گرانی دلار؛ محصول تورم بالای اقتصاد
حمیدرضا صالحی *
از زمان تشدید فشارهای خارجی علیه کشورمان و افزایش محدودیت‌ها در مراوده تجاری و مالی با جهان، اقتصاد ایران سمت و سوی جدیدی به خود گرفته است. بازار ارز در راس اقتصاد ایران در معرض ناملایمت‌های بیشتری قرار گرفته و ارزش پول ملی در سایه نوسانات این بازار و افزایش قیمت دلار، وارد روند افول تدریجی خود شده است. به طور کلی دو دسته از عوامل در شکل‌گیری التهابات قیمتی بازار ارز نقش دارند؛ عامل نخست فشارهای بیرونی و عامل دوم نیز خطاهای سیاستگذاری در داخل هستند که در افزایش نرخ تورم و دلار منعکس شده‌اند.
به استناد فرمول‌های علم اقتصاد، اختلاف بین متوسط تورم خارجی و داخلی شیب قیمت دلار و سطح نوسانات آن نسبت به سایر کشورها را نشان می‌دهد. در برهه کنونی سطح نوسانات ارز در اقتصاد ایران چندان بالا نیست و تنها انتشار اخبار برجامی است که می‌تواند جهت‌گیری قیمت دلار را تغییر دهد. به نظر می‌رسد در سایه رویکرد دولت برای مدیریت تقاضای ارز و محدود کردن میزان ارز اختصاصی برای واردات، درخواست بالا و قابل‌توجهی برای تامین نیازهای ارزی به بازار نمی‌رسد. بدیهی است محدود بودن تقاضای ارز نیز نیازمند عرضه کمتری از سوی بانک مرکزی است و همین مساله نیز سیاستگذار را قادر می‌کند که نوسانات قیمتی در بازار را کنترل و مدیریت کند.
اما در صورتی که سیاست‌های کلان اقتصادی کشور تغییر کند به طوری که واردات خودرو و سایر کالاها آزاد اعلام شود و تقاضا برای ارز با اهداف گردشگری بیشتر شود، نیاز به عرضه ارز در بازار نیز بیشتر می‌شود. در این شرایط باید دید که آیا میزان ورود و خروج ارز به بازار متناسب با عرضه و تقاضا خواهد بود؟ پیش از تحریم‌ها دولت نیازهای ارزی کشور را با فروش نفت تامین می‌کرد اکنون که صادرات نفت محدود شده و دولت قادر نیست همچون گذشته نفت بفروشد بانک مرکزی نیازهای ارزی کشور را از چه محلی تامین خواهد کرد؟ آیا بانک مرکزی می‌تواند نیازهای ارزی کشور را از محل صادرات فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی و محصولات سیمانی و فولادی تامین کند؟
بنابراین بانک مرکزی در دوره فعلی که تقاضای ارز در بازار محدود است به گونه‌ای سیاستگذاری می‌کند که منجر به محدود شدن نوسانات قیمتی دلار شده است. اما خبرهای رسیده از برجام و نگرانی‌ها نسبت به آینده مذاکرات می‌تواند زنگ خطری جدی برای آینده ذخایر ارزی کشور باشد. حتی اگر شرایط کشور دچار تغییرات اساسی نشود و بانک مرکزی به دلیل محدود بودن تقاضای ارز قادر به کنترل نوسانات قیمت دلار باشد، چندنرخی بودن ارز مناسبات اقتصادی کشور را به هم می‌ریزد و تلاش‌های صورت گرفته برای برقراری آرامش در بازار ارز را نیز به بن‌بست می‌کشاند.
نباید فراموش کنیم که سیاستگذاری بانک مرکزی تنها عامل اثرگذار بر بازار ارز و روند قیمتی دلار نیست. تورم فاکتور مهم‌تری در تعیین سرنوشت قیمت ارز محسوب می‌شود. به این ترتیب باید اعلام کرد که دلار محصول تورم و تورم نیز محصول یک اقتصاد بیمار و غیرمولد است. تا زمانی که اقتصاد ضعیف و غیرمولد باشد و تولید ثروت نکند، تورم ایجاد خواهد کرد و تورم شکل گرفته نیز در نهایت سمت و سوی قیمت دلار در اقتصاد را تعیین خواهد کرد.
* عضو هیات نمایندگان اتاق تهران
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :