رنگ‌و‌بوی سیاسی لغو عرضه بورسی تارا و پژو ۲۰۷
بهنام صمدی *
طی روزهای گذشته موضوع عرضه دو خودروی تارا و پژو ۲۰۷ در بورس کالا با حاشیه‌هایی همراه شده است. مدیرعامل ایران خودرو در مصاحبه‌های اخیر خود گفته بود که تصمیم دارند این دو خودرو را در بورس کالا پذیرش کنند. حتی در همان جلسه پذیرشی که سه روز قبل در سازمان بورس برگزار شد، مدیران ارشد ایران خودرو هم حضور داشتند و صورت‌جلسه پذیرش دو خودروی تارا و پژو ۲۰۷ در بورس کالا را امضا کردند! اما ناگهان همان شب ایران خودرو بیانیه‌ای صادر کرد مبنی بر اینکه فعلا شرایط برای عرضه بورسی این دو خودرو مهیا نیست. فردای آن روز اما در بیانیه‌ای دیگر بر عزم خود بر عرضه بورسی این دو خودرو تاکید کرد که به نظر می‌رسید نوعی دلجویی باشد. به ویژه آنکه رییس سازمان بورس هم تاکید کرده بود که به دلیل پذیرش این دو خودرو در بورس کالا، ایران خودرو مسوول به ایفای تعهد خود است. به نظر می‌رسد این چرخش و رفت‌وبرگشت‌ها از سوی شرکت ایران خودرو در موضوع عرضه بورسی تارا و پژو ۲۰۷ به استیضاح وزیر صمت در هفته آینده و ترس از ایجاد حواشی تازه مرتبط باشد.
وزارت صمت چند ماه قبل و در راند اول عرضه‌های بورسی خودرو، مقاومت زیادی در برابر عرضه دو خودروی دیگنیتی و فیدلیتی گروه بهمن نشان داد. حتی شبانه از سوی این وزارتخانه یک نامه ارسال و بر اساس آن عرضه لغو شد. در واقع کشمکشی در این باره جریان گرفت اما در نهایت شورای عالی بورس عرضه خودرو در بورس کالا را تصویب کرد و وزارت صمت هم آن را با اکراه پذیرفت. اگر چه وزارت صمت هم ملاحظات خود را داشت و نگران آن بود که عرضه خودرو در بورس کالا باعث سفته‌بازی شود و به التهاب بیشتر قیمت خودرو در بازار دامن بزند. با این حال اما وقتی خودروهای فیدلیتی، دیگنیتی و کارای بهمن‌موتور در بورس کالا عرضه شدند مشاهده شد که این روال نه‌تنها باعث التهاب نشد بلکه قیمت بازار را هم شکست و نزولی کرد. این تجربه سبب شد نظرها به سمت بورس کالا جلب شود و چند خودروی دیگر مانند هایما و شاهین هم پذیرش شوند. قطعا عرضه خودرو در بورس کالا به نفع خودروسازان است. دو خودروساز بزرگ کشور، نزدیک به ۱۴۰ هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارند، در چنین شرایطی چاره‌ای ندارند جز اینکه بپذیرند خودرو به قیمت بازار کشف شود و آنها بتوانند از این زیان‌های سنگین رهایی یابند. اگر قرار باشد همان سیاست گذشته کشف قیمت و بلایی که شورای رقابت بر سر این صنعت آورد، ادامه پیدا کند دیگر اثری از صنعت خودرو باقی نمی‌ماند. قیمت‌گذاری دستوری خودرو حدود یک دهه است که انجام می‌شود و ضربه بسیار سنگینی به صنایع خودروسازی اعم از صنعت خودرو و صنعت قطعه‌سازی زده است. در این میان وزارت صمت هم به دنبال یک راه‌حل برای خروج صنعت خودروسازی از این مخمصه بود و حالا هم پذیرش خودروها در بورس کالا و عرضه آنها با اکراه وزارت صمت در جریان است. عده‌ای از منتقدان مطرح می‌کردند در هیچ جای دنیا خودرو در بورس کالا عرضه نمی‌شود و این حرف هم درست است! اما در هیچ جای دنیا هم خودرو را با قرعه‌کشی نمی‌فروشند! یعنی اگر روش عرضه خودرو در بورس کالا را قبول نمی‌کنند، روش قرعه‌کشی خودرو را هم نباید قبول کنند! موضوع عرضه خودرو در بورس کالا موضوعی حساسیت‌برانگیز است؛ چرا که قیمت خودرو دیگر به قیمت کارخانه نیست و به قیمت بازار کشف می‌شود. ما حتی شاهد بودیم که خودروی شاهین به قیمت کارخانه معامله شد و بازار مجبور شد لیزینگی این خودرو را عرضه کند. یعنی این‌گونه نیست که هر خودرویی وارد بورس کالا شد حتما قیمت آن افزایش می‌یابد. مثال دیگر عرضه اخیر خودروی لاماری است که دیدیم ۱۰۰ میلیون تومان زیر قیمت بازار کشف قیمت شد. اما هنوز این حساسیت‌ها نسبت به قیمت خودرو و نوع عرضه آن وجود دارد و مردم هم از کیفیت و قیمت خودروها ناراضی هستند. با این حال شرکت‌ها و سازمان بورس بسیار آرام‌آرام فرآیند عرضه بورسی خودرو را جلو می‌برند که هم مردم آثار آن را ببینند و هم حساسیت سیاستگذار در نظر گرفته شود. از طرفی طبق آیین‌نامه واردات خودرو، خودروهای وارداتی هم باید در بورس کالا عرضه و کشف قیمت شوند که این هم اتفاق خوبی است.
با توجه به مزایایی که در عرضه بورسی خودرو تاکنون دیده شده است می‌توان گفت که نوع رفتار ایران خودرو در این فقره، به دلیل حواشی استیضاح وزیر صمت بوده و مقداری رنگ و بوی سیاسی داشته است. قطعا مجموعه ایران خودرو راضی به عرضه بورسی این دو خودرو است، چرا که دست‌کم می‌تواند با زیان کمتر یا حتی با سود خودروهای خود را بفروشد! بر همین اساس به نظر می‌رسد وزارت صمت به شرکت برای لغو عرضه این خودروها فشار آورده باشد، چرا که این حرکت هیچ دلیل دیگری نداشت. ایران خودرو در بیانیه خود گفته بود ما زمانی به بورس کالا می‌آییم که تولید کافی باشد! اگر این‌گونه بوده است چرا درخواست پذیرش داده‌اند؟ حتما به این نقطه رسیده بودندکه تصمیم گرفتند این دو خودرو را در بورس کالا عرضه کنند، در غیر این صورت دلیلی نداشت که شرکت به دنبال پذیرش برود. به همین علت به نظر می‌رسد بیشتر همان حال و هوای استیضاح وزیر صمت در این رفت و برگشت‌ها موثر بوده است.
* کارشناس بازار سرمایه
اخبار برگزیدهیادداشت
لینک کوتاه :
