جلب نشده است. از سوی دیگر مسائلی مانند تعرفه‌های گمرکی و مالیات بر ارزش‌افزوده، قیمت تمام شده دارو را افزایش داده است.

وی با تاکید بر ضرورت حمایت از صنعت دارویی کشور گفت: تمام تلاش تولیدکنندگان دارویی این است که کمبودی در حوزه دارو به وجود نیاید. در حال حاضر ۹۷ درصد داروی موجود در کشور تولید داخل است این در حالی است که شرکت‌ها با تمام ظرفیت خود این کار را انجام نداده‌اند و اگر موانع تولید برداشته شود می‌توانیم با سرعت بسیار زیاد تولید خود را افزایش دهیم. زند رضوی همچنین در رابطه با اجرای طرح دارویار نیز گفت: برای اینکه هزینه افزایش قیمت به بیمار وارد نشود، یارانه‌ای برای بیمار در نظر گرفته شده است. وظیفه ما به عنوان تولید‌کننده، تولید است ما هم دغدغه بیمار را داریم اما در درجه نخست وظیفه ما تولید بوده و پس از آن باید این داروها را در کانال‌های توزیع بگذاریم تا در داروخانه‌های بیمارستانی و داروخانه‌های شخصی توزیع شود. طرح دارویار در این قسمت آخر زنجیره تامین اعمال می‌شود تا بیمار هزینه اضافی را از افزایش قیمت‌ها متحمل نشود. این خارج از وظیفه تولید‌کننده است.

کمبود نقدینگی در شرکت‌های دارویی

کمبود نقدینگی در شرکت‌های دارویی برای واردات مواد اولیه نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که امروزه صنعت دارویی کشور با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. محمد عبده‌زاده، رییس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در این رابطه گفت: کسی که می‌خواهد مواد اولیه را با ارز جدید بخرد نیاز به نقدینگی دارد، قسمت عمده‌ای از این نقدینگی توسط بانک‌های عامل به صورت تسهیلات پرداخت می‌شود. با این وجود بخشنامه‌هایی که باید توسط بانک مرکزی به بانک‌های عامل پرداخت می‌شد، داده نشده است.

وی افزود: متاسفانه بانک‌ها پرداخت تسهیلات را متوقف کرده‌اند، بخشنامه‌های قدیمی آنها در خصوص تمدید حد اعتباری تسهیلات شرکت‌ها قفل شده است و شرکت‌ها حتی نمی‌توانند معادل تسهیلات پارسال خود را دریافت کنند. ارز تغییر پیدا کرده و از یک‌سو نیاز به نقدینگی شرکت‌ها بالا رفته است و از سوی دیگر بانک مرکزی و بانک‌های عامل دادن تسهیلات را متوقف کرده‌اند.
مستوفی نیز در این رابطه اظهار کرد: در حال حاضر هزینه خرید مواد اولیه خارجی ۷ برابر و ایرانی ۴ برابر شده است. تامین این نقدینگی که چندین برابر شده است از عهده شرکت‌های داروسازی خارج بوده و در نتیجه نمی‌توانند این مواد اولیه را خریداری تا دارو را تولید کنند و اگر هم دارویی را تولید کنند در نهایت زیان‌ده خواهد بود. این موضوع موجب مشکلات زیادی برای صنعت دارو شده و در نتیجه کمبودهایی در برخی از داروهای بسیار ساده و اولیه به وجود می‌آید.

رضوی زند نیز گفت: اگرچه ما تولید خود را ادامه می‌دهیم با این حال دیگر ارز ترجیحی به ما داده نمی‌شود و تعرفه‌های گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده بر مبنای این ارز جدید (نیمایی) داده می‌شود و این شرایط بسیار بدی را برای ما به وجود آورده است، چنانکه گاهی به دلیل کمبود نقدینگی جنس وارداتی در گمرک می‌ماند وتوانایی ترخیص آن را نداریم.
عبده‌زاده نیز همچون زند رضوی مشکل ترخیص مواد اولیه دارو را به کمبود نقدینگی و ارزش‌افزوده ارتباط داد و گفت: کمبودهایی که الان وجود دارد، نتیجه این است که برخی از مواد اولیه به دلیل ارزش‌افزوده و نبود نقدینگی همچنان در گمرک مانده‌اند.
وی در این رابطه گفت: برای همه کالاهایی که ارزهای ترجیحی آنها به نیمایی تبدیل شد، ارزش افزوده در ابتدای سال یک درصد شد، اما ما بعد از هفت ماه هنوز درگیر مکاتبات درباره ارزش افزوده ۹ درصدی دارو هستیم و تا این لحظه به جایی نرسیدیم.
گفته‌های زند رضوی و عبده‌زاده در حالی است که حسینعلی شهریاری گفته است که کاهش ارزش افزوده دارو از ۹ درصد به یک درصد قرار است در جلسه علنی این هفته در مجلس مطرح شده و مصوب شود.

انتقاد از افزایش مجوزهای واردات مواداولیه دارویی

با این حال زند رضوی افزایش مجوز واردات محصولات مشابه در مواد اولیه دارویی را از جمله دیگر موانع تولید دارو در ایران دانست و گفت: ما امسال با یکی از مشکلاتی که مواجه شدیم مجوزهای وارداتی بود که به محصولات مشابه محصولات تولید داخل در حوزه مواداولیه داده می‌شود و این برای ما ایجاد اشکال کرد. ما می‌دانیم که قیمت تمام ‌شده ما در قیاس با تولید‌کننده هندی رقابتی نیست با این حال اختلاف هم زیاد نیست، اما ما تکنولوژی داخلی دارو را تولید می‌کنیم.
این موضوعات از جمله مشکلاتی هستند که می‌توان آنها را به عنوان بخشی از موانع تولید و دلایل کمبود این روزهای داروهای ایرانی به شمار آورد. در کنار آن باید از کمبودهای مقطعی ناشی از نبود پیش‌بینی افزایش مصرف و در نتیجه نداشتن برنامه‌ای برای حفظ تعادل بازار یاد کرد؛ امری که در نهایت منجر به آسیب رسیدن به بیماران می‌شود.