وام‌دهی بی‌ضابطه عامل رشد تورم و ناترازی بانکی
به گزارش جهان صنعت نیوز: بانک مرکزی از ابتدای امسال، موظف به انتشار اطلاعات تسهیلات کلان بانک‌ها به صورت فصلی شده است، از این رو بانک مرکزی تا الان طی چندین مرحله اطلاعات تسهیلات کلان بانک‌ها را منتشر کرده و آخرین بار نیز در ۱۲ مهر امسال اطلاعات تسهیلاتی بانک‌ها به‌روزرسانی شد.
هرچند تاکنون بانک مرکزی اطلاعات تسهیلات کلان ۱۸ بانک را منتشر کرده است اما هنوز بانک‌هایی از جمله پارسیان، پاسارگاد، تجارت، توسعه تعاون، توسعه صادرات، سامان، سپه، صادرات، مسکن و ملی اطلاعات خود را منتشر نکرده‌اند.
همچنین قابل ذکر است که این اطلاعات، براساس مصوبه شورای پول و اعتبار مبنی بر انتشار اطلاعات تسهیلات کلان بالای ۱۰۰ میلیارد تومان به ازای هر ذی‌نفع واحد صورت گرفته است؛ بدین معنی که اگر یک شخص حقیقی یا حقوقی با همه افراد ذیل مدیریت خود به اندازه ۹۹ میلیارد تومان تسهیلات از یک بانک گرفته باشند، اطلاعات آن افراد در این فهرست منتشر نشده است.
در ابتدا نگاهی به وضعیت تسهیلات پرداختی بانک‌هایی که اطلاعات‌شان در حال حاضر منتشر شده است، می‌‌اندازیم. طبق گزارش بانک مرکزی، بیشترین حجم تسهیلات بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان پرداختی را بانک اقتصاد نوین به ارزش ۱۴۱ هزار میلیارد تومان ثبت کرده است که در واقع، ۳/۲۲ درصد کل اطلاعاتی که منتشر شده مربوط به بانک اقتصاد نوین است. بانک آینده با مقدار ۴۵/۱۱۶ هزار میلیارد تومان، در جایگاه دوم تسهیلات‌دهی است و سهم ۴/۱۸ درصدی از کل اطلاعات منتشرشده را به خود اختصاص داده است.
جایگاه سوم مربوط به بانک شهر با مجموع تسهیلات به ارزش ۸۰ هزار میلیارد تومان است که سهم ۶/۱۲ درصدی از کل اطلاعات منتشرشده را به خود اختصاص داده است.
رتبه چهارم نیز مربوط به بانک ملت با ۱/۶۸ هزار میلیارد تومان تسهیلات‌دهی و سهم ۸/۱۰ از اطلاعات منتشر شده است. این چهار بانک در مجموع سهم ۶۴ درصدی از کل اطلاعات منتشر شده را به خود اختصاص داده‌اند.
اکنون نگاهی بیندازیم به تغییراتی که اطلاعات تسهیلات بانک‌ها داشته است، همان‌طور که اشاره شد بانک مرکزی تا پیش از این و بنا بر تبصره ۱۶ قانون بودجه ۱۴۰۱، چندین بار اطلاعات تسهیلات کلان بانک‌ها را منتشر و به‌روزرسانی کرده بود. مقایسه بین اطلاعات قبلی و جدید بانک‌هایی که اطلاعات جدید آنها منتشر شده و در دسترس است، نشان می‌دهد که اغلب بانک‌ها نسبت به اطلاعات قبلی و در این مدت سه ماهه وقفه بین انتشار اطلاعات تسهیلات بانک‌ها، رشد قابل‌توجهی در تسهیلات‌دهی داشته‌اند. برای مثال، بانک اقتصاد نوین که در گزارش اخیر، ۲/۱۴۱ هزار میلیارد تومان از تسهیلات کلان بالای ۱۰۰ میلیارد تومان خود را منتشر کرده است نسبت به اطلاعات قبلی خود که برابر با ۰۸/۱۰۰ هزار میلیارد تومان بوده، ۴۱ درصد رشد داشته است.
همچنین بانک آینده، در گزارش قبلی که مربوط به عملکرد بانک‌ها تا پایان اسفند ۱۴۰۰ بود، ۰۵/۷۶ هزار میلیارد تومان از تسهیلات خود را منتشر کرده بود که اکنون در گزارش اخیر که مربوط به پایان خردادماه ۱۴۰۱ است، ۴۵/۱۱۶ هزار میلیارد تومان اطلاعات منتشر کرده که حاکی از افزایش ۵۳ درصدی تسهیلات‌دهی آن است. این در حالی است که در صورت مالی حسابرسی نشده بانک آینده، سرمایه نظارتی آن تنها ۲ هزار میلیارد تومان بود.
رشد قابل‌توجهی که در تسهیلات‌دهی بانک‌ها صورت گرفته باید مورد بررسی قرار بگیرد. برخی از بانک‌ها مثل بانک ایران زمین، ملت و ایران-ونزوئلا، بیش از ۱۰۰ درصد رشد در تسهیلات‌دهی داشته‌اند. این در حالی است که سرمایه نظارتی این بانک‌ها به ترتیب برابر با ۲۱ هزار میلیارد تومان و ۴۰ هزار میلیارد تومان بوده و از سرمایه نظارتی بانک ایران-ونزوئلا نیز اطلاعاتی در دسترس نیست.
مطابق آیین‌نامه تسهیلات و تعهدات کلان بانک مرکزی مصوب سال ۱۳۹۲، بانک‌ها تا سقف ۸ برابر سرمایه نظارتی امکان پرداخت تسهیلات دارند. در نتیجه بانکی مثل ایران زمین با وجود سرمایه نظارتی منفی با یک دید سختگیرانه نباید تسهیلات‌دهی داشته باشد؛ هر چند در حال حاضر بیشترین رشد در اعطای تسهیلات را در این بازه سه ماهه داشته است. از میان سایر بانک‌ها نیز برخی از حد ۸ برابری مشخص شده بیشتر تسهیلات پرداخت کرده‌اند؛ برای مثال بانک‌های اقتصاد نوین، خاورمیانه، آینده، دی، گردشگری، پست بانک، ایران زمین و شهر این‌گونه بودند.
همان‌طور که بیان شد، به نظر می‌رسد بانک‌ها چندان مایل به رعایت آیین‌نامه‌ها و ضوابط بانک مرکزی نیستند، این آیین‌نامه‌ها در واقع مشخص‌کننده توانایی و سلامت و در نتیجه ریسک‌پذیری بانک‌هاست. بانک مرکزی باید سازوکارهای نظارتی خود بر تسهیلات‌دهی بانک‌ها را افزایش دهد تا بتواند مانع از افزایش ناترازی ناشی از تسهیلات‌دهی بی‌ضابطه بانک‌ها و در نتیجه کنترل تورم شود.
لینک کوتاه :