جایگاه ایران در صنعت سرب

طبق گزارش یورواستات، ساخت و ساز در کشورهای منطقه یورو(EU-19) 28.4 4/28 و در کشورهای اتحادیه اروپا (EU-27) 24 درصد کاهش یافته است. علاوه بر این، تقاضا برای باتری‌های سرب اسید به دلیل توقف موقت واحدهای تولیدی خودرو در طول قرنطینه کاهش یافت. با این حال، تقاضا برای باتری‌های سرب اسید، به ویژه باتری‌های سرب اسیدی تنظیم‌شده با شیر (VRLA)، از صنعت الکترونیک و مخابرات در این دوره افزایش یافت، زیرا مردم ترجیح دادند از محل سکونت خود به صورت آنلاین کار کنند، که تقاضا را در بازار افزایش داد.

انتظار افزایش مصرف سرب به ویژه در باتری

عمده مصرف سرب در باتری است، باتری‌های سرب اسید به شکل باتری‌های راه‌اندازی، روشنایی و احتراق (SLI)، باتری‌های ثابت (تلکام، یو پی اس، سیستم‌های ذخیره انرژی (ESS) و…)، باتری‌های قابل حمل (لوازم الکترونیکی مصرفی و…) و بیشتر.
باتری‌های SLI کاربردهای عمده‌ای داشته و برای خودرو طراحی شده‌اند و بنابراین همیشه با سیستم شارژ خودرو نصب می‌شوند، به این معنی که هر زمان که وسیله نقلیه در حال استفاده است، یک چرخه شارژ و تخلیه مداوم در باتری وجود دارد. عامل اصلی رشد بازار باتری SLI افزایش تقاضا برای این باتری‌ها برای راه‌اندازی موتور استارت، چراغ‌ها و سیستم‌های احتراق یا سایر موتورهای احتراق داخلی با کارایی بالا، عمر طولانی و بازدهی بالا است. باتری سرب اسیدی فناوری روز دنیا برای تمام کاربردهای باتری SLI در وسایل نقلیه موتور احتراقی معمولی مانند اتومبیل‌ها و کامیون‌ها است.
حدود ۶۲/۷۷ میلیون خودرو در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با ۱۸/۹۲ میلیون خودرو تولیدشده در سال ۲۰۱۹ در سطح جهان تولید شده است که شاهد کاهش حدود ۸/۱۵ درصد بوده است، بنابراین تقاضا برای باتری‌های نصب‌شده در خودروها کاهش یافته و بر تقاضا در بازار مورد مطالعه تاثیر منفی می‌گذارد. البته یک تقاضای انباشته در این موضوع وجود دارد و با بازگشایی‌ها در سال ۲۰۲۲ انتظار می‌رود تولید خودرو در سال جاری به بیش از ۱۰۰ میلیون خودرو برسد.
اگرچه انتظار می‌رود بازار موتورهای احتراقی معمولی طی ۳۰ تا ۴۰ سال آینده کاهش یابد، بلکه فناوری‌های خودروهای جایگزین همچنان به استفاده از باتری‌های سرب اسیدی نوع SLI برای تامین انرژی طیف وسیعی از وسایل الکترونیکی و ایمنی در خودرو ادامه داده و این امر تقاضا برای باتری را در دوره پیش‌بینی افزایش دهد.باتری سرب اسیدی تنظیم‌شده با تقسیم‌بندی (VRLA) کاربردهای زیادی مانند سیستم‌های برق خارج از شبکه، سیستم‌های پشتیبان برج مخابراتی، سیستم‌های خورشیدی/ فتوولتائیک، یو‌پی‌اس کامپیوتر و… دارند.بر اساس گزارش انجمن صنایع الکترونیک و فناوری اطلاعات ژاپن (JEITA)، ارزش تولیدات صنعت الکترونیک و فناوری اطلاعات جهانی در سال ۲۰۲۰ به ۷/۲۹۷۲ میلیارد دلار رسیده است و تخمین زده می‌شود که تا پایان سال ۲۰۲۲ با نرخ رشد ۷ درصدی به ۶/۳۱۷۵ میلیارد دلار برسد. بنابراین تقاضا برای باتری‌های مورد استفاده در کاربردهای مختلف الکتریکی و الکترونیکی افزایش می‌یابد. علاوه بر آن تقاضای روزافزون دنیا برای پنل‌های خورشیدی می‌تواند تقاضای استفاده از سرب را به شدت افزایش دهد.

اخبار خوب پیش‌روی صنعت سرب و روی

ایران پانزدهمین تولید‌کننده سرب در دنیا است. ۵۶ درصد مصرف سرب در چین بوده و به علت مراودات تجاری با چین، صادرات سرب به این کشور می‌تواند چندین برابر شود. با وجود تحریم‌های آمریکا در این حوزه اما بررسی‌های خبرنگار مهر نشان می‌دهد صادرات شرکت‌های تولید سرب ایران متوقف نشده و بیش از ۹۰ درصد تولید خود را به کشورهای دیگر صادر می‌کنند.بررسی‌ها نشان می‌دهد دولت نیز با کاهش عوارض صادراتی شرکت‌های فعال در این حوزه ریسک سرمایه‌گذاری مستقیم یا غیرمستقیم در صنعت سرب را کاهش داده و بازار سرب را می‌توان بازار آینده صادرات نام برد. ظرفیت فعلی استخراج بیش از ۱۰ برابر استخراج فعلی بوده و ایران می‌تواند با تسهیل سرمایه‌گذاری توسط شرکت‌های خصوصی، صادرات ویژه‌ای در صنعت سرب داشته باشد.
از طرفی مدت‌های مدیدی است که کارشناسان در جلسات با مسوولان وزارت صمت و بورس و… معترض این موضوع بوده‌اند که چرا مانع صادرات بازرگانان شده‌اند و فقط شرکت تولیدکننده یا نماینده شرکت امکان صادرات دارند.
در این بین خیلی از شرکت‌های تولیدکننده سرب و روی، بخش بازرگانی خارجی مستقل نداشته و از طریق بازرگانان دست به صادرات می‌زنند. در نتیجه این اعتراض‌ها، دیوان عدالت اداری در هیات عمومی رای به نادرست بودن این روش داده و حالا سیاست جلوگیری از صادرات بازرگانان با بند ۹ ماده اصل ۳ قانون اساسی مغایرت دارد. در واقع هر صادرکننده حقیقی و حقوقی باید محصولات معدنی یا هر کالای دیگری را صادر کند. گفته می‌شود که این موضوع به زودی به گمرک هم ابلاغ خواهد شد و در نتیجه در نیمه دوم امسال صادرات افزایش خواهد یافت.

جلوگیری از قیمت‌گذاری دستوری

رییس هیات‌مدیره انجمن صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع سرب و روی در این خصوص بیان کرد: در شهریورماه اتفاق خاصی که منجر به رشد صادرات تولیدکنندگان سرب و روی شود، رخ نداده است. رشد درآمد فروش شرکت‌ها در شهریورماه شاید به این دلیل بوده که صادرات در حجم بالا انجام می‌شود و احتمالا شرکت‌ها محموله‌های صادراتی با حجم بالا راهی بازارهای صادراتی کرده‌اند که در شهریور ماه درآمد آن محقق شده است. ضمن اینکه گاهی شرکت‌ها در ۳ ماهه اول سال بیشتر روی شناسایی بهای تمام‌شده تمرکز کرده و درآمدهای صادراتی خود را در ۳ ماهه دوم سال شناسایی می‌کنند.حسن حسینقلی اضافه کرد: خبر خوب دیگر آنکه دوستان در وزارت صمت قول داده‌اند، جلوگیری از الزام به عرضه محصولات در بورس کالا و همین‌طور قیمت‌گذاری دستوری محصولات بخش خصوصی است. امیدوارم این اتفاق هم در نیمه دوم سال عملیاتی شود تا نتیجه این‌عدم اجبار شرکت‌ها و عرضه محصولات در بورس کالا و همین‌طور سایه قیمت‌گذاری‌های دستوری بر سر محصولات شرکت‌های بورسی مرتفع شود تا آثار و نتایج مثبت این دو خبر را بر سودآوری شرکت‌های تولیدی مشاهده کنیم.