بازار سرمایه نگران روزهای آینده
مجید سلیمی‌بروجنی *
بورس اوراق بهادار تهران در حالی در روند نزولی پایدار است که دیگر خبری از حمایت‌های پیدا و پنهان از سهام موجود در بازار سرمایه نیست. ظواهر امر گویای این است که اکثر سرمایه‌گذاران در ترافیک فروش سهم‌های خود گرفتار هستند یا اینکه بدون انجام حرکت خاصی تنها نظاره‌گر بلاتکلیفی بازار هستند و تا روشن نشدن شرایط حاکم بر بازار سرمایه، قصد حضور جدی در گردونه معاملات بورس تهران را نخواهند داشت. این در حالی است که بازار سهام یکی از بازارهایی است که همواره از سیاست‌های مختلف اثری آنی می‌پذیرد.
این بازار به‌جز اخبار سیاسی توجه ویژه‌ای به سیاست‌های پولی و اخباری نظیر نرخ بهره دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ضعف تصمیم‌سازی در حوزه پولی که می‌تواند ناشی از عدم اطمینان سیاسی باشد، در بلندمدت بر رفتار سرمایه‌گذاران اثر سوء داشته و می‌تواند ضمن ایجاد مشکل در رشد و توسعه شرکت‌ها فعالان بازارها را به افرادی با نگرش‌های کوتاه‌مدت بدل کند.
بررسی رشد اقتصادی ایران از دهه ۵۰ تاکنون نشان می‌دهد که برخلاف توصیه‌ها و مطالعات اقتصادی موجود مسیر رشد اقتصادی ایران نه‌تنها روندی پایدار نداشته، بلکه در بسیاری از موارد بین ارقام بالای رشد و منفی شدن رشد اقتصادی در نوسان بوده است. همین امر سبب شده تا در حال حاضر رویگردانی تمامی صاحبان سرمایه دهه‌های گذشته چه پیش از انقلاب چه پس از انقلاب از سرمایه‌گذاری در ایران رو به افزایش باشد. در طول چند ماه گذشته صاحبان سرمایه و فعالان اقتصادی به توافق دوباره برجام خوشبین بودند، ولیکن شرایط یک ماه اخیر به گونه‌ای پیش رفت که تقریبا اکثر آنها از به سرانجام رسیدن برجام ناامید شدند. همچنین طی چند روز گذشته اخبار متعددی رسید که گویا ایالات متحده آمریکا از برجام و امضای توافق هسته‌ای پشیمان شده و اعلام کرده است که فعلا قصدی در ارتباط با احیای برجام ندارد. از این رو با به حاشیه رفتن مذاکرات احیای برجام، شرایط حاکم بر بازار سرمایه در مقایسه با قبل کمی فرق کرده و به نظر می‌رسد تکلیف بازار اندکی با تحولات سیاسی روشن‌تر شده است، به طوری که در جریان معاملات روزانه شاهد قرمز بودن سهام اکثر شرکت‌ها بودیم.
براساس روند معاملاتی بورس تهران طی دو، سه هفته اخیر می‌توان گفت: بازار سرمایه تحت تاثیر پایین بودن میزان ارزش معاملات خرد سهام، روند ادامه‌دار خروج سرمایه از گردونه معاملات بورس و تصمیمات بی‌پایه و اساس مسوولان در روند رکودی پایدار مانده است. این در حالی است که معمولا بازار سهام با فاصله زمانی معقول هم‌جهت با سایر بازارهای موازی حرکت می‌کند و این انتظار که بازار سرمایه خود را با بازارهای موازی تطبیق دهد، کاملا منطقی و توجیه‌پذیر است. اما نکته قابل توجه در این بخش این است که سایر بازارهای مالی نیز در حال حاضر با کمبود تقاضا و روندی رکودی دست و پنجه نرم می‌کنند. در این میان تعدادی از کارشناسان بر این باور هستند که به واسطه از دست رفتن نقاط حمایتی متعدد شاخص کل و حمایت‌های پیدا و پنهان از بازار سرمایه، رکود و کم‌رمقی در روند معاملات بازار یادشده در مقایسه با روزهای گذشته بیش از پیش خودنمایی می‌کند و تا زمانی که اصلاحی در سازوکار بازار صورت نگیرد و شرایط اقتصادی نیز بهبود نیابد، روند کنونی ادامه‌دار خواهد بود.
این شرایط همچنین حاکی از مشکلات دیرینه بازار سهام است که نه‌تنها حل نشده باقی مانده، بلکه بر تعداد آنها افزوده شده است، چراکه بازار سهام همچنان از نبود جریان نقدینگی کافی در بازار رنج می‌برد و تردیدها و ابهامات موجود در بازار یادشده مانع از آن می‌شود که سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر بیشتر در چرخه معاملات بورس تهران حضور داشته باشند، زیرا با کاهش اعتماد عمومی اهالی بازار سرمایه، فعالان بازار دیگر چندان رمقی برای تحرک در بازار سهام ندارند و پایداری روند فرسایشی و ادامه‌دار خروج نقدینگی از بازار مانع از آن می‌شود که سرمایه جدیدی در بازار جذب شود. بازار سرمایه در ادامه روند نزولی خود در مرز کانال یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد در نوسان است.
فارغ از اعداد و ارقام هر چند خروج سرمایه از بورس تهران کاهش چشمگیری داشته و شیب خروج نقدینگی تا حد زیادی تعدیل شده اما ارزش معاملات پایین بازار سهام در کنار رشد کم‌جان نماگر اصلی بورس تهران سیگنال خوبی به بازار مخابره نمی‌کند، چراکه ارزش معاملات همچنان در سطح پایینی قرار دارد و مادامی که این تغییر در سطح معقولی قرار نگیرد نمی‌توان به عملکرد مطلوب بازار سهام دلخوش بود و خریدهای موجود در بازار را قدرتمند دانست. براساس برآیند هفتگی معاملات بورس تهران می‌توان گفت نوسانات بازار سهام طی روزهای اخیر به حداقل رسیده اما خروج پول از بازار همچون قبل ادامه دارد. این در حالی است که فعالان بازار دیگر چندان رمقی برای تحرک در بازار ندارند و نه‌تنها جریان نقدینگی جدیدی در بازار یادشده جذب نمی‌شود بلکه نقدینگی موجود نیز بیشتر میل به خروج از بازار نشان می‌دهد.
در شرایطی که ناهنجاری‌های داخلی در یک جامعه روی دهد یا به هر دلیل جو عمومی حاکم بر آن متشنج شود، می‌توان انتظار داشت که اقتصاد و به تبع آن شرکت‌های بورسی در معرض خطر قرار بگیرند. این خطر البته نه به معنای قطع فعالیت آنها بلکه در موارد بسیاری می‌تواند صرفا ناشی از افزایش واهمه‌ها در این خصوص باشد. با این حال می‌توان گفت که جدا بودن بستر فعالیت آن از شبکه جهانی وب تاکنون مانع از ایجاد یک بحران در عرصه معاملات سهام شده است. تنها عاملی که می‌تواند اثر منفی در این زمینه داشته باشد این است که فعالیت شرکت‌ها یا دسترسی به بازار محصول با مشکل مواجه شود که آن هم از سوی کارشناسان تاکنون جدی گرفته نشده است.
* کارشناس اقتصادی
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :