بحران در کمین تهران

به گزارش جهان صنعت نیوز:  هرچند وزارت نیرو از احتمال جیره‌بندی آب در برخی استان‌ها از جمله تهران خبر داده، اما به نظر می‌رسد که بیشترین حجم مصرف آب مربوط به مصارف خانگی باشد، با این حال نمی‌توان میزان مصرف آب سازمان‌ها، وزارتخانه، ادارات و شرکت‌ها را در سرانه مصرف در نظر نگرفت.

از یک دهه گذشته طرح تصفیه آب در وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی مطرح شده اما این طرح اجرایی نشد. تهران به عنوان پایتخت ایران بیشترین تعداد دستگاه‌های دولتی، اعم از وزارتخانه، سازمان، نهاد و شرکت‌های دولتی و خصوصی را در خود جای داده است. از سویی مصارف کشاورزی، فضای سبز و صنایع کوچک و بزرگ در تهران و حومه چالش دیگری است که برای ذخایر آبی تهران وجود دارد. همچنین با توجه به حجم بالای جمعیت تهران، سدهای پنج‌گانه کفاف این میزان از حجم مصرف را نمی‌دهد. علاوه بر آن مصرف هم گویی قصد ندارد کم شود.

آخرین آمارها از مصرف آب در کشور حکایت از مصرف ۴۶ هزار لیتر در هر ثانیه دارد، رقمی که معادل مصرف ۳۰ هزار بطری آب‌معدنی یک و نیم لیتری در هر ثانیه است.

از آنجا که امسال سومین سال آبی خشک و کم‌بارش پیاپی تهران است و این وضع تنش آبی در طول حدود ۵۰ سال گذشته در تهران بی‌سابقه بوده، به نظر می‌رسد که بهترین راهکار اجرای طرح‌های استفاده از طرح بازیافت و تصفیه آب برای مصارف غیراز خوردن باشد. چه آنکه میانگین مصرف آب پایتخت در روزهای اخیر در هر روز به حدود سه میلیارد و ۳۰۰ میلیون لیتر رسیده که ادامه این شرایط، پایتخت را بحرانی خواهد کرد.

بخشنامه‌های دولتی کارساز است؟

آن‌طور که کارشناسان توصیه می‌کنند، اجرای طرح‌های تصفیه آب می‌توان تا ۵۰ درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کرد. هرچند برخی از آمارها هم نشان می‌دهد که به دلیل فرسودگی لوله‌ها، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد آب در لوله‌های آب هدر می‌رود، با این حال برای برخی مصارف از جمله صنعت، کشاورزی، فضای سبز می‌توان از آب تصفیه‌شده استفاده کرد.
در همین رابطه مینا رفعتی مدیر دفتر تجهیز منابع مالی شرکت فاضلاب تهران گفته است که: اقدام‌های این شرکت برای شناسایی متقاضیان استفاده از پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهر تهران و امکان‌سنجی جایگزینی آب با پساب در حال انجام است. باتوجه‌به بخشنامه وزارت نیرو در خصوص بازتخصیص آب موردنیاز صنایع و جایگزینی آن با پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری در شهریورماه امسال، شرکت فاضلاب تهران به عنوان متولی ایجاد و بهره‌برداری از تاسیسات فاضلاب شهر تهران شناسایی متقاضیان استفاده از پساب در بخش‌های صنعت، فضای سبز شهری و کشاورزی صنعتی (در محدوده تصفیه‌خانه‌ها) را در دستور کار قرار داده است.
وی ادامه داد: شرکت فاضلاب تهران با همکاری شرکت آب‌منطقه‌ای تهران ضمن مذاکره با مصرف‌کنندگان آب در بخش‌های صنعت و شهرداری‌ها، نسبت به تهیه فهرست و میزان منابع آب قابل بازتخصیص در اختیار بخش صنعت با پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری اقدام کرده است.
رفعتی خاطرنشان کرد: پس از تکمیل اطلاعات جمع‌آوری شده و امکان‌سنجی جایگزینی آب با پساب، شرکت آب و فاضلاب استان تهران اقدام‌های لازم برای قطع اشتراک آب صنایع (به‌جز موارد مرتبط با شرب و بهداشت) را مطابق برنامه زمان‌بندی مشخص انجام داده و شرکت آب منطقه‌ای تهران نیز منابع آب آزادشده را به حسابداری تخصیص آب ‌بازمی‌گرداند تا مطابق با نظام‌نامه تخصیص آب در خصوص این منابع تصمیم‌گیری شود.
مدیر دفتر تجهیز منابع شرکت فاضلاب تهران گفت: پس از شناسایی متقاضیان استفاده از پساب، شرایط واگذاری پساب به میزان مشخص برای مدت معین و با قیمت تمام‌شده (استخراج‌شده از گزارش توجیهی فنی اقتصادی هر تصفیه‌خانه) به متقاضیان اعلام و در صورت توافق طرفین و اخذ تاییدیه از سازمان‌های بالادستی نسبت به انعقاد قرارداد واگذاری پساب اقدام می‌شود.

رکوردزنی شهرداری تهران

گزارش‌ها نشان می‌دهد که شهرداری تهران برای آبیاری فضای سبز حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون مترمکعب در سال آب مصرف می‌کند؛ اگر آمار غیررسمی هم به آن اضافه شود این رقم بیش از ۲۰۰ میلیون مترمکعب (معادل ظرفیت سد کرج) می‌شود.
علاوه بر رکوردزنی شهرداری تهران در مصرف آب، کارشناسان هشدار می‌دهند که این میزان مصرف در بلندمدت پدیده فرونشست زمین را هم تشدید خواهد کرد، موضوعی که در برخی از نقاط شاهد آن هستیم.
براساس گزارش‌های رسمی، تولید پساب در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهر تهران هم‌اکنون حدود ۲۶۰ میلیون مترمکعب در سال است که نشان می‌دهد این میزان پساب بالاتر از حجم درخواستی شهرداری است. با تکمیل تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در تهران، پساب تولیدشده در پایتخت به حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب خواهد رسید که همین میزان پساب علاوه بر فضای سبز شهری، پاسخگوی نیاز آبی بسیاری از بخش‌ها همچون صنعت و کشاورزی صنعتی نیز خواهد بود.
باتوجه‌به کاهش منابع آب‌های زیرزمینی مطابق با تفاهمنامه وزارت نیرو و شهرداری تهران در سال‌های اخیر، باید ۱۴۵ میلیون مترمکعب پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهر تهران برای آبیاری فضای سبز در افق ۱۴۱۰ استفاده شده تا با جایگزینی این پساب، از برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی جلوگیری شود.
اگرچه آبفای تهران از آمادگی برای تحویل سالانه ۴۵ میلیون مترمکعب پساب به شهرداری تهران برای آبیاری فضای سبز خبر داده است، اما به علت فراهم‌نشدن زیرساخت‌های تصفیه فاضلاب و انتقال پساب از سوی شهرداری تهران، امکان انتقال و استفاده از پساب تصفیه‌شده فاضلاب شهری برای آبیاری فضای سبز میسر نیست.
عباسعلی مصرزاده، مدیرعامل شرکت فاضلاب تهران در این رابطه گفته است که: با شرایط کنونی کمبود آب و مساله فرونشست زمین در برخی از مناطق پایتخت، بازچرخانی آب و استفاده از پساب یک ضرورت است و شهرداری تهران باید این مساله را نیاز واقعی خود قلمداد کند.
وی با بیان اینکه بر این ‌اساس شهرداری برای فضای سبز شهری چنانچه درخواست مجوز حفر چاه داشته باشد، شرکت آب منطقه‌ای دیگر مجوز حفر چاه صادر نمی‌کند و باید از پساب استفاده شود، افزود: با اعلام این بخشنامه و عدم صدور مجوز حفر چاه حتی اگر مسوولان و متولیان این حوزه پیش‌ از این به شخص یا ارگانی مجوز تخصیص آب‌داده باشند، طبق این دستورالعمل در محلی که تصفیه‌خانه فاضلاب و امکان استفاده از پساب وجود داشته باشد، باید تخصیص حذف شود؛ چراکه در شرایط بحران آبی قرار داریم.
وی تاسیسات فاضلاب تهران را یکی از اصلی‌ترین زیرساخت‌های شهری عنوان کرد و گفت: با درنظرگرفتن شرایط، شهرداری تهران باید بازچرخانی آب را یک نیاز واقعی بداند و بازچرخانی آب زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب در داخل شهر تهران ساخته شود.